برای
آبیاری،بسته به نوع منبع،وسایل متفاوتی بکار می روند.ماشینهای مخصوصــی بـرای هـر
یـک از منابع آبی زیر وجود دارند:
ــ آب شهری
ــ چاه
ــ رودخانه
ــ استخر، دریاچه
ــ آب پشت بام
ــ برکه
ــ تحت فشار(چکه
أی ، قطره أی ، بارانی ، تراوا ، مه سازی Mist
(
وجین
ــ وجین کن های پنجه
غازی ، پیکانی ، بیلچه أی و از این قبیل
ــ تیلر ها (جزو
ماشین های خاک ورزی نیز بحساب می آیند)
سم پاشی
ــ دستی و پشمی
ــ موتوری (زنبه
أی ، فرغانی)
ــ تراکتوری
ــ مه پاش
ــ کم پاش(ULV
(
ــ تفنگی
ــ نوار پاش
ــ گرد پاش
کود پاشی
ــ دستی یا تراکتوری
ــ کود افشان
ــ پخش کن کود دائمی
ــ اختلا ط کود
با آب
برداشت
می توان گفت که
آخرین مرحله عملیات در محوطه کشت و کاراست. بر حسب اینکه چـه قسـمتی از گیاه یعنی
ریشه،ساقه،برگ یا میوه مورد نیازباشد،ماشینهای مخصوصی برای آنها ساخته شده
انــد.محصـول چمن و علف گرچه ممکن است کاربردی نداشته باشد،ولی درو این مواد نیز
جزو برداشت محســوب مـی شود. بعضی از ادوات عمده برداشت:
علف برها
دستی،خودگردان با
صندلی و بدون صندلی،تراکتورسوار،شانه ای،دوار(بشقابی)، هیدرولیکی،مکانیکی
ــ چمن زن های خاص(هیدروموتوری و برفی)
ــ تراکتورهای چمن زا
ــ شلا قی
ــ تکاننده های میوه
ــ برداشت سبزیجات
پس از برداشت
عملیاتی است که
معمولاً در بیرون محل کشت و کار صورت می گیرد.این عملیات در باغبانی بیش ازمزرعه
اهمیت دارد.وسایل آن ممکن است یک خشک کن ساده یا یک کارخانه بزرگ فــراوری و
تبدیـل محصول باشند.
ــ شوینده ها
ــ درجه بند ها
ــ خشک کن ها
ــ فرآوری و تبدیل
ماشین های مخصوص
نگهداری چمن
ــ سوراخ کن
ــ شکافنده
ــ هوا دهنده
ــ گاو آهن های زهکشی
ــ چاله کن
ــ برگ جمع کن
ــ فرچه
ــ هرس
ــ غلتک
ــ کنار بر
ــ روکار
ــ چمن کن
ــ خطکش
ــ جارو
نگهداری پارک ها
و فضای سبز
ــ سرشاخه بر
ــ چاله کن
ــ وجین کن
ــ تراکتورهای کم
حجم
ــ لیفت تراک
ــ تریلر
ــ سرزن
ــ جارو
ــ خرد کن و براده
ساز
ــ اره ها
ماشین های گلخانه
أی
ــ تهویه
ــ گرمایش(برقی،غیر
برقی،آبی)
ــ کنترل درجه حرارت
ــ کنترل رطوبت
ــ کنترل نور
ــ آبرسانی
ــ ابر ساز
ــ مولد گاز کربنیک
ــ تغذیه و تزریق
مایع
ــ مخلوط کن
ــ ضد عفونی خاک
وضعیت موجود مکانیزاسیون
باغبانی
آمار،تغذیه کننده برنامه ریزی است ولی بشرط آنکه
تحلیل شده وازآن نتیجه گیری گردد.
درایران
متاسفانه آمــار دقیقـی درهمـه زمینـه هـا وبخصـوص در کشـاورزی و بیـش از آن در
ماشـینهای کشاورزی در دست نیست و فابلیت اعتمادآنهایی که موجود است نیز مورد سؤال
می باشد.آمار باید توسط متخصص فنی جمع آوری شده و مهمتر از آن اینکه مورد تحلیل
تخصصی و کارشناسی قرار گیرد.
تنها آمارمرجعی
برای ماشینهای کشاورزی کــه مـی تـوان از آن ذکـری بعمـل آورد،نشـریه شـناخت وضعیت
موجود مکانیزاسیون کشاورزی است که گروه تخصصــی برنامـه ریـزی مکانیزاسـیون
کشـاورزی وزارت کشاورزی درسال1371تهیه نموده است.براساس این نشریه، دو انتشار دیگر
توسط همین گــروه بـا نام های“ برنامه پنجساله دوم توسعه مکانیزاسیون کشاورزی” در
سال1375 تدوین گشــته اسـت.آنچـه در زیر می آید،برگرفته از این تنها مراجع موجود
در ایران است.
جدول 1 نوع و
تعداد پیش بینی شده ماشین های مورد نیاز باغبانی در سال های برنامــه پنجسـاله دوم
یعنی77-1373 را نشان میدهد.از ماشینهای چمن زن و بسیاری دیگر که معرفی شد،در این
فهرست،نامی به میان نیامده است.البته این فهرست،پیش بینی ماشین های باغبانی است که
درآن فضای سبزومرتع را که مـی توانست شامل گردد،به حساب نیامده است.بهر
حال،مته،رتیواتور،کولتیواتور،سم پاش،اره موتوری،سزشاخه خرد کن،قیچی و تریلر مشاهده
میشوند.
توجیه اقتصادی
کاربرد ماشین
ماشین را زمانی
باید بکار برد که توجیه اقتصادی داشته باشد.درحقیقت تعریف نگارنده ازمکانیزاسیون چنین
است”کاربردتراکتور و ماشین بشرط سود آور بودن آنها”،ولی آنچه که عــده أی وبخصـوص
ادا رات دولتی مارا به اشتباه می اندازد،چگونگی ارزیابی سودآوری ماشین می باشد.
اگرقرار باشد که
پرسنل موجود مانند باغبانان،آبیارها،رفتگرها وغیره در پستهای خــود بـاقی بمـانند
در عین حال با هزینه های گزاف،ماشینهای متعدد و تراکتور خریداری شوند وعلاوه بر آن
به استخدام پرســنل ماشینی یعنی راننده ،سرویسکارو تعمیرکارهم پرداخته شود، شاید
بصرفه نباشد.بیشتر مستخدمین گروه اول باید جای خود را به افراد گروه دوم بدهند.
سودآوری کاربرد
ماشین را از تفاضل درآمد ازهزینه های آن باید تشخیص داد.هزینه ها مشخص و براحتی
قابل مقایسه هستند.هزینه ها از دو بخش عمده ثابت و متغیر ترکیب میشوند.هزینه های ثابت
شامل استهلاک ، سودسرمایه ، سایبان،مالیات وبیمه است که روشهای شناخته شده أی برای
محاسـبه آنها وجود دارند.هرینه های متغیر در برگیرنده هزینه های تعمیر،سرویس و
نگهداری،سوخت وکــارگـر یـا راننده است که این ارقام نیز قابل محاسبه هستند.ولی
درآمدها در کار خاص تامین و نگهداری فضای ســبز و پارکها که کاری عام المنفعه و
بدون درآمد مالی ظاهری است کمی مشکل می نماید.درآمدها در این کــار بیشتر جنبه
بهداشتی ، اجتماعی و معنوی است.
صرفنظر از
ماشین،فعالیت افراد نیزباید سودآور باشد.بنابراین درآمد حاصل از کار یک رفتگــر
شـهرداری را چگونه می توان محاسبه نمود یا باغبانی که به نگهداری چمن میپردازد یا
آبیاری که مثلاً با تانکر آب بــه نگهداری فضای سبز کمک می کند؟
تخمین درآمد
حاصل از کاریک رفتگر یا جاروی مکانیکی بیشتر جنبه کیفی دارد تا کمی. البته می
تــوان این ارزش کیفی را به ریالی تبدیل نمود ولی کاری مشکل و وقت گیراست. بــرای
نمونـه و روشـن شـدن موضوع به مثالهای زیر توجه کنید.
تمیزی خیابانها
چه اهمیتی دارد؟ صرفنظر از جلوه نا زیبایی که وجود خاک،برگ، کــاغذ پلاسـتیک و غیره
به شهر و پارکها میدهد که جنبه روحی ناصواب و بدآموزی برای شهروندان دارد،از نظر
بهداشتی نــیز مضرند.وجود حیوانات مضروبیماری زا مانند موشها که گاهی دربعضی
ازکانالها و جویهای شهری مشـاهده می شوند که جز به سبب آلودگی محیط زیست نیست،می
تواند توجیه دیگرقضیه باشــد.آیاشـیوع امـراض مختلـف از جملـه تیفـوس کـه در
تـاریخ خوانـده ایـم،عـاملی جزهمیـن موشـها داشـته انـد؟مســلماًهمه مادرتمیزنگهداشتن
محیط زندگی خود متفق القول وازعواقب انباشت کثافات آگاه هستیم ولی آیا بــه روش معمول
جاروزدن خیابانها توسط رفتگرها توجیه کرده اید؟ باجارویی،کثافات را ازفاصلـه یـک
مـتری کنـار خیابان به جوی یا کناره جوی یک طرف خیابان می ریزد.با این عمــل،نـه
تنـها ایـن کثافـات جمـع آوری نمیشوند بلکه خاکی کـه بلنـد میشـود بـه ریـه هـای
عـابرین رفتـه یـا در حیـاط منـازل اطـراف نشسـت میکنند.ازطرفی،جوی آب را آلوده می
کند.آبی که اگر وجود داشــته باشـد،چـه بسـا در محلـه هـای پـایین شهرتوسط ساکنین
ناآگاه یا ناچاراًویا کشاورزان مورداستفاده قرارمی گیرد.ازسوی دیگر چند رفتگر
دریــک شهر،برای انجام این کار لازمست؟آنهم رفتگرانی که بدلایل گوناگون، رغبت
چندانــی بـه اقـدام درسـت و راستین دروظیفه محوله بست نمی یازند.هزینه گزاف
دستمزد این افراد شاید حتــی بسـیار کمـتر از هزینـه هایی باشد که مردم باید صرف
معالجه بیماری های ناشی از عواقب این طرز کار نمایند.مریضــی افـراد نـه تنها
منابع مالی آنها را بباد میدهد که زمان کار را زیاد میکند و خروج ارز مملکــت را
در پـی دارد.محاسـبه این زیانها به ریال است که ارزیابی هزینه های انجام این
کارهای دستی را مشکل می سازد.ایــن هزینـه هـا باید به حساب درآمد ماشین گذارده
شود.
با یک جاروی
مکانیکی نه تنها هزینه دستمزد تعدادی رفتگر حذف می گردد بلکه به سبب سرعت انجام کار،ازآلودگی
های نامبرده کاسته وهزینه های عنوان شده را درپی نخواهد داشت.سمپاشی درختان را
مثــال بزنیم.این عمل را می توان با سمپاش های دستی و کارگر انجام داد،ولی سمپاشی
یکی از مواردی است کـه باید در زمانی معین ومعمولا کوتاه دو سه روزه انجام
گیرد.مضافا سمپاشی محوطه های عمومی را بــاید در زمانهایی انجام داد که شهروندان
در اطراف نبوده و وزش باد هم وجود نداشته باشد.آیا با چنــد کـارگـر و ماشینهای
دستی بجای سم پاشیهای اتوماتیک میتوان چنیــن نیـازی را بـراورده سـاخت؟غـیرممکن
اسـت. ماشینی نکردن این کار ضرر مضاعفی
را نیز پیش می اورد. انتشار آفات و حشرات عامل افزایــش مصـزف حشره کشها در منزل و
مساکن عمومی گشته خروج ارز را سبب میشود. اگر جلوتررویم،افزایــش مصـرف سموم در
منزل،خود به آلودگی ساکنین منجر می گردد.هزینه های ایــن آلـودگـی را محاسـبه
نمـایید و بـه حساب قسمتی از درآمد حاصل از کاربرد ماشین سمپاش موتوری بگذارید.مــوارد
بسـیار زیـاد دیگـری را میتوان در رابطه با توجیه اقتصادی و اجتماعی ماشین مثال زد
که برای جلوگیری از اطالـه کـلام ، ذکرشـان خودداری می شود.
#کاشی سنتی