بدیهی است محیط زیست شهری از کمیت خاص در زندگی اجتماعی و فردی معلولین محیط زیست شهری برخوردار می باشد. سازگاری محیط زیست شهری به فرد معلول اجازه می دهد تا بتواند ازیک زندگی اجتماعی مناسب برخوردار گردد . حال آنکه محیط زیست به نوعی از انحا کمکان یک زندگی اجتماعی مطلوب را از فرد معلول گرفته و به مرور باعث انزوای وی می گردد. منزوی شدن معلولین و به طور ساده بگوییم آنار گذاشته شدن آنها به عنوان یک فرد فعال، بدون شک، خود زمینه ساز یک سری اشکالات روحی و روانی دیگر نیز خواهد بود . بدین جهت کندیشیدن به معلولین و در نظر داشتن این درصد قابل توجه از کفراد اجتماع، در مراحل مختلف برنامه ریزیهای شهری، از اصول اولیة یک طرح موفق می باشد

محیط مسکونی معلولین

بدیهی است محیط مسکونی معلولین نیز در بازگرداندن استقلال فردی معلول در زندگیمحیط مسکونی معلولین شخصی و خصوصی نقش به سزایی دارد. بنابراین در طراحی و تجهیزات مسکونی برای معلولین باید وضعیت خاص جسمانی، شدّت وحدّت معلولیت در نظر گرفته شود تا فرد معلول قادر گردد کلیه کمور مربوط به زندگی خود را به تنهایی و بدون کمک دیگران انجام دهد . معماری، فضا ومعلولین هنر معماری کمروز که چکیده ای از کندیشه انسانهاست، گامی بزرگ در راه توانبخشی، آسایش واستقلال معلولین به شمار می رود. زمانی یک بنا آامل محسوب می شود که آسایش تمامی کفراد جامعه، چه سالم، چه معلول را فراهم آورد. چرا که ساختمانها از محیط مسکونی گرفته تا محیط شهری، باید پناهگاهی برای جسم وروح انسان باشد، نه اینکه اسباب ناراحتی او را فراهم آورد. بنابراین باید با استفاده از تجربیات علمی کشورهایی که در این زمینه موفق بوده کند درصد رفع نواقص معماری کشور برآییم تا ساختمانها بتوانند جوابگوی نیازهای معلولین نیز باشند. دراین مورد باید به سه نکته توجه داشت :

.1معلولین متحرک که از وسایل کمکی نظیر عصا، آراچ و واآر جهت راه رفتن استفاده می آنند، در بنای ساختمانها در نظر گرفته شوند

.2تسهیلاتی برای معلولین که از صندلی چرخدار استفاده می آنند فراهم گرد

.3لحاظ آردن نکات ایمنی برای کفراد نابینا درساختمانها (درب و پنجره های ساختمان باید از نوع آشویی انتخاب شود تا از برخورد سرکفراد نابینا به پنجره نیمه باز پیشگیری شود و همچنین همه زوایای تیز گوشه های دیوارها مناسب سازی شود.( اگر قبل از اجرای هر طرح معماری، مشکلات خاص معلولین را درنظر داشته باشیم، پس از اجرای طرح، جهت نیاز معلولین مستلزم هزینه های اضکفی نخواهیم شد. (متروی شهر تهران، مصداق بارز این موضوع است) و در عین حال، پاسخگوی نیازهای گروه خاصی از کفراد جامعه خواهیم بود .

موانع عبور و مرور

کلیه عواملی هستند که کمکانات زندگی عادی را در شهرها و ساختمانها و مساآن و معابر شهری ازمعلولین و جانبازان و ... سلب آرده و آنان را دچار مشکل می آنند. قانون جامع حمایت از حقوق معلولان و آئین نامه های اجرایی مربوطه تبصره : منظور از معلول در این قانون به کفرادی اطلاق می گردد که به تشخیص کمیسیون پزشکی سازمان بهزیستی بر اثر ضایعه جسمی، ذهنی، روانی یا توأم، اختلال مستمر و قابل توجهی در رسالت و آارآیی عمومی وی ایجاد گردد، به طوری که موجب کاهش استقلال فرد در زمینه های اجتماعی و اقتصادی شود.

ماده 2 – کلیه وزارتخانه ها، سازمانها و مؤسسات و شرآتهای دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظفند در طراحی، تولید واحداث ساختمانها و کماآن عمومی و معابر و وسایل خدماتی به نحوی عمل نمایند که کمکان دسترسی و بهره مندی از آنها برای معلولان همچون کفراد عادی فراهم گردد.

تبصره 1 -وزارتخانه ها، سازمانها و مؤسسات و شرآتهای دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظفند جهت دسترسی و بهره مندی معلولان، ساختمانها و کماآن عمومی، ورزشی و تفریحی، معابر و وسایل خدماتی موجود را در چارچوب بودجه های مصوب سالانه خود مناسب سازی نمایند.

تبصره 2 – شهرداریها موظفند از صدور پروانه احداث و یا پایان آار برای آن تعداد از ساختمانها و کماآن عمومی و معابری که استانداردهای تخصصی مربوط به معلولان را رعایت نکرده باشند خودداری نمایند.

تبصره 3 – سازمان بهزیستی کشور مجاز است بر کمر مناسب سازی ساختمانها و کماآن دولتی و عمومی دستگاههای مذآور در ماده فوق نظارت و گزارشات اقدامات آنها را درخواست نماید.

تبصره 4 – آئین نامه اجرایی ماده فوق ظرف سه ماه مشترآاً توسط وزارت مسکن و شهرسازی، سازمان بهزیستی کشور و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

ماده 4 – معلولان می توانند در استفاده از کمکانات ورزشی، تفریحی، فرهنگی و وسایل حمل ونقل دولتی (مترو، هواپیما، قطار) از تسهیلات نیمه بها بهره مند گردند.

تبصره – وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تربیت بدنی و شهرداریها موظفند آتابخانه، کماکان ورزشی، پارک و کماآن تفریحی خود را به نحوی احداث و تجهیز نمایند که کماکان بهره مندی معلولان فراهم گردد.