در بسیاری از بازسازیهای انجام شده پس از جنگ جهانی دوم در کشورهای اروپایی، به مـسأله معلولیـت توجه کمتری شد که در پاسخگویی به مشکلات ایجاد شده از ده ه هفتاد میلادی بـه بعـد بهـسازی بناهـای عمومی و انطباق آن با نیازهای حرکتی معلولین جسمی – حرکتی در دسـتور کـار کـشورهای مختلـف قـرار گرفت. تجارب حاصله که موجب مطرح شدن این مسأله در گستره بینالمللی شـد نیـز نـشان مـیدهـد کـه چگونه با بکارگرفتن تمهیداتی ساده و رفع موانع موجود می توان امکان حضور بخش بزرگی از جامعـه را کـه دچار محدودیتهای جسمی-حرکتی هستند فراهم آورد.

ساخت محراب

هدف نهایی در مقرراتی که از سوی سازمان ملل متحد برای حقـوق حرکتـی معلـولان و سـالمندان تهیـه شدهاست، مشارکت و برابری کامل است که دلالت بر آن دارد که بناها و فضای شهری بایـد طـوری طراحـی شوند که گروه های خاصی از مردم به دلیل معلولیتشان از استفاده از آنها محروم نشوند.

در ایران نیز با تصویب قانون جامع حمایت از معلولان و لزوم مناسب سازی  سـاختمانها و امـاکن عمـومی، تدوین ضوابط مناسب سازی  ساختمانهای اداری بیش از پیش ضروری مینماید. در جهت تحقق ماده 2 قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، آئیننامه اجرایی مناسب سازی  اماکن، معابر و ساختمانهای عمومی پیشنهاد شدهاست که در ماده 1 آن چنین عنوان شدهاست:

اجرا کاشی حسینیه

الف- مناسب سازی : اصلاح محیط و تدارک وسایل حمل و نقل است به طوری که افراد معلول قادر باشـند تـا آزادانه و بدون خطر در محیط پیرامون خود اعـم از امـاکن عمـومی و معـابر، محـیط شـهری و بـین شـهری، ساختمانهای عمومی حرکت کنند و از تسهیلات محیطی، اجتماعی، فرهنگی و اقتـصادی بـا حفـظ اسـتقلال فردی لازم بهرهمند شوند.

ب- دستگاه های مشمول این آئیننامه: کلیه وزارتخانه ها، سازمانها، مؤسسات و شرکتهای دولتـی و نهادهـای عمومی و انقلابی.

پ- ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای معلولان: ضـوابط مـصوب مـورخ 6/10/1378 شـورای عـالی شهرسازی و معماری و اصلاحات بعدی آن برای افراد معلول و ناتوان.

ت- اماکن عمومی: کلیه وزارتخانه ها، مؤسسات و شرکتهای دولتـی، امـاکن ورزشـی، پایانـه هـا، فرودگـاه هـا، دانشگاه ها، قطارهای شهری و برونشهری، مراکز تجاری، بانکها و خودپردازها، بوستانها، معابر عمومی و نظـایر آنها.

همچنین در ماده3 این آئیننامه ذکر شدهاست:

دستگاه ها موظفند در طی یک برنامه سه ساله از زمان تصویب و ابلاغ این آئیننامـه هـر سـال حـداقل سـی درصد از ساختمانهای عمومی وابسته را برای استفاده معلولان، ضوابط و مقررات شهرسـازی و معمـاری بـرای معلولان مناسب سازی  نمایند.

4 -اهداف و الزامات مناسب سازی

مهمترین اهداف مناسب سازی  عبارتند از:

- توسعه مشارکت فعال افراد معلول در بخشهای مختلف جامعه

- تقویت عزت نفس، انگیزه تلاش و عشق به زندگی در این گروه از افراد برای ساختن فرداهای بهتر

- افزایش سطح پایگاه های اجتماعی افراد معلول به واسطه احراز نقشهای مؤثرتر در جامعه

- استفاده از خلاقیتها و قابلیتهای پنهان افراد معلول در تسهیل فرایند توسعه اجتماعی

- تلفیق ابعاد گوناگون زندگی فرد دارای معلولیت با سایر افراد جامعه و اجتنـاب از جداسـازی آنـان از سـایر اقشار جامعه

اصول اساسی که میبایست در طراحی و مناسب سازی  بناها و فضاهای شهری موردنظر قرار گیرد تا میـزان سازگاری با محیط افزایش یابد عبارتند از:

دست یافتن : هر فردی باید به تمام مکانها و بناهای عمومی دسترسی داشتهباشد.

راه داشتن: امکان راه یافتن به تمام بناهای عمومی باید وجود داشتهباشد.

به کار بردن: استفاده از تمام تسهیلات عمومی و مواهب محیطی باید میسر باشد.

بر این اساس الزامات به شرح زیر میبایست در طراحی و مناسب سازی  ساختمانها و محـیط شـهری مـورد لحاظ قرار گیرد:

1 -دسترسی. بناها و فضاهای شهری باید چنـان طراحـی شـود کـه همـه مـردم بتواننـد بـه آن دسترسـی داشتهباشند.

2 -دستیابی. در بناها و فضاهای شهری تمهیدات به گونهای فراهم آید که همه مردم بتوانند تا حـد امکـان به بناها و مکانها دست یابند.

3 -کاربری. بناها و فضاهای شهری باید طوری طراحی شود که همه مردم از آن استفاده کنند و لذت ببرند.

4 -جهتیابی. بناها و فضاهای شهری را باید طوری طراحی کرد که جهت یـابی و یـافتن مـسیر بـه آسـانی صورت گیرد.

5 -ایمنی. بناها و فضاهای شهری را باید طوری طراحی کرد که همه مـردم بتواننـد در رفـت وآمـد باشـند، بدون اینکه زندگی و سلامتی آنان به مخاطره افتد.

6 -کارپذیری. محل کار اعم از اداره و کارگاه باید طـوری طراحـی شـود کـه بـه مـشارکت و اجـرای نقـش معلولین امکان دهد.

ساخت کاشی مراکشی

5 -دسترسی به ساختمانهای اداری

بررسی موانع موجود دردسترسی بـه امـاکن عمـومی، طراحـان و دسـت انـدرکاران مـدیریت شـهری را در جستجوی علل و عوامل ایجاد آنها یاری نموده و از بروز چنین مشکلاتی درطرحهای آتی جلوگیری مینماید. علاوه بر آن با تصویب و ابلاغ « ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول جـسمی و حرکتـی » از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، بررسی موانع موجود و مرتفع نمودن آنها به عنوا ن بخشی از وظایف طراحان و مسئولان مطرح گردید و ضروریست تا در این جهت اقدامات لازم صورت پذیرد.

کم توانان جسمی-حرکتی باید بتوانند برای انجام مسائل اداری مربوط به خود، همانند سـایر شـهروندان از مراکز اداری استفاده نمایند، یا در برخی مراکز مشغول به کار شوند، بنابراین باید بدون اینکه موانـع معمـاری سد راه آنها شود امکان حضور و تردد آسان و ایمن برای آنها فراهم گردد.

بر اساس کتاب «ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول جـسمی -حرکتـی» سـاختمانهـای عمومی آن دسته از ساختمانهایی هستندکه یکی از انواع خـدمات عمـومی را در اختیـار افـراد جامعـه قـرار میدهند. مراکز اداری دولتی، نهادهای عمومی، مراکز اداری خصوصی، بانکها، دفتر پـست، شـهرداری و.....از جمله ساختمانهای اداری محسوب میشوند.