روستای شاهکوه یک نمونه اجرایی موفق از جامعه اطلاعاتی

علیاکبر جلالی، محمدعلی عباسی، زهرا عباسی

پژوهشکده الکترونیک- دانشگاه علم و صنعت ایران

چکیده

در یک جامعه اطلاعاتی، دانش و مهارتهای انسانها و نهادها، سرمایه های آن جامعه محسوب میشوند. هر چه این نهادها گسترش بیشتری داشته باشند و حرکت آنها بر محور دانش انسجام بیشتری بیابد، توفیق بیشتری را در بالا بردن سطح فرهنگ، دانش و اقتصاد جامعه متبوع خود کسب خواهند کرد. به همین دلیل در اعلامیه اصول "جامعه اطلاعاتی" اجلاس سران کشورهای جهان که در آذر ماه 1382 در ژنو برگزار گردید، به این موضوع پرداخته شد.

توسعه و پیشرفت جوامع و نهادها در عصر حاضر به علت پیدایش بسترهای مناسب که مهمترین آنها فناوری ارتباطات و اطلاعات است، بدور از دغدغه مکان جغرافیایی و فواصل آنها با مراکز تمدن، سرمایه و تجهیزات، تنها با اتکا به دانش و توان مدیریتی آنها امکانپذیر است. شواهد فراوانی وجود دارد که تایید کننده این برداشت است. علاوه بر بسیاری از کشورهای توسعه یافته، کشورهایی چون سنگاپور، هند و کره جنوبی با بهرهگیری از فرصتهای جدید توانستند موفقیتهای گستردهای را در این زمینه کسب کرده و افقهای بسیار روشنی را فرا روی خود بگشایند[1 .[نمونه های دیگری نیز موجود است که در مقیاس جغرافیایی بسیار کوچکتری توانستهاند به این مهم دست یابند. روستای شاهکوه یکی از این نمونه های موفق در زمینه توسعه و بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور ایران است. دانشگاهیان این روستا با تلاش فرهنگی 10 ساله خود توانستهاند گامهای بسیار بلندی را برای ارتقاء روستای خود بردارند و شکاف دیجیتالی خود را با جهان مترقی به حداقل رسانده و در پارهای از موارد از آنها پیشی گیرند. بررسی اقدامات انجام شده و آمارهای بدست آمده از روستای شاهکوه نشان میدهد که این روستا موفقیتهای بسیاری در جهت محقق ساختن اهداف جامعه اطلاعاتی جهانی کسب کرده است. در این مقاله ضمن معرفی ابعاد این تجربه ملی که میتواند سرمشقی برای بسیاری از روستاهای کشور در توسعه ICT باشد، به بررسی تاثیرات آن در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سطح محلی، ملی و بینالمللی پرداخته شده است

کلمات کلیدی: جامعه اطلاعاتی، شاهکوه، اولین روستای اینترنتی ایران، فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی

مقدمه

 اولین بار در تابستان 1379 روستای شاهکوه از توابع شهرستان گرگان به اینترنت متصل شد و نخستین صفحات وب در این روستا بـار شـد . پس از آن، سایت این روستا در اینترنت در همه جای دنیا در دسـترس بود و اطلاعات روستای شاهکوه به عنـوان اولـین روسـتای اینترنتـی ایران، در دسترس میلیونها نفر از مردم جهان قرار گرفت و کمتر از دو ماه از آغاز به کار این سایت، بیش از 60 هزار نفر از آن دیدن کردنـد . سپری شدن زمان و قدیمی شدن این خبر نه تنها از تعداد بازدیـدهای از سایت کم نکرد، بلکه با گذشت حـدود 3 سـال از آن تـاریخ، تعـداد بازدید کنندگان به بیش از 900 هزار نفر رسیده است.

شاهکوه روستایی است کوهستانی در البرز مرکـزی کـه از شـمال بـه گرگان، از جنوب شرقی به شاهرود و از جنوب غربی به دامغان محدود شده است و از نظر تقسیمات استانی در حوزه استان گلستان قرار دارد. این روستا در ارتفاع بیش از2000 متری سطح دریـا قـرار داشـته و بـا شهرهای گرگان و شاهرود ارتباط زمینی از طریق راه شوسه دارد. فاصله شاهکوه با هـر یـک از اینـدو شـهر حـدود 60 کیلومتر اسـت . شـاهکوه بـه علـت موقعیـت کوهسـتانی خـود دارای تابستانهایی معتـدل و زمسـتانهایی سـرد اسـت و مـردم بـه کارهـای کشاورزی و دامپروری اشتغال دارنـد . در پـاییز و زمسـتان مـردم ایـن منطقه به علت سردی هوا و عدم امکان کشـت و کـار بـه شـهرهای گرگان و شاهرود کوچ مـی کننـد . امـا در تابسـتان شـاهکوه جمعیـت فراوانی را در خود جای میدهد و جمعیت آن در تابسـتان بـه بـیش از پانصد خانوار میرسد. کل جمعیت این شاهکوه با احتسـاب افـرادی از این روستا که در گرگان و شاهرود و روستاهای دیگر مستقر شـدهانـد، حدود 4000 نفر برآورد میشود. این روستا در حال حاضر دارای بـیش از 450 دانشجو و تحصیلکرده دانشگاهی است که نقش عمـدهای در بالا بردن سطح فرهنـگ و دانـش در روسـتای خـود دارنـد [2 .[ایـن دانشجویان در تشکلی به نـام "مجمـع دانشـگاهیان منطقـه شـاهکوه " و بصورت سازماندهی شده به فعالیـت هـای علمـی در روسـتای 1 علیا خود میپردازند. اینترنت شاهکوه از جمله دستاوردهای همـین مجمـع میباشد[3 .[ در راهاندازی اینترنـت و سـایت شـاهکوه عـلاوه بـر اعضـای مجمـع دانشگاهیان، اهالی نقش گستردهای داشتهاند و با زمینهسازی فرهنگی که در مدت حدود 6 سال فعالیت مجمع صورت گرفته بود به شدت به این حرکت توجه داشته و در اجرای آن همت گماردند. پـس از افتتـاح اینترنــت در شــاهکوه در اولــین گــام، حــدود 250 نفــر از اهــالی و دانشجویان در کلاسهای فشرده آموزش کامپیوتر و اینترنـت شـرکت کردنــد. در گــام بعــدی، ســایت اینترنتــی شــاهکوه بــا آدرس com.shahkooh.www راهاندازی شد. این سایت مورد استقبال فراوانی قرار گرفت و بازدیدکنندگان زیادی از سراسر دنیـا آن را مـورد تحسین قرار دادند[4.

آموزش در شاهکوه بطور گستردهای مورد توجه قـرار گرفـت . پـس از اینکه اولین دسته از اهالی، آموزش مقدماتی کامپیوتر و اینترنت را کـه در حد آشنایی کلی بود دریافت کردند، بسیاری از آنان آموزشهای خود را در مراکز دیگر تکمیل کردند و در دوره های بعد خود ایـن افـراد در نقش مربی، آموزش سایر دانشجویان و اهالی را برعهده گرفتند[5.[ عده زیادی از این افراد با شرکت در امتحانات سازمان فنی و حرفـه ای کشور، موفق به کسب مدارک این سازمان در رشته کامپیوتر شدهاند.

بسترهای رشد فناوری اطلاعات در روستای شاهکوه

روستای شاهکوه در مسیر تبدیل شـدن بـه اولـین روسـتای اینترنتـی ایران، شاهد تلاشهای فراوانی در خود بود. این تلاشها در زمینـه هـای مختلف شامل: فرهنگی، اجتماعی، آموزشی و اقتصادی بود که اغلـب توسط دانشگاهیان روستا و با همکاری گسترده اهالی انجام شد. وجـه مشترک همه این فعالیتها، مستمر بودن آنها مـی باشـد . در ادامـه ایـن مقاله به برخی از این فعالیتهای اشاره میشود.

زمینه های فرهنگی ایجاد شده در شاهکوه

بدون شک موفقیت حرکتهایی که در سطح جامعه و با مشارکت همـه مردم انجام میشود بدون همراهی آنها قـرین موفقیـت نخواهـد بـود. برای موفقیت در چنین حرکتهایی لازم اسـت همـه یـا بخـش قابـل توجهی از مردم پشتیبان آن بوده و یا حـداقل بـا آن مخالفـت نکننـد . همراه کردن مردم در طرحهایی از این دست، مهمترین و دشـوارترین بخش کار است. حرکتهایی که به نوعی ورود تکنولـوژی جدیـد را بـه همراه دارد، با مقاومت درونی بیشتری مواجه میشود. ترس از هجـوم فرهنگی و مغلوب شدن در مقابـل فرهنـگ جدیـد و ناشـناخته بـودن اثرات و عمق تاثیرگذاری فناوری نوین، با توجه به اینکـه قـرار اسـت همه جامعه را تحت تاثیر قراردهـد، مهمتـرین چالشـی اسـت کـه در گسترش فناوری اطلاعـات و ارتباطـات در جامعـه وجـود دارد و لازم است انرژی و زمان زیادی صرف شود تا بتوان بر این تفکر غلبه کـرد. علاوه بر این، جلب اعتماد عمومی نیز از اهمیت فراوانی در این زمینـه برخوردار است. بدون کسب این اعتماد در یـک جامعـه روسـتایی -بـا تفکـرات و تعصـبات خاصـی کـه در چنـین محیطهـایی وجـود دارد- نمیتوان اقدام چشمگیری انجام داد. روستای شاهکوه نیز از این امر مستثنی نبود و غلبه بر این جو حدود 6 سال فعالیت فرهنگی و اجتماعی را به خود اختصاص داد. دانشگاهیان بومی این روستا در غالب تشکلی به نـام مجمـع دانشـگاهیان منطقـه شاهکوه توانستند در این مدت زمینه های فرهنگی – اجتماعی پذیرش این حرکت را در بدنه این روستا بوجـود آورنـد . قسـمتی از تلاشـهای انجام شده در این زمینه در بخش 2-4 مقاله آورده شده است. همه این فعالیتهای سبب شد از یک طرف قشر تاثیرگـذار روسـتا کـه اغلب آنها را افراد مسن تشکیل میدادند به جوانان تحصیل کرده خود اعتماد کنند و از طرف دیگر سطح فرهنگی عامه مردم برای پـذیرش این تحول آمادگی لازم را کسب کرده و زمینه های لازم برای آخـرین حرکت فراهم شود. این حرکـت عبـارت بـود از برگـزاری کلاسـه ای کامپیوتر در روستا در سطح گستردهای که در اولین مرحله حدود 250 نفر از دانشآموزان روستایی را شامل میشد. در نهایت در یـک اقـدام سمبلیک، روستای شاهکوه در مرداد 1379 با حضور مردم و جمعـی از مسئولان استان گلستان و سمنان به اینترنت متصل شد و این حرکت به عنوان مبدا تاریخ اینترنت روستایی ایران ثبت گردید

تاثیرگذاری گسترده این حرکت بـا پایـداری و ادامـه حرکـت توسـط پیشگامان آن و افرادی که همه ساله به عنوان دانشجویان جدیـد، بـه این حرکت میپیوستند، ایجاد شد. بدون این تداوم و پویایی، نمیتوان به تحول گسترده امید چندانی داشت و این موضوعی بـود کـه اهـالی شاهکوه به خوبی آن را درک کرده و در جهت رسیدن به آن تلاشهای فراوانی انجام دادند. بخشی از ایـن فعالیتهـا در جـدول 1 آورده شـده است

آموزش در روستای شاهکوه

حرکت پایدار فرهنگی بدون زمینهسازی آموزشی قوی دوامی نخواهـد داشت و لازم است برای رسیدن به تحـول در جامعـه، بـا آموزشـهای مورد نیاز، سطح علمی و فرهنگی اعضای جامعـه هـدف را بـه میـزان مورد نیاز ارتقا داد. با ایـن زمینـه فکـری، آموزشـهای گسـتردهای در شاهکوه از زمان اتصال به اینترنت برگزار گردید. این آموزشها توسـط جمعی از دانشجویان و دانشآموزان مسلط روستای شـاهکوه برگـزار گردید. جدول 2 آموزشهای برگزار شده در روستا را نشان میدهد.

تعداد زیاد تحصیل کردگان دانشگاهی روستای شاهکوه یکی دیگر از دستاوردهای روستای شاهکوه، ترغیب دانشآمـوزان بـه علم و سوادآموزی است. در حال حاضر در روستای شـاهکوه بـیش از 450 تحصیل کرده دانشگاهی وجود دارد که ثمره ایـن تـلاش همـه جانبـه در شـاهکوه اسـت. تعـداد زیـادی از ایـن تحصـیل کردگـان تحصیلات خود را در رشته های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات به انجام رسانیدهاند که این خود پتانسیل خـوبی بـرای توسـعه بیشـتر روستای شاهکوه خواهد بـود. جـدول 3 نشـاندهنده آمـار تحصـیلات دانشگاهی در شاهکوه و مقایسه آن با سایر کشورها و متوسـط ایـران است (کل جمعیت شاهکوه حدود 4000 نفر میباشد). مقایسه این آمار با تعداد تحصیل کـرده هـای کشـور و آمـار تحصـیل کرده های کشـورهای مترقـی نتـایج جـالبی را روشـن مـی کنـد و آن بهادادن به علم و دانش در این روستا است.

حرکت همه جانبه

در روستای شاهکوه همه زمینه ها بـرای گسـترش اصـولی و منطقـی فناوری اطلاعات، بوجود آمـد هاسـت . بـدون ایجـاد ایـن همـاهنگی و بسترسازی مناسب، امکان ایجاد توسعه پایـدار میسـر نبـود. در مـدت زمان تاسیس مجمع دانشگاهیان منطقه شاهکوه، فعالیتهـای فراوانـی توسط این مجمع در روستای شاهکوه انجام شد که نتیجه این تلاشها، بالا رفتن سطح علمی، فرهنگی، اجتمـاعی و اقتصـادی منطقـه بـود. مجموع این تلاشها سبب جلب اعتماد عمـومی مـردم بـه فعالیتهـای دانشجویان در منطقه شد. این امر زمینه لازم را بـرای پـذیرش سـایر حرکتها بوجود آورد. در ادامه این مبحث، به برخی از فعالیتهای انجـام شده در روستای شاهکوه در جهت بالا بردن سطح فرهنگـی مـردم و توانمند کردن آنها برای پذیرش فناوری نـوین اطلاعـات و ارتباطـات اشاره میشود:

علمی و آموزشی

· برگزاری همایشهای دانشآموزی · برگزاری انواع کلاسهای آموزشی برای مردم · انتشار ویژهنامه های مختلف · راهنمایی دانشآموزان روسـتایی بـرای درس خوانـدن و نحـوه انتخاب رشته تحصیلی · برگــزاری مســابقات کتــابخوانی در ســطح دانــش آمــوزان و دانشجویان روستا · برگزاری مسابقه طراحـی سـایت در سـه سـطح دانـش آمـوزان ابتدایی و راهنمایی، دبیرستان و دانشجویان در سطح روستا · انتشار راهنمای انتخاب رشته برای دانشآموزان دبیرستانی · ارائه مشاوره انتخاب رشته فرهنگی و اجتماعی · برقراری تماسهای مستمر با مردم · انتشار فصلنامهای به نام پژواک کوهپایه در روستا · برگزاری نشستهای سالیانه در روستا با حضور همه دانشگاهیان · برگزاری همایشهای مختلف در روستا · همکاری در فعالیتهای عمومی روستا توسط دانشگاهیان · برگزاری مسابقات ورزشـی در رشـته هـای مختلـف بـرای آقایـان و خانمها · تشکیل گروه زیست محیطی سبز یاران شاهکوه · تشکیل گروه زنان شاهکوه [6[ · برنامه های درختکاری سالانه

رفاهی و اقتصادی

· همکاری و تلاش برای رفع مشکلات روستا · تلاش برای رفع مشکلات رفاهی اهالی · تلاش برای رفع مشکلات بهداشتی مردم · تلاش برای بهبود وضعیت اقتصـادی بـا برگـزاری کلاسـهای آموزشی ترویج کشاورزی و دامپروری · تماسهای مداوم با مسئولان برای رسیدگی بیشتر بـه وضـعیت روستا · ایجاد صندوق قرضالحسنه بـرای حمایـت از دانـش آمـوزان و دانشجویان کم بضاعت · ایجاد اشتغال با تاسیس شرکتهای رایانهای

تاثیر گذاریهای جانبی شاهکوه اولین روستای اینترنتی در منطقه و کشور

گسترش اینترنت در روسـتای شـاهکوه زمینـه ای شـد تـا بسـیاری از مناطق شهری و روستایی اطراف این روستا، به این حرکت پیوسـته و در جهت رسیدن به اهداف جامعه اطلاعاتی جهانی تلاش کنند. استان گلستان یکی از این موارد است که با الگو قراردادن حرکـت روسـتای شاهکوه تلاش خود را در عرضه فناوری اطلاعـات و ارتباطـات آغـاز کرده است[7و 2 .[این استان در حال حاضر در رده استانهای پیشرو در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور است.

اهمیت و بازتاب جهانی شاهکوه در رسانه ها

توسعه اینترنت در شاهکوه برای بسیاری از افرادی که با روند توسـعه اینترنت در ایـران آشـنا بودنـد بسـیار تعجـب بـر انگیـز و در مـواردی بـاورنکردنی بـود. در سـال 1373 بسـیاری از دانشـگاه های کشـور از دسترسی مستقیم به اینترنت محروم بودنـد و اینترنـت ضـریب نفـوذ بسیار پایینی در جامعه ایران داشت. در چنـین شـرایطی اتصـال یـک روستای دورافتاده به اینترنت امری دور از انتظـار بـود. ایـن نکتـه در پیامهای فراوانی که از طرف بازدیدکنندگان سایت نگاشته شده اسـت مشهود است. همین دور از انتظار بودن ایـن اتفـاق، تـدوام حرکـت و تلاش خستگی ناپذیر روستائیان سبب شد به مرور توجه جهانی به این روستای دورافتاد معطوف گردد. در ابتدا تعدادی از سـایتهای پربیننـده ایرانی به انتشار خبر و آوردن لینک سایت شاهکوه در سایتشان اقـدام کردند. بسیاری از سایتهای کـه در مـورد ایـران مطلـب مـی نوشـتند، شاهکوه را در زمره شهرهای بزرگ و پرآوازه ایرانی همچـون تهـران، اصفهان، شیراز و مشهد آورند(شکل 2 .(اوج توجه جهانی بـه شـاهکوه زمانی صورت گرفت که خبرگزاری رویتـر یـک گـزارش تصـویری از شاهکوه و برگزاری کلاسهای کامپیوتر و اینترنت ایـن روسـتا تهیـه و پخش کرد. به دنبال این خبررسانی گسترده، کلمه کلیدی شاهکوه در بسیاری از سایتهای اینترنتی ایرانی و خارجی موقعیت ویژهای پیدا کرد و در مدت کوتاهی تعداد بازدید کنندگان مجازی از شاهکوه به بیش از 900 هزار نفر رسید. شبکه های تلویزیونی داخلی و خـارجی بـه تهیـه خبر و گزارش از شاهکوه پرداختند و در روزنامه های محلی و سراسری کشور، شاهکوه به عنوان سمبل اینترنت روستایی ایـران معرفـی شـد . شــکل 3 نمونــهای از گــزارش CNN در مــورد روســتای اینترنتــی شاهکوه است.

دستاوردهای اینترنت برای شاهکوه

ینترنت برای شاهکوه منشاء بسیاری از تحولات مثبت و حیـاتی بـود. دامنه این تحولات بسیار گسـترده بـوده و مسـائل علمـی، فرهنگـی، اجتماعی و اقتصـادی را پوشـش مـی دهـد . مهمتـرین بخـش از ایـن تحولات در زمینه فرهنگسازی بوده است و سبب شده است بسیاری از سازمانها بعد از مشاهده این حرکت تلاش خود را در برپایی اینترنت در سـازمان خـود بکارگیرنـد

1 .تغییر تفکر سنتی به نوین

عدم اطلاع از ارزشهای علمی باعث شده بود که بعضـی از روسـتائیان منطقه حتی دختران خود را به مدرسه نفرستند. متاسفانه این وضـع در یکی از روستاهای همسایه شاهکوه کم و بیش هنـوز وجـود دارد. امـا حضور اینترنت باعث بالا رفتن اطـلاع روسـتائیان شـد و حـالا همـه دخترها و پسرها بهتر از گذشته به ارزش علم پی بردهاند. تفکـر تغییـر نوع محصولات کشاورزی و تغییر در وضعیت دامـداری سـنتی، نیـز از سایر تاثیرات این پدیده در منطقه بوده است. احیای فرهنگهای سنتی همچنان ادامه دارد و دست اندرکاران مراقب هستند تـا ضـمن حفـظ هویت و فرهنگ سنتی جامعه کوچک شاهکوه، رشد علمی و تحولات تکنولوژی نوین را در آنجا گسترش دهنـد . تفکـر و نگـاه جدیـدی در عملکرد روستائیان بوجود آمده که قطعـا از تـاثیر حضـور اینترنـت در منطقه بوده است. شاید بسیاری هنـوز در روسـتا از اینترنـت بصـورت مستقیم استفاده نمیکنند ولی به مباحث مربوط به آن توجـه داشـته و نیاز خود را با کمک آنها که اطلاع دارند مرتفع میکنند.

2 .ایجاد جو علمی همرا با نشاط و امید در جوانان

پس از افتتاح اینترنت ، کلاسهای آموزش کامپیوتر در روستا تشـکیل گردد. این کلاسها با استقبال بسیاری روبرو بود و همـواره کلاسـهای کامپیوتر مملو از جوانانی بود که شوق آموختن ایـن رشـته را داشـتند. این اشتیاق بقدری زیاد بود که بعضی وقتها به علت کمبـود امکانـات، امکان پاسخ گویی به درخواست شـرکت جوانـان بـه کلاسـها مقـدور نمیشد. همچنین این امر سبب افزایش میل و رغبت جوانان به درس و تلاش علمی بیشـتر شـده اسـت و رشـته کـامپیوتر مـورد اسـتقبال عمومی جوانان قرار گرفته اسـت و عـلاوه بـر شـرکت در کلاسـهای آموزشی برگزارشده، چهار نفر از دانشآموزان شـاهکویی کـه در سـال جاری در کنکور پذیرفته شدهاند رشـته کـامپیوتر را بـه عنـوان رشـته دانشگاهی خود انتخاب کردهاند[8.[

3 .تحریک روستائیان بیسواد به استفاده از اینترنت که باعث امید بـه زندگی آنها شده است.

امروزه اینترنت با عکس و فیلم و صدا امکانی ایجادکرده که حتی بـی سوادان بتوانند کتابهای مورد علاقه خود را بخوانند. در ایـن خصـوص دست اندرکاران اینترنت روسـتا در فکـر تهیـه زبـان تصـویری بـرای کاربران بیسواد هستند تا فرهنگ سواد مار تصویری را جایگزین مـار نوشتاری نمایند. این زبان به کشاورزان کمک مـی کنـد کـه تصـویر و فیلم اطلاعات مورد نظر خود مثلا در مورد کاشت و برداشت گنـدم را در اختیار داشته باشند و نیازی به مطالب نوشتاری نباشد. این آمـوزش سمعی و بصری ضریب انتقال آموزش ده هـا برابـر بیشـتر از آمـوزش سنتی رادارد. اینترنت قدرت ایجاد این تحول بزرگ را دارد و میتـوان زبان جدیدی برای بیسوادن روستایی که تعدادشان هم متاسفانه زیـاد است تولید کرد

4 .ایجاد موج اینترنت در روستا، منطقه و شهرستان گرگان و تحریـک سازمانها و نهادها به استفاده از اینترنت بسیاری از روستاهای ایران و بخصوص روستاهای منطقه متاثر از این اقدام، سایتهای اینترنتی راه انداختهانـد کـه کمـک بزرگـی بـه تولیـد دیجیتالی خواهد نمود و آینده نویدبخشـی را بـه ارمغـان خواهـد آورد. علاوه بر این، سازمانها و نهادهای دولتی و غیـر دولتـی در شهرسـتان گرگان شروع بـه اسـتفاده گسـترده از اینترنـت در شـهر کـردهانـد و مجموعه اداری استان گلستان طرح دولت الکترونیکی را در دستور کار خود قرار داده و زیر ساخت آن توسط مخابرات استان گلسـتان آمـاده شده است. همچنین قرارشده دسترسی اینترنت را به تمام روسـتاهای استان گلستان تسریع دهند[7و 9و 10 .[

5 .بیان شاهکوه به عنوان نمونهای از رشـد اینترنـت در ایـران توسـط مقامات و رسانه های داخلی [11و 12[ در بسیاری از موارد و در گزارشهای مختلف کـه بـه بررسـی وضـعیت توسعه فناوری اطلاعات در سطح استان گلستان یـا در سـطح کشـور تهیه شده است به شاهکوه به عنوان یک نمونـه از رشـد اینترنـت در کشور استناد شده است. به عنوان یک نمونه میتوان به گزارش کمیته ادیفاکت ایران [13 [اشاره کرد.

6 .تغییر دید جهانیان نسبت به وضعیت اینترنت در جامعه ایران رسانه های خارجی راهیابی اینترنت به شاهکوه را به خوبی پوشش داده و اخبار مربوط به این موضوع را در صدر اخبار خود جای دادنـد . مـتن اصلی خبر مخابره شده توسط خبرگزاری اسوشـیتدپرس در [14 [قـرار دارد. سایتهای اینترنتی و بازدیدکنندگان فراوانی اطلاعات مربـوط بـه شاهکوه را در سایت خود انتشار دادهاند و با احترام از این موضوع یـاد کردهاند و ایـن اقـدام را وارد شـدن کشـور بـه دنیـای علـم و دانـش میدانند. این توجه جهانی از نظر امنیت ملی هم قابل توجه بوده است زیرا در دنیای امروز معیار توسعه کشورها را رشد اینترنـت مـی داننـد و این اقدام باعث شد تا شخصیت جدید و پیشرفتهای از ایران در جهـان معرفی شـود

7 .افـزایش سـواد عمـومی کـا مپیوتر و اینترنـت در جامعـه روسـتایی شاهکوه از زمان افتتاح اینترنت در شاهکوه همه ساله بـه بـیش از 200 نفـر از اهالی در روستا آموزش استفاده از کامپیوتر و اینترنـت داده مـی شـود. این امر سبب شده است که در حـال حاضـر درصـد بسـیار بـالایی از جوانان شاهکویی با کار با کامپیوتر و اینترنت آشنا باشـند. کلاسـهای آموزشی بصـورت مـداوم در روسـتا ادامـه پیـدا کـرد و افـراد زیـادی آموزشهای مختلف کامپیوتر را دریافت کردند. 8 .اشتغال و آموزش جوانان شاهکوهی راه اندازی چند مرکز خدمات کامپیوتری، آموزش، شرکت کـامپیوتری توسـط جوانـان شـاهکویی و تـدریس کـامپی وتر در برخـی موسسـات آموزش کامپیوتر سبب اشتغال تعدادی از اهالی شاهکوه شده است.

9 .کاهش ناهنجاریهای اجتماعی روستا که بـه دلیـل بیکـاری وجـود داشت.

10 .امید و نشاط در مردم روستا که باعث شد بعد از این اقـدام، اولـین مرکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعـات و ارتباطـات روسـتایی کشور (کتابخانه مجازی روستایی) را نیز بنیانگذاری نمایند [15.

11 .آگاه شدن خانواده ها به نقش مهم رایانه و اینترنت در رشد فکـری و علمی جوانانبسیاری از خـانواده هـای شـاهکویی فرزندانشـان را بـه کلاسهای آموزشی روستا فرستاده و برای آنها تجهیزات مـورد نیـاز را تهیه کردهاند.

12 .تاثیر اقتصادی

علاوه بر ایجاد اشتغال که تاثیر مسـتقیم بـر وضـعیت اهـالی خواهـد داشت، فروش صنایع دستی از طریق اینترنت و افزایش قیمت زمین و افزایش تعـداد بازدیدکننـدگان از روسـتا نیـز بـر وضـعیت اقتصـادی خانواده ها تاثیر مثبت داشته است. همینطور بالا رفـت ن سـواد عمـومی روســتائیان باعــث شــده تــا در تصــمیم گیریهــای خــود از مشــاوره صاحبنظران استفاده کنند و این خود باعث تصمیم گیریهای بهتر آنهـا در امور اقتصادی شده است.

روستای اینترنتی شاهکوه با چشمانداز تبدیل شاهکوه به قطب فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور حرکتهـای بنیـادی عظیمـی را تـدارک دیده است. این برنامه ها در دو دسته در حال اجرا و برنامه های آینده و دراز مدت شاهکوه جای میگیرند. - راهاندازی اولین کتابخانه مجـازی و مرکـز جـامع خـدمات فناوری اطلاعات روستایی کشور در شاهکوه [15[ - راهاندازی سرویس دفتر مجازی شاهکوه برای ارتباط آسان و راحت شاهکوهیان با یکدیگر - راهاندازی محله الکترونیک در شهرداری تهران با توجه به پیشگامی شاهکوه در استفاده از فناوری اطلاعات نسبت به سایر مناطق روستایی و دورافتاده کشور و توجه به حفـظ پیشـتازی در این امر، مجمع دانشگاهیان شاهکوه بـا همراهـی اهـالی پـروژه هـای دیگری را نیز مطالعه کردهاند و در صدد اجرای آنها هسـتند. برخـی از این موارد در حال حاضر آغـاز گردیـده و بـه زودی بـه بهـرهبـرداری میرسد. در ادامه تعدادی از این موارد مورد ذکر شده است

1 -کتابخانه مجازی روستای قرن آباد به عنوان اولین کتابخانه مجازی روستایی در ایران 2 -سیستم ارتباطی مجازی شاهکوه (بوسیله این امکان، کلیـه اهالی روسـتای شـاهکوه خواهنـد توانسـت در محـیط فارسـی بـرای یکدیگر پیام ارسال کنند.) 3 -تجارت الکترونیک صـنایع دسـتی شـاهکوه و روسـتاهای اطراف شاهکوه، از طریق سایت این روستا (تا کنون بسـیاری از افـراد تقاضای خرید صنایع دستی شاهکوه را داشـتهانـد . ایـن سـرویس بـه زودی در سایت شاهکوه راهاندازی خواهد شد.) 4 -ایجاد زبانی سمعی و بصری بجای مطالب نوشـتاری بـرای استفاده بیسوادان از اینترنت 5 -مرکز تولید نرم افزارهای روستایی 6 -ایجاد سیستمی مکانیزه برای آموزش روستائیان 7 -ماشین جستجوی روستاهای ایران 8 -اتصال همه روستائیان به شبکه و انجام یک کـار علمـی و پژوهشی 9 -تولید سایت اینترنتی برای تمام روستائیان 10 -توسعه فرهنگ کـار در منـزل از طریـق اینترنـت . در ایـن خصوص برای چند روستایی در خارج کشور کار پیدا خواهیم کرد. 11 -تاسیس دانشگاه مجازی روستایی شاهکوه 12 -شاهکوه مالتی مدیا سیتی

نتیجهگیری

بدون شک تاثیرات فرهنگی اتصـال اینترنـت بـه روسـتای محـروم و دورافتاده شاهکوه نقطه عطفی در تاریخ تحولات فناوری اطلاعات در ایران میباشد. این مهم در گزارش ادیفاکت که شاهکوه را یک اقـدام اساسی توسعه فناوری اطلاعات به جهان معرفی کرده و بازتاب ملی و جهانی این اقدام کاملا دیده میشـود[13 .[بـرای گسـترش فرهنـگ فناوری اطلاعات در کشور لازم است حرکت بنیادین و زیربنایی آغـاز گردد. برای این منظور اجرای طرحهای با مشارکت گسترده مردمـی و خودجوش همانند طرح اینترنت شاهکوه که برای دولت هیچ هزینهای نداشته است بسیار مفید و اثر بخش میباشد. پیش بینـی مـی شـود در صورت حمایت دست اندرکاران و با توجـه بـه رشـد چشـمگیر دانـش کـامپیوتر، در دو سـال اخیـر در روسـتای شـاهکوه و آشـنایی اغلـب دانشآموزان دبیرستانی و مقاطع پایینتر با کـامپیوتر و اینترنـت، ایـن روستا در آینده نزدیک به یکی از قطبهـای فنـاوری اطلاعـات کشـور تبدیل شود. شاهکوه توانسته است با همت بلند مردان و زنان سخت کـوش خـود، نام خود را به عنوان مبدا تاریخ اینترنت روسـتایی کشـور ثبـت کنـد و افتخار بزرگی را برای نسلهای بعد به یادگار بگذارد. انتظار میرود ایـن حرکت خود جوش سرآغازی برای گسترش هرچه بیشتر این فناوری در روستاها و مناطق دور افتاده کشور باشد. بـرای موفقیـت در چنـین حرکتی در سطح کشور با توجه به سرعت عملی که فناوری اطلاعـات نیاز دارد، لازم است فعالیتی منسجم و با برنامهریزی کامل انجام شود. گسترش فناوری اطلاعات در روستاهای کشور زمینـه هـایی را بوجـود میآورد که بیش از 40 درصد از جمعیت کـه اوقـات بیکـاری زیـادی دارند بتوانند از فرصتهای فـراوان ایجـاد شـده بهـره کـافی را بـرده و کمکی به توسعه کشور باشد. بـا مباحـث جدیـد توسـعه ICT جهـانی کـه تحـت عنـوان "جامعـه اطلاعاتی" مطرح است، مطمئناً شـاهکوه مـی توانـد نمونـه ای از یـک جامعه اطلاعاتی روستایی باشـد . حمایـت معنـوی دولـت و توجـه بـه حرکتهـای خودجـوش و مردمـی در توسـعه ICT بایـد مـورد توجـه مسئولین قرار گرفته و نتایج حاصل از آن به سایر نقاط کشـور تعمـیم داده شود.

مراجع

[1] Economics and management East

Midlands Regional Economic Assessment.

GHK 1999 London.

[2] http://www.shahkooh.com

[3] http://www.shahkooh.com/majma.html

[4]http://www.shahkooh.com/fsguestbook1.htm

[5 [علیاکبر جلالی، "یکسال تلاش از دیدگاه رسانه ها در فرهنگسازی فنـاوری

اطلاعات" ، دانشگاه علم و صنعت ایران، تابستان 1381.

[6]http://www.shahkooh.com/

zan_organization/women.html

[7 [مصاحبه مهندس سجادی رئیس مخابرات استان گلستان با تلویزیون اسـتان،

فروردین 1381.

[8] http://www.shahkooh.com/news/konkor.html

[9 [مرتضی انواری، میزگرد ارتباط صنعت و دانشگاه، جشنواره کارآفرینان دانشگاه

صنعتی شریف، خبرگزاری کار، دی 1382

[10] http://www.shahkooh.com/news

[11 [روزنامه ابرار اقتصادی 9 و 24 مردادماه 1380.

[12 [روزنامه همشهری 18 مهرماه 1380.

[13] Iran EDIFACT committee Islamic Republic of

Iran Progress Report 19th AFACT Meeting Jakarta

Indonesia October 01-03-2001

[14]http://www.shahkooh.com/news/associatedpress_re

port.html

[15] http://www.shahkooh.com/gharnabad.html