سموم علفکشها قادرند روی علفهای هرز به طرق مختلف تاثیر گذاشته و آنــها را نـابود سـازند. سـموم را براساساینکه چگونه روی علفهای هرز تاثیر خواهند گذاشت به چند دسته تقسیم میکنیم کــه در ذیـل بـه اختصار بیانمیگردد:

1 -علفکشهای تماسی

علفکشها ممکن است به صورت تماسی عمل کنند. یعنــی بـا کـاربرد آنهـا روی قسـمتهای هوایـی گیـاه موجبنابودی گیاه هرز گردند. قسمتهایی از گیاه که با سم در تماس نیستند نظیر: ریشــه دائمـی، ریـزوم و پیاز ممکناست از بین نرفته و قدرت رویش خـود را حفـظ نمـایند. اسـتفاده از سـموم تماسـی بیشـتر در خصوص علفهایهرز یکساله توصیه میگردد.

2 -علفکشهای سیستمیک

پس از کاربرد علفکشهای سیستمیک، چه روی قسمتهای هوایی و چه از طریق برگها، ساقه های ســبز و یـا ریشه،جذب گیاه شده و به نقاط مختلف گیاه انتقال مییابد.

سموم سیستمیک اثر مخرب خود را روی نقاط حساس مریستم اعمال خواهـد نمـود. ایـن ترکیبـات قـادر خواهندبود علفهای هرز دائمی را از بین برده و از تراکم آنها بکاهد.

به عنوان مثال ترکیب B.D-4|2 طبق خاصیت سیستمیک در یونجه جذب میشود ولـی بـه دلیـل خصلـت بیوفیزیولوژیک یونجه، زیانی برای آن نخواهـد داشـت ولـی در علفـهای هـرز بـه مـاده شـیمیایی -4|2 Dتبدیلشده که مخرب و نابودکننده آنها خواهد بود.

3 -علفکشهای خاک

این سموم از مشتقات اوره بوده که از طریــق خـاک اسـتعمال مـیگـردد. بعـد از مصـرف ایـن علفکشـها مولکولهایعلفکش روی ذرات خاک ثابت شده و خاصیت علفکشی خود را "بسته به نوع سموم" تا مدتــی حفظ خواهندنمود.

زمان و موارد مصرف علفکشها

علفکشها را میتوان روی اندامهای هوایی گیاه، نظیر برگ، ساقه و یا خاک مـورد اسـتفاده قـرارداد. بعضـی سمومرا میتوان در سطح خاک پاشید و یا اینکه پس از آماده کردن زمین، با غلظــت مشـخص روی خـاک پاشیده و باانجام یک شخم سطحی با خاک مخلوط نمود.

کاربرد سموم میتواند به صورت تزریق در خاک انجام پذیرد. که در هرحال بستگی بــه چگونگـی مرحلـه رویشعلف هرز و گیاه اصلی خواهد داشت. مراحل استعمال سموم به شرح ذیل میباشد.

الف - پیش کاشت " planting - pre "

اینگونه سموم را میتوان قبل از کاشت گیاه اصلی در خاک مصرف نمود. سموم یــاد شـده قـادر میباشـند بذور درحال رویش را نابود سازند. جهت استفاده از این سموم میبایست دوره کــارائی و دوام سـم و نـیز حساسیت بذورمورد کاشت را مد نظر داشته باشیم.

ب- پیش رویش "emergence-pre

علفکشهای پیش رویش در فاصله کاشت تا جوانه زدن مورد مصرف قرار میگیرند. به عبــارت دیگـر قبـل ازاینکه گیاه تحت کشت و یا علفهای هرز جوانه بزنند، میتوانند آنها را نابود سازند.

ج- پس رویش "Emergence –Post

اینگونه علفکشها را میتوان پس از سبز شدن گیاه تحت کشت و علفهای هـرز مصـرف نمـود. ایـن دسـته ازعلفکشها را میتوان به صورت انتخابی مصرف نمود. بــه گونـهای کـه بـدون آسـیب رسـانیدن بـه گیـاه اصلی،علفهای هرز را نابود سازند.

اختلاط علفکش با آب آبیاری "هربیگیشن HERBIGATION "

مقدار آب لازم از طریق آبیاری، برای مخلوط کردن علفکش با خاک، بسته به عواملی میباشند که عبــارتند از:نوع خاک، علفکش و نوع گیاه. هرچه مقدار رسی یا مواد آلی، عمق توسعه ریشه علــف هـرز و قـدرت جذبعلفکش به کلوئیدهای خاک بیشتر بوده و حلالیت علفکش کمتر باشــد، مقـدار آب زیـادتری بـرای آبشوئیعلفکش به داخل خاک مورد نیاز است.

مقدار آب لازم برای نفوذ کافی علفکش در داخل خاک از 1 تا 3 سانتیمتر مکعب وبسته بــه عوامـل اشـاره شدهفوق فرق میکند. برچسب بسیاری از علفکشهای مورد استفاده در خاک، امکان استفاده آنها را از طریق سیستمآبیاری مشخص میکند. معمولا" این روش که بوسیله آب آبیاری علفکشها را منتقــل میکننـد، سـم آب"Herbigation "مینامند.

مزایای این تکنیک اختلاط، کاهش زمان موردنیاز برای سمپاشی "فقط باید مقدار انتقال علفکش بــه داخـل آبکنترل و اندازهگیری شود" و عدم بکارگیری سمپاشهای موتوری یا ماشین آلات مخلوط کننده در قطعـه موردنظر است. "آب آبیاری هر دو کار را باهم انجام میدهد".

در روشهای مدیریتی که هدفش کاهش یا عدم انجام شخم است، بوسیله آبیــاری از علفکشـهایی کـه نیـاز بهمخلوط سازی دارند نیز میشود استفاده کرد. مقدار آب لازم بــرای انتقـال علفکـش تـا حـدی بسـته بـه علفکشمورد استفاده و بافت خاک فرق میکند. با آبیاری بارانی بین 1 تــا 3 سـانتیمتر مکعـب آب توصیـه میشود. درسیستمهای آبیاری تحت فشار، مانند آبیاری بارانی، علفکش به داخل آب تزریق میشود، در این روش برایانتقال مقدار صحیح علفکش، نیاز به یک پمپ تزریق مناسب است.

اگر قبل از تزریق، علفکش بایستی رقیق شود، همزدن هنگام تزریق الزامی است. پمپ تزریــق بایسـتی بـه سیستمآبیاری متصل شود تا در صورتیکه آب چاه قطع شد. علفکش در داخل سیستم حرکت نکنــد یـا در صورت ازکار افتادن پمپ سوم، به داخل چاه منتقل نگردد.

فرمولاسـیونهای تجـاری چندیـن علفکـش تیوکارباماتـها، آلاکلـر، آترازیـن و بعضـی ترکیبـات دیگـــر از جملهعلفکشـهایی هسـتند کـه بـــا آبیــاری فــوارهای "Pivot Center "اســتعمال میشــوند. بعضــی از علفکشهایتیوکاربامات را نیز همراه با متدهای ردیفی یا نشتی استفاده میکننــد. در ایـن حـالت، علفکـش توسط نیرویجاذبه وارد آب آبیاری میشود.

درذیل به چگونگی اصول و روش کار به اختصار اشاره میگردد ولی باید این نکته را مد نظــر داشـت کـه هنر انتخاب علفکش، دوز مصرفی و دیگر نکات تخصصی از اهمیــت خـاصی برخـوردار بـوده و حتمـاً بـاید تحتنظارت پیگیر کارشناس مربوطه انجام پذیرد چرا که علفکشها همانند شمشیر دولبهای هستند کــه اگـر به گونهایاصولی و تخصصی از آنها استفاده نشود، خسارات جبرانناپذیری بر جای خواهند گذاشت. روش مبارزه با علفهای هرز از طریق اختلاط سم با آب آبیاری هربیگیشن "Herbigation "نامیده میشود که ازادغام دو کلمه علفکش "Herbicide "و آبیاری "Irrigation "حاصل آمده است.

این روش هرچند در اصل برای مصرف علفکشها ابداع شده است ولی در حال حــاضر در مـورد تعـدادی ازحشره کشها و قارچکشهای موثر بر علیه آفات و بیماریهای خاکزی نیز اعمال میگردد. در حال حاضر هربیگیشن در سراسر دنیا با موفقیت در محصـولات مختلـف بکـار مـیرود. ایـن روش در تمامانواع آبیاری اعم از غرقابی، نشتی، بارانی و قطرهای قابل اجراء است و بسته به نوع آبیاری میتواند بــه دوصورت زیر به انجام برسد:

الف - طریقه اجراء هربیگیشن در سیستمهای ثقلی

سیستمهای ثقلی شامل آبیاری غرقابی "Flood "و نشتی "Furrow "که در آنها برای به حرکت در آمــدن آب درروی سطح زمین تنها نیروی ثقل مورد بهرهبرداری قرار میگیرد. در این سیستمها سم در مدخل مزرعه یـا قطعهمورد نظر به مقدار لازم با آبیاری مخلوط شده و به خاک داده میشود.

در سیستمهای ثقلی "غرقابی و نشتی" باید سطح خاک تا حد امکان صاف و کم شیب و شدت جریـان آب ثابتبوده، ورود سم به داخل آب در تمام طول مدت آبیاری، به طور یکنواخت ادامه داشته باشد. برای اجرای هربیگیشن، عملیات زیر را به ترتیب انجام میدهیم.

1 - مساحت مزرعه مورد نظر را بدقت اندازه گرفته و نتیجه را به هکتار تبدیل کنیم.

2 - زمان مورد لزوم، برای آبیاری مساحت مورد نظر را براساس تجربه قبلــی و یـا بـه روشـهای متعـارف تعیینکنیم.

3 - مخزن دستگاه مصرف سم را از سم موردنظر پر کرده و آنرا در اول زمین مورد نظر بر روی نهر آبیاری قراردهیم. توصیه میشود برای اختلاط بهتر سم با آب آبیاری در پایین دست دستگاه مصرف سم، مـانعی ماننددو قطعه چوب یا آهن به صورت ضربدر و یا تخته سنگ نسبتا" بزرگی در داخل نـهر قـرار دهیـم تـا آب دچارتلاطم شده و کاملا" با آن مخلوط گردد.

4 - با در نظر گرفتن نوع خاک و علفهای هرز رایج در منطقه، دوز مصرف علفکش را تعیین و بــا اسـتفاده ازفرمول زیر میزان ورود سم از دستگاه به داخل نهر آبیاری "دبی دستگاه" را محاسبه کنید:

زمان آبیاری × 06|0"ضریب ثابت"مساحت × دوز سهم "لیتر در هکتار"=دبی

5 - شیر خروجی دستگاه را کمی باز و سم خارج شده را به مدت یک دقیقــه در یـک اسـتوانه مـدرج یـا ظرفمناسب دیگری جمعآوری کنید و حجم آنرا اندازه بگیرید. رقم حاصله را بــا عـدد محاسـبه شـده در بند"4"مقایسه و در صورت عدم تطابق دو عدد باهم با کمتر یا زیادتر باز کردن شیر خروجی، میزان خروج سم را دراندازه مورد نیاز تنظیم کنید.

ب - طریقه اجرای هربیگیشن در سیستمهای تحت فشار:

در سیستمهای تحت فشار شــامل آبیاریـهای بـارانی "Sprinkler "لولـه مشـبک "Pipe Gated " و قطـرهای "Drip"که در آنها نیروی لازم برای به حرکت درآمدن آب، توسط پمپهای آبیاری تامین مــیگـردد. در ایـن سیستمها، سمبا بکارگیری وسایل خاص، بداخل سیستم آبیاری تزریق و یا مکیـده شـده در مزرعـه پخـش میشود.

در سیستمهای تحت فشار سم یا بصورت خالص توسط انژکتور مخصــوص بداخـل سیسـتم تزریـق و یـا بصورترقیق شده توسط پمپ آبیاری به داخل دستگاه مکیده میشود. در هر دو حــالت و صـرف نظـر از طول مدتآبیاری، میزان ورود سم به داخل سیسـتم بـاید طـوری باشـد کـه تمـام سـم مـورد نیـاز بتوانـد سیستمهای ثابت آبیاریبارانی ثابت "Set Solid "لوله مشــبک و قطـرهای در یـک سـاعت اول آبیـاری و در سیستمهای متحرک آبیاریبارانی دایرهای "Pivot Center "و بــارانی مسـتقیم "Line Wheel "در چرخـه اول آبیاری وارد سیستم شده و درسطح مزرعه پخش گردد.

در سیستمهای ثابت، پس از اتمام مصرف سم، آبیاری با آب خالص ادامه مییابد تا حجم موردنظــر از آب بهزمین داده شود.

در سیستمهای تحت فشار دبی پمپ انژکتور با استفاده از فرمول ذکر شده که در بند الف - 4 همین بخـش آمدهاس محاسبه میگردد.

در کلیه سیستمهای تحت فشار، در صورتی که منبع تغذیه سیستم، نهر یا حوضچــه آب باشـد میتـوان بـه جایاستفاده از پمپ انژکتور و تزریق سم به داخل سیستم، مصرف سم را در مجـاورت محـل قـرار گرفتـن خرطوممکنده پمپ آبیاری قرار داد تا سم بلافاصله پس از خروج از دستگاه، به داخل سیستم آبیاری مکیده شود.

در سیستم هایی که از آب چاه و یا هر نوع لوله کشی برای آبیاری استفاده میشود، سم باید توســط پمـپ انژکتورکه قادر به تولید فشاری در حدود یک اتمسفر بیشتر از فشار پمپ آبیاری باشد، بــه داخـل سیسـتم تزریق گردد.محل تزریق سم به داخل سیستم میتواند قبل از پمپ آبیاری و یا بعد از آن باشــد کـه حـالت اول به دلیل اختلاطکاملتر سم با آب، بیشتر مورد توصیه است. برای جلوگیری از آلوده شدن اتفــاقی منبـع آب باید در محلی قبل ازمحل تزریق سم به داخل سیستم، یک شیر یکطرفه نصب شــود تـا در صـورت از کار افتادن تصادفی سیستم?بیاری، سم وارد چاه و یا سیستم لولهکشی نشود. هر دو پمپ آبیاری و انژکتــور باید توسط مدار و یا دستگاهواحدی کنترل شوند تا چنانچه یکی از آنها به هردلیلی از کار بازماند، دیگــری نیز بطور خودکار متوقف گردد.

مزایای هربیگیشن

در مقایسه با روشهای معمولی کاربرد علفکشها هربیگیشن دارای مزایای متعدد به شرح زیر میباشد:

1 - پخش سم در زمین با روش هربیگیشن از سایر روشهای سمپاشی یکنواختتـر اسـت. هربیگیشـن بـه قدریدقیق عمل میکند که در بعضی از کشورها، تعدادی از علفکشها، فقط بـه ایـن روش اجـازه مصـرف دارند.

2 - در هربیگیشن برای مصرف سم، به سمپاشی و برای اختلاط آن با خــاک، بـه وسـایل خـاص و دیگـر ماشین آلات کشاورزی نیازی نیست.

4 - در هربیگیشن، نیاز به کارگر و هزینه های کارگری بسیار کمتر از سایر روشهای سمپاشی است .

5 - در هربیگیشن، خطر حرکت ذرات ســم بـا بـاد "Drift "و آلـودگـی زمینـهای اطـراف بسـیار کمـتر از

سایرروشهای سمپاشی است.

6 - در شرایط نامساعد جوی مانند، باد، باران، گرماو سرما تاثیری بــه کـارآیی هربیگیشـن ندارنـد و قـادر به جلوگیری از اجرای آن نیستند.

در صورتی که سمپاشهای متعــارف، اثـر عوامـل محیطـی بسـیار شـدید اسـت و مخصوصـاً بـاد شـدید و بارندگی میتوانند از انجام سمپاشی جلوگیری کنند.

#کاشی سنتی