نمونه نخست مربوط است به وضعیت پیاده رو شمالی محور ارتباطی بزرگراه آل احمد در حدفاصل بزرگراه های شیخ فضل اله و اشرفی اصفهانی واقع در منطقه دو در شمال غرب شهرتهران. عکس های گرفته شده از پیاده رو مذکور بخوبی نشان میدهد که چگونه استفاده از این پیاده رو نه فقط برای کم توانان حسی – حرکتی، سالمندان، کودکان و زنان دارای فرزندان خرد سال بلکه برای عموم شهروندان بسیار دشوار و حتی ناممکن است. در حالی که پیاده رو مذکور بیش از 3 متر عرض دارد ولی به دلیل شکست های پلکانی عمیق و متعدد در طول آن وضعیتی عجیب و البته نامناسب و غیر قابل استفاده دارد. این وضعیت به دلیل عدم توجه به مسائل ابتدایی طراحی و شیب زمین در نحوه استقرار واحد های مسکونی بلافصل در فقدان ضوابط طراحی شهری حادث شده است. سئوال ساده یی که در اینجا مطرح میشود این است که این پیاده رو برای چه احداث شده است؟

چنانچه فرض شود پیاده رو مورد بحث به طرزی ناخواسته در پی توسعه های معابر شهری سواره در جوار بزرگراه قرار گرفته و از این رو کارآیی و علت وجودی خود را به مقدار زیادی از دست داده است میتوان به پیاده رو خیابان ضلع شمالی بلوک های مسکونی بلافصل که خیابانی کاملاً محلی و برای دسترسی ساکنان است مراجعه و وضعیت آن را مورد بررسی قرار داد. بررسی ها نشان می دهند که پیاده رو این خیابان به نام گلبرگ2 نیز از لحاظ امکان بهره وری وضعیتی مشابه داشته و بطور کلی نامناسب و غیر قابل استفاده است. در اینجا مجدداً تقدم سواره بر پیاده در عمل و واقعیت مشهود است.

نمونه دوم مربوط است به وضعیت پیاده رو شمالی محور ارتباطی بلوار مرزداران در حدفاصل بزرگراه های شیخ فضل اله و اشرفی اصفهانی واقع در منطقه دو در شمال غرب شهرتهران. عکس های تهیه شده مربوط به این پیاده رو وضعیت تا حدودی بهتر از نمونه قبلی ولی همچنان با مشکلاتی مشابه را نشان می دهند.

نمونه سوم بررسی وضعیت پیاده رو در بلوار مطهری واقع در شهر قزوین است. این بررسی نشان می دهد که مساله مورد بحث محدود به کلان شهر تهران نبوده و در شهری مانند قزوین که یکی از شهرهای بزرگ کشور و مرکز استان می باشد نیز وجود دارد. این نکته از این جهت نیز حائز اهمیت است که وضعیت و کیفیت های شهری در پایتخت بر اساس تئوری الگو برداری از بالادست چگونه می تواند در شهرهای بزرگ و از طریق آنها در شهرهای کوچکتر موثر باشد. تصویر های تهیه شده از پیاده رو بلوار مطهری قزوین وضعیت مشابهی با نمونه های ارائه شده در تهران را نشان می دهد.

وضعیت های پلکانی از یک طرف و شیبراه ه های متعدد ورود اتومبیل به بلوک های مسکونی بلافصل که تداوم مسیر پیاده را قطع می کنند در مجموع امکان بهره وری مناسب از پیاده رو را به شدت تحت تاثیر قرار میدهد. در قزوین که شهری هموار است احداث پیاده رو های ناهموار کار دشوارتری بنظر می آید. مجدداً فقدان مقررات و ضوابط مناسب شهرسازی و عدم وجود طرح های شهری در حد فاصل مقیاس های شهرسازانه و طرح های معماری، عدم توجه به حقوق شهروندان در بهره وری پیاده از محیط های شهری و ایده تقدم سواره بر پیاده نتایج مشابه و نامناسبی را به بار آورده است.

کاشی کاری سنتی

ضمن آنکه در بعضی مواضع حداقل کف سازی لازم نیز در پیاده رو انجام نشده است. عریض بودن پیاده رو هیچ کمکی به مناسب بودن آن نکرده و مشخص نیست که کف حیاط های مجموعه های مسکونی مجاور به چه علتی در سطح بالا تری از پیاده رو قرار گرفته اند که خود موجب شده است تا عرض پیاده رو به مصرف شیبراه ه های ورود اتومبیل به مجموعه های مسکونی برسد.

نتیجه گیری

همانگونه که ملاحظه شد در نمونه هایی که مورد مطالعه قرار گرفته اند مساله ای واحد با شدت های کم و بیش وجود دارد که عبارت است از بی توجهی یا ناتوانی نسبت به ایجاد پیاده رو های مناسب که شهروندان بتوانند با آسودگی و به نحوی رضایتبخش از آن بهره مند شوند. همچنین ملاحظه شد که این کاستی ها چه خطرات و محدودیت های مضاعفی را برای عموم شهروندان و از جمله گروه های خاص با محدودیت های حسی و حرکتی ایجاد می کند. چنانچه هزینه های احداث چنین پیاده رو های غیر فابل استفاده یی به علاوه هزینه های ناشی از پیامد های بعدی آن شامل هزینه های درمانی آسیب دیدگان مستقیم (در اثرسقوط از اختلاف سطح ها یا لیز خوردن در شیبراه ه های اتومبیل رو که امتداد پیاده رو را قطع می کنند) و هزینه های درمانی و جبرانی آسیب دیدگان غیر مستقیم (شامل آن دسته از عابران پیاده که به دلیل عدم امکان استفاده از پیاده رو ها در حاشیه خیابان ها پیاده روی می کنند و دچار سانحه می شوند یا گروهی از شهروندان که مجبور به خانه نشینی و کم تحرکی مفرط می شوند) در نظر گرفته شود، می توان نتیجه گرفت که عدم توجه به مساله یی که از نظر سازندگان و مدیران شهری کم اهمیت مینماید چگونه ممکن است هزینه های هنگفتی را به جامعه تحمیل کرده و نارضایتی شهروندان را نیز به همراه داشته باشد. مناسب سازی محیط های شهری بویژه با تاکید بر امکان بهره وری پیاده از فضاهای شهری مقوله یی کاملاً جدی است که از جهات اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی در زندگی شهروندان و جامعه شهری تاثیر عمده و نقشی برجسته دارد. گرچه بهره وری پیاده از شهر به هیچ وجه محدود به پیاده رو ها نبوده ولی ساده ترین شکل آن به شمار می رود و هنوز در شهر های ما نهادینه نشده واز استاندارد های کیفی لازم فاصله دارد، لازم است تا به عنوان یکی از زمینه های راهبردی مناسب سازی محیط های شهری تلقی شده و در خصوص آن اقدامات ضروری شامل تدوین و تحکیم مقررات و ضوابط مناسب معطوف و ناظر به این مقوله، احیای طرح های شهری با مقیاس های بینابینی شهرسازی و معماری در جهت ملاحظه و حل مسائل قبل از احداث و نهایتاً آموزش همگانی دانش های شهری به ویژه به مدیران شهری در راستای ارتقای فرهنگ شهرنشینی و کیفیت زندگی در شهر ها به عمل آید. 

فروش کاشی مسجدی در تهران