گُنبد سازه ای است معمارانه شبیه نیم کره ای توخالی. تاریخ ساخت گنبد با مواد گوناگون به پیش از تاریخ می رسد
گنبد را می توان به شکل یک کمان که با چرخش حول محور عمودی مرکزی آن به وجود می آید تصور کرد. همچنین گنبدهای قوسی شکل، اگر درست طراحی شوند دارای استحکام زیادی هستند و می توانند فضای زیادی را بدون ستون محافظ پوشش دهند
دسته بندی گنبد
گنبد نار: رایج ترین نوع گنبد در ایران است.
فرم این نوع گنبد کروی است و پوشش اصلی سقف اکثر مساجد مهم ایران نظیر مسجد جمعه، مسجد امام و مسجد الله وردیخان در اصفهان و مسجد جامع یزد و مسجد و مدرسه آقابزرگ در کاشان می باشد
گنبد رک به صورت هرمی یا مخروطی است
غالباً بر روی یک پایه استوانه ای یا منشوری قرار می گیرد. معروف ترین این نوع، گنبد قابوس در شهری به همین نام در استان گلستان است که آرامگاه شمس المعالی قابوس بن وشمگیر آل زیار است و از بهترین نمونه های معماری قرن چهارم هجری قمری محسوب می شود از این نوع گنبد جهت مقابر سلاطین و امرای دوره سلجوقی نیز بسیار استفاده شده است.
گنبد اورچین
ارچین به گنبدهای مخروطی (مطبق و پله پله) ولانه زنبوری مثل گنبد امامزاده جعفر (بروجرد) و آرامگاه دانیال نبی شوش گفته می شود
محراب
در واقع محراب باید یا گودتر باشد یا حداقل مساوی دیگر قسمت های زمین نماز گذاران باشد. گودی محراب مانند سنگر جنگ در راه خدا بوده و امام جماعت نیز به عنوان جنگجویی در راه خدا در جنگ حق علیه باطل است؛ و امام جماعت وظیفهٔ سنگینی در برابر اسلام دارد که باید به نحو احسن از ارزش های اسلام دفاع کند.