احساس
حرکت در حقیقت احساس حرکت خود شخص و احساس حرکت اشیا اطراف است و در
نهایت ادراک فضاى در حرکت را ممکن مى سازد که با ادراک فضاى ساکن کاملاً متفاوت
است.
در مناظر گشوده
پدیده عادى سازى تصاویر و ذهنیت بدست مى آید . در سرعتهاى پایین در یک جاده جنگلى
، عرض جاده را بیشتر احساس مى کنید . در جاده هاى جنگلى که یک دیواره دارند وقتى
با سرعت پایین حرکت مى کنید احساس مى کنید که جاده عریض تر است به محض اینکه سرعت
افزایش پیدا مى کند احساس مى کنید که جاده تنگ تر شده است.
خط کشى ها،
گاردها و طراحى حاشیه ، احساس حرکت را در راننده تشدید مى کنند یعنى در جاده اى
عریض با شیب و خاکریز در سمت راست ، احساس حرکت در راننده افزایش مى یابد. یعنى این عناصر نسبت به عناصرى که در حریم راه هستند( مثل
یک ردیف درختکارى ) سریعتر از کنار راننده مى گذرند.
بعضى اوقات ،
احساس مى شود که کل زمین و فضا در حرکت است ( بستگى به شرایط روحى راننده دارد)
البته نوع اتومبیل و آسفالت در این احساس موثر است و گاهى هم عناصر نسبت به هم در
حال حرکت به نظر مى آیندیعنى تاثیرى که حضور عناصر شاخص
Landmark روى منطقه دارند، این تصاویر نسبت به هم با موقعیت دید
ناظر متغییر مى شوند، بنابراین احساس مى شود که آنها در فضا در حرکتند. این احساس
مى تواند در طراحى مورد استفاده قرار گیرد و در صورت بى توجهى به آن ، به بى نظمى
خواهیم رسید. و این مشکلى است که ما اکنون در کشورمان با آن مواجه هستیم . در
نزدیکى شهرهایمان تداخل در برنامه ریزى را بصورت بصرى مشاهده مى کنیم و مى توانیم
با دیدن یک تصویر به نظام برنامه ریزى و مدیریت یک شهر پى ببریم و متوجه شویم که
آیا در آن شهر ضوابط و معیارهاى مورد نظر شهردارى اعمال مى شود یاخیر؟
در حریم ما
معمولاً چون این کنترلها کمتر صورت مى گیرد، تداخل بین عناصر بیشتر است . امروز ما هم در شهرها و هم در بخش ها با آلودگى بصرى
روبرو هستیم . تضاد و عناصر ناخواسته بسیار مى تواند هیجان و ناراحتى را به ما
القا کند . به عنوان مثال ، ما در محیطهاى شهرى با تبلیغات زیاد و نابجا روبرو
هستیم یک نمونه از آن تبلیغ ابزار آلات روى اتوبوسها است . شما با پیچ گوشتى یا
گازانبر 16 مترى که به طرفتان در حرکت است مواجه مى شوید و احساس امنیتتان را از
دست مى دهید.
بعضى اوقات وارد
منطقه اى مى شوید و خیلى زود احساس خستگى مى کنید دلیل این خستگى را هم متوجه نمى
شوید. به عنوان مثال هنگامى که وارد منطقه بازار مى شوید یا از محور لاله زار عبور
مى کند غیر از مسئله آلودگى هوا ، آلودگى صدا و بسیارى از آلودگیهاى دیگر، آلودگى
بصرى Pollution Visual نیز وجود دارد
که باعث خستگى بیشتر شما مى شود. حس فضا به تعاریف عناصر در اطرافش
بستگى دارد . یعنى اگر ما در جاده هزارچم ، دره اى را مى بینیم احساس آن فضا با
احساسى که در دشت داریم متفاوت است .
هنگامى که در
مسیرى ، در یک طرف ارتفاعات و در طرف دیگر دشت گسترده اى را داریم هیجان در این
مسیر کمتر است یعنى عناصر عمودى هیجان و عناصر افقى آرامش ایجاد مى کنند . اگر در
دو طرف راه عناصر عمودى داشته باشیم احساس یاس و ناامیدى در ما ایجاد مى شود و
احساس فضاى تنگ و خسته کننده باعث ناراحتى ما خواهد شد.
هدفى که راه
دنبال مى کند اهداف فرعى را تحت تاثیر قرار مى دهد . مى توان گفت اهداف فرعى یک
سلسله یا زنجیره اى از اهداف هستند که مى توانند اهداف بصرى یا اهداف موضوعى باشند
بدون اینکه بخواهیم از آنها استفاده کنیم . در طول راه ممکن است از روستاهاى
متفاوت عبور کنیم ، از شهرهاى متفاوت بگذریم و همه اینها جزیى از آن تصیر ذهنى کلى
است که براى رسیدن به هدف از مسیر خواهیم داشت و هدف برگشتى است ، به عنوان مثال در
کوهنوردى مى گویند برگردید و منظر پشت سر را نگاه کنید زیرا بهترین وسیله براى
پیدا کردن مجدد مسیر حفظ ذهنى تصاویر پشتى است که با تصویرى که در جلو مى بینیم
متفاوت است . یکى از طرحهاى تهران را مطرح مى کنیم اگر در مسیر درکه به سمت پل شاه
نشین حرکت کنیم تصاویر متوالى خواهیم دید . سکانسهاى بلند و کوتاه و متفاوت با
تصاویر برگشتى ، پس در راه تصاویر رفت و برگشت از هردو مسیر قابل ارزیابى هستند.
بنابراین به
منظور رسیدن به هدف باید یک جهت یابى کلى داشته باشیم و بدانیم در کجا قرار داریم
، ممکن است در کمربندى یک شهر باشیم ، این کدام شهر است آیا کمربندى ارتباطى با
شهر دارد یا خیر؟این منطقه کجاست ؟ هدف بعدى کدام است ؟ در حقیقت بعد از اینکه
متوجه شدیم در کجا قرار داریم ذهن ما بلافاصله مى خواهد بداند موقعیت و جهت کدام
است ؟
همانطور که
اشاره شد خلق معنا براى حافظه ادراک بصرى و ادراک فضا ضرورت دارد. در راه، خلق
معنا از طریق دیدن ، معناى کاربرى اراضى و .... ممکن مى شود براى مثال ، دیدن
انبارهاى برنج شمال محدوده تالش تا آستارا که جزء فعالیتهاى کشاورزى است در درک
محیط و فضا کمک مى کند در جاى دیگر ممکن است با فعالیت معدنى روبرو شویم ، تمامى
این مسایل ما را در درک و به حافظه سپردن آن تصاویر یارى مى دهد
گاهى هدف ، دیدن
آن زندگى روستایى یا فعالیتهاى گسترده بر سر زمین است . گردش آخر هفته بالاخص در
کشورهاى اروپایى بسیار رواج دارد
#کاشی سنتی