ترجمه و تلخیص :
دکتر سعید خزائی
ناشر : مرکز
آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی
تاریخ : آذر ماه
1384
آیا الگوها و
مدلهای مدیریت دانش در حوزهی دفاعی نیز قابل پیاده سازی است؟ آیامدیریت دانش بهطور
ذاتی از محیط های صنفی و وظیفه گرا پرهیز دارد؟ اگر تعداد بیشماری از تعاریف جهان
وظیفه گرا و رشته گرا قابل تطابق با مدیریت دانش نباشد، در آن صورت جایی برای
جولان مدیریت دانش باقی نخواهد ماند. حال آن که مدیریت دانش سازمان محور و حتی
کارمحور تلقی میشود.
دو تعریف مشهور
در این حوزه عمومیت دارد؛ اگرچه این دو نمیتوانند به شکلی فراگیر و همه جانبه
کاربرد مدیریت دانش در مدیریت جوامع صنفی را بیان کنند:
1. راهبرد آگاهانهی تبدیل دانش ضمنی و دانش صریح به اقدام و
عمل از طریق ایجاد مفاهیم، شالوده وچرخه های یادگیری به گونهای که افراد را برای
یافتن و کاربست دانش و اقدام جمعی توانا سازد.
2. فرایندی که با کمک آن سازمان ضمن استفاده از سرمایه های
فکری یا دانش محور، خود تولید ثروت میکند. مطالعات اخیر سازمان دفاع ملی کانادا
بیانگر این حقیقت است که مدیریت دانش در حوزهی نظامی از حیث نظریه ها و مفروضات با
انواع دیگر آن در شرکتها و بنگاهها تفاوتی ندارد، بلکه تنها در زمینه، مفاد و آهنگ
حرکت متفاوت هستند. ابزارهای مدیریت دانش در شرکتها بر زیرساختهای ایستا و بدون
تحرک متکی است، اما در صحنه های عملیات نظامی راه حلهای پویایی را طلب میکند که
لازمه ی مسایل امنیتی است. این راه حلها باید دارای استحکام و قابل اتکا باشند. در
مدیریت دانش نظامی مفاهیم، موضوعات و محتوا نیز متفاوت و متنوع است و معطوف به
عملیات مختلفی است که به انجام میرسد. دست آخر آن که در سامانهی مدیریت دانشِ
شرکتها به واکنشهای سریع و پاسخگوییهای آنی و متقابل که از شرایط و اقتضائات میدان
نبرد است، نیازی وجود ندارد. مدیریت دانش در عرصه ی دفاعی برپایهی الزامات ذیل بنا
میشود:
• فرایندهای
دانش باید در قالب زمینه های عملیاتی، قدرتمند و قابل اتکا
• باشد.
محتوا و مفاهیم دانش و همچنین سرمایه های فکری باید منظم، دقیق، قابلاتکا و دارای
قابلیت فراخوانی باشد
• فرایندهای
تولید و تبدیل دانش با سرعت و ضرباهنگ عملیات همخوان باشد
در اینجا تعریفی
پیشنهادی برای سنجش و نقد برابر قدرت عمل مدیریت دانش ارایه شده است
مدیریت دانش
نظامی عبارت است از: رویکردی راهبردی برای دستیابی به اهداف دفاعی از طریق افزایش
ارزش دانش جمعی، به وسیله ی فرایندهای خلق، جمع آوری، سازماندهی، تسهیم و تبدیل
دانش به عمل و اقدام. این رویکرد نیازمند فرایندهایی مستحکم و قابل اعتماد در
حوزههای عملیاتی و متضمن سرمایه های فکری متمرکز و دقیق با سطوح مناسب جهت بازیابی
و بازخوانی است. در این فرایند خلق و تبدیل دانش میبایست با ضرباهنگ عملیات
همخوانی داشته باشد.
بنابراین مدیریت
و چرخهی دانش در عرصه ی عملیات نظامی نیازمند تأکید بر مؤلفه های دیگری مانند
قدرت، استحکام، وسعت و ظرفیت است. تحقیق و توسعه در مدیریت دانش نظامی میبایستی
تمامی موضوعات و مؤلفه های این تعریف را مورد توجه قرار دهد تا کارآمدی خود را
دوچندان سازد.
تحقیق و توسعهی
دفاعی برای مدیریت دانش نظامی
نقشی را که
مدیریت دانش در عملیات نظامی و کارکردهای دفاعی میتواند برعهده داشته باشد، به
عنوان یک حوزهی رشد و توسعه در راهبرد سرمایه گذاری فناوری کشورهای پیشرفته قابل
مشاهده است. در این ارتباط سه کانون برای حمایت از برتری دانشی شناخته شده است:
1.
معماری و
پیشبینی فنون پیشرفته برای تسهیم مؤثرتر دانش و اطلاعات در سراسر سامانه های
اطلاعات ناهمگن، نامتمرکز و پراکنده
. مدلسازی
دانش، کشف و ایجاد سامانه های پیشرفتهی آگاهی رسانی از وضعیت به وسیله ی پژوهش بر
روی فرایندها و بازنمایی دانش انسانی به روشی معنادار و شهودی
. تجسم سازی
و فضاسازی برای ایجاد فهم و درک اطلاعات زمان و فضامحور در محیط های پیچیده این سه
کانون، مفاهیم مدیریت و چرخهی دانش، کاربرد دانش و مردم را در برمیگیرد و همچنین
در بردارندهی تعریف مدیریت دانش در عرصه ی دفاعی است. پژوهشهای انجام شده بیانگر
آن است که چگونه کارکردها و راهحلهای مدیریت دانش باید فضایی فراتر از تعاریف
غیرنظامی را موردتوجه قرار دهد تا بتواند قدرت، استحکام، مفاهیم و سرعت و تمرکز را
به همراه داشته باشد.
مدیریت دانش در
سامانهی اعلام وضعیت
تصویرسازی
سامانه ی تعامل سریع بامحیط که برآورد دقیق و بهنگامی از تمامی عملیات و اقدامات
درون فضای نبرد ارایه میکند، تصمیمگیرندگان را قادر میسازد درک روشنی از آخرین
وضعیت جاری، نیروی دشمن و محیط داشته باشند. این سامانه امکان تجسم وضعیت پایانی
محتمل و مطلوب را نیز ارایه میکند. در شرایط کنونی پیچیدگی محیط مشکلی رو به
افزایش و در حال گسترش است، زیرا همیشه حجم قابلتوجهی از اطلاعات وجود دارد که
نیازمند پالایش، تفکیک و تجزیه و تحلیل است. برای رفع این مشکل مدیریت اطلاعات نیز
میتواند برای تلفیق، ترکیب و پردازش اطلاعات وارد میدان شود؛ اما بدون فرایندهای
تبدیل دانش، حتی مدیریت اطلاعات نیز به عنوان مشکلی تازه بر سایر مشکلات افزوده
خواهد شد. در محیطهایی این چنین پیچیده، مدیریت دانش میتواند تقویت کارایی سامانه
های آگاهی رسانی وضعیت را برعهده بگیرد.
یک گروه از تیم
موسوم به پروژهی نمایش فناوری در ارتش کانادا با چشم اندازی میان مدت به آماده سازی
تدریجی تعدادی از نیروهای نظامی با دانش وظیفه محور و مأموریت محور اقدام کرد. این
افراد در مجموعه ای از کارهای وظیفه محور و مأموریت محور، رسالت تطابق دانش کسب
شدهی خود با مأموریتها و وظایف احاله شده را عهدهدار شدند. این افراد همچنین وظیفه
داشتند در مدیریت وظایف عملیاتی، ایجاد ظرفیتهای خلق و تسهیم دانش، فعالیت کنند.
افراد مزبور در مدخل هدف پروژه و در کار دستیابی به بهره وری بیشتر، دستیابی به
انواع منابع اطلاعاتی چندرسانهای، جهتیابی مسیر کسب اطلاعات و ارتباط معنایی منابع
اطلاعاتی، موفقیت چشمگیری داشتند. البته در این فرایند علایق شخصی و محدودیتهای
گروهی در ساختاری پویا و رو به تکامل همواره مورد توجه قرار میگیرد. سودمندی این
ابزار دانش هنگامی به ظهور و اثبات میرسد که واکنشهای سریع در مقابل رویدادهای
غافلگیرکننده، نیازی ضروری و حیاتی باشد. این سامانه در حوزهی مدیریت دانش میتواند
در عرصههای متنوعی مانند اعلام هشدار پیرامون تهدید، تجزیه و تحلیل مخاطرات و
فرصتها و سایر مسایل و حوزههای نظامی مفید و مؤثر واقع شود.
#کاشی سنتی