ستایش ولی پور
جعفر عضو هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی
احمدزاده نادر
کارشناس ارشد راه و ترابری
الف – حجم : این
ضابطه بر اساس ترکیبی از حجم عبور عابرین و وسایل نقلیه بدست می آید و در جدول زیر
مقدار آن برای انواع راهها و کاربریهای مختلف ارائه می گردد .
اگر حجم ها از مقادیر
مندرج در جدول بالا تجاوز کند تامین روشنایی ضروری خواهد بود
ب : تصادف : اگر
در یک دوره چهار ساله حداقل 3 تصادف پیاده ناشی از دیده نشدن عابر توسط راننده موجود
باشد و بتوان بوسیله بهبود روشنایی از وقوع آن جلوگیری نمود تامین روشنایی ضروری خواهد
بود
ج- در گذرهای زیر
سطحی یا فوق سطحی چنانچه در طول سال حداقل یک مورد مزاحمت برای عابرین که ناشی از نبود
روشنایی بوده باشد در گذر بوقوع بپیوند تامین روشنایی ضروری خواهد بود .
د – طرح هندسی
و شرایط محیطی که باعث کاهش دید شود که در این صورت بایستی روشنایی گذر عرضی پیاده
در حد مطلوب تامین شود
2-10
-عابر پیاده روها و جزایی میانی : جزایر میانی به سطوحی اطلاق می شود که
در میان خطوط عبور وسایل نقلیه جهت پناه گرفتن پیاده روها در هنگام عبور از عرض
سواره رو در نظر گرفته می شود این سطوح باید برای کلیه عابرین پیاده در دسترس و
ایمن باشد و در صورتی که عبور عابرین پیاده از کل عرض خیابان در یک مرحله زمانی
مسیر نباشد احداث جزیره میانی پیشنهاد می شود و در موارد زیر احداث جزایر میانی
الزامی می باشد.
• در تقاطع
های با چراغ راهنمای به منظور تامین جان پناه میان جریانهای مختلف ترافیک
• در خیابانهای
چند خطه
• در تقاطع
های بزرگ یا با شکل نامنظم و غیر عادی
عرض جزایر میانی
تحت هیچ شرایطی نباید از 2/1 متر کمتر باشد با وجود این حداقل عرض مطلوب8/1 متر می
باشد . حداقل طول جزایر میانی 5/3 متر است . عرض گذرگاه داخل جزیره باید حداقل به
اندازه مورد نیاز برای عبور عابر به همراه یک صندلی چرخ دار باشد چنانچه یک جزیره
مثلثی شکل توسط پیاده رو و یا مسیر عبور دو چرخه قطع گردد سطوح باقیمانده در طرفین
جزیره باید حداقل 5/1 متر طول داشته باشد که دارای اختلاف ارتفاع بین 15 تا
20 سانتیمتر نسبت به سواره رو بوده و به
وسیله جدول عابرین پیاده در مقابل جریان ترافیک محافظت می شوند که نوع و ابعاد
جدول بستگی به سرعت وسایل نقلیه ، تراکم عابرین ، نوع و عرض جزیره دارد .
2-11- عابر
پیاده و چگونگی استفاده از وسایل نقلیه: نحوه سوار شده پیاده گان به وسایل نقلیه همگانی
از مسائل مورد توجه مهندسین ترافیک می باشد ، در محلهای سوار شدن می بایست فضای
کافی برای پیاده گان و نیز وسایل نقلیه تامین شود ، عدم اتخاذ تمهیدات لازم باعث
افزایش تاخیر ساعت اوج برای تمام تقاطع ها در یک مسیر می گردد .
2-12- عابر
پیاده و وسیله نقلیه : توقف وسایل نقلیه مسافری پیاده و سوار نمودن مسافران باعث
توقفهای ترافیکی در زمانهای که اوج حرکت عابرین پیاده با اوج حرکت وسایل نقلیه در
یک زمان واقع می شوند . در ساعات اوج صبح ، ظهر ، عصر بیشتر خود را نشان می دهد .
در این مواقع از طریق روشهای کنترل و طراحی مهندسی ترافیک نمی توان برخوردهای
عابرین با وسایل نقلیه را از بین برد با این وجود می توان از مزایای طرحهای که
تکیه بر حذف برخوردهای همسطح عابرین وسایل نقلیه دارند بهره گرفت .
2-13- عابر
پیاده و مسافت یا محل سوار شدن به وسیله نقلیه: تعیین محل پارکینگ تا مرکز تجاری ، آموزشی،
خدماتی و درمانی متاثر از فاصله پیاده روی عابرین می باشد ، با افزایش جمعیت
فواصلی که افراد می بایست بعد از پارک وسیله نقلیه خود پیاده طی کنند افزایش می
یابد . این فاصله برای شهرهای با جمعیت کمتر از 25000 نفر 70 متر و برای شهرهای با
جمعیت بالاتر از یکصد هزار نفر 170 متر می باشد . این فاصله بستگی مستقیمی با قدرت
توقف دارد . هر چند زمان توقف پیش بینی بیشتر باشد پیاده دوران فاصله بیشتری را می
پذیرند .
2-14- عابر
پیاده و ایستگاه سوار و پیاده شدن از وسیله نقلیه : در طراحی ایستگاههای وسایل حمل
و نقل عمومی می بایست تمهیداتی جهت دسترسی مناسب عابرین پیاده بویژه معلولین پیش
بینی شود از جمله
• راههای
دسترسی ایستگاهها می بایست مطابق ضوابط مربوط به تسهیلات پیاده روی بوده و بدون مانع
و رویه مناسب باشند .
• ایستگاههای
اتوبوس و تا کسی می بایست در محل های مکان یابی شوند که شرایط دید خوب وجود داشته باشد
• ایستگاههای
اتوبوس واقع در محدوده تقاطع ها باید حتی المقدور بعد از تقاطع مکانیابی شوند تا ایمنی
مسافران در سوار و پیاده شدن افزایش یابد
• ایستگاههای
اتوبوس و تاکسی می بایست حتی المقدور بصورت فرو رفتگی در خارج سواره رو احداث شوند
• محلهای
سواره رو پیاده شدن مسافران می بایست علاوه بر فضای لازم جهت توقف وسیله نقلیه دارای
یک فضای باز حداقل به عرض 2/1 متر جهت سواره و پیاده شدن معلولین باشند
2-15- عابرین
پیاده و چگونگی تردد در تقاطع همسطح چراغ دار
در این نوع
تقاطع ها می بایست عبور پیاده از عرض خیابان متناسب با وضعیت فازهای چراغ راهنمای
باشد بطوری که با مشخص شدن رنگ سبز در پی فاز قرمز یک مسیر به پیاده ها اجازه داده
شود و بر عکس ، موقعی که فاز آن مسیر سبز باشد عبور پیاده ها با روشن شدن رنگ قرمز
ممنوع گردد . در این روش که برای مسیرهای با تعداد عبور کم به سمت راست یا چپ مورد
استفاده قرار می گیرد عابرین پیاده امکان عبور از عرض خیابان را با ایمنی کافی
داشته باشند .
2-16- اختصاص
فاز ویژه : در این حالت یک فاز جداگانه برای عابرین پیاده در نظر گرفته می شود . بطوری که وقتی عابران پیاده اجازه عبور دارند وسایل
نقلیه اجازه عبور ندارند و در نتیجه امکان عبور عابران پیاده با ایمنی کامل فراهم
می آید . البته در این روش به علت توقف وسایل نقلیه در تمام جهات زمان تاخیر عبور
تمام آنها بیشتر می شود .
2-17- رنگهای
چراغ مخصوص عابرین : این چراغها تنها با دو رنگ سبز و قرمز بوده که هر کدام به یکی
از دو حالت قرمز ( نشانه توقف ) با تصویر شخص ایستاده به رنگ قرمز در زمینه چراغ
یا با روشن شدن چراغ قرمز کلمه ایست در صفحه ظاهر می شود البته رنگ سبز هم ممکن
است با تصویر شخص حین حرکت یا کلمه عبور به رنگ سبز در زمینه مشکی ظاهر شود . زمان
سبز بر حسب حجم عابرین پیاده بین 6 تا 10 ثانیه طول می کشد و پس از آن تمام
چراغهای فازهای مختلف تقاطع به مدت 2 تا 8 ثانیه قرمز خواهد بود .
در این مدت چراغ
مخصوص عابرین پیاده خاموش می شود . این زمان که با زمان تخلیه معروف است بازمان
سبز و زمان زرد و قرمز جمعا طوری محاسبه می شود که برای عبور پیاده ها با سرعتی
معادل 25/1 متر در ثانیه کافی باشد .
2-18- عابر
پیاده و چگونگی اعمال قوانین و مقررات ترافیکی: قوانین ترافیکی به منظور حصول اطمینان از حرکت ایمن
و موثر تمامی استفاده کننده گان از شبکه ترافیک از جمله عابرین تصویب و اجراء می
شوند بر اساس بررسیهای انجام شده رفتار راننده گان و عابرین پیاده در محلهای
چراغهای راهنمای ، خط کشی عابر پیاده و مسیرهای هم سطح مخصوص عبور عابرین پیاده
مربوط است که ناشی از عدم رعایت مقررات و قوانین از طرف رانندگان و عدم توجه
عابرین پیاده می باشد. از جمله محلهای وقوع آن را می توان در عبور از عرض
بزرگراهها و آزاد راهها و جاده های اصلی بدون رعایت مقررات یا عبور از عرض خیابان
در داخل شهر بویژه در مواقع پارک دوبل در مقابل بعضی از مراکز تجاری و . . . . و
پیاده شدن از وسیله در زاویه کور راننده گان وسایل نقلیه عبوری دانست اجراء صحیح
مقررات توسط عابرین پیاده به عوامل زیر وابسته می باشد
2-18-1 : عابر
پیاده و پلیس : در کشورهای در حال توسعه
بجهت عدم تجهیزات پلیس به ابزار و تجهیزات روز و عدم آموزش کافی که ناشی از عدم
تخصیص مناسب بودجه می تواند باشد پلیس فاقد هر گونه توانای برای مقابله مناسب با
مشکلات ترافیکی و ایمنی معابر می باشد که همین امر باعث عدم کنترل مناسب تخلفات و
در نتیجه تکرار تخلفات توسط افراد خاطی ( راننده یا عابر ) و هم چنین کاهش تاثیر
رفتار پلیس راهنمایی و رانندگی بر روی افراد می شود .
2-18-2- عابر
پیاده و مواد قانونی : هدف از تصویب
قانونهای ترافیکی تضمین حرکت آرام ، ایمن استفاده کننده گان از معابر می باشد ،
عابر پیاده بعنوان یکی از اجزاء عبور و مرور از ارکان اصلی ترافیک می باشد ، در
مواقع احراز تخلف عابر مطابق قانون مشارالیه مقصر شناخته می شود در ذیل به برخی از
موارد قانونی مربوط اشاره می شود
الف – بر اساس
ماده 8 قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرائم رانندگی مصوب 30/3/1350 در صورتی
که عابر پیاده در عبور از سواره رو و معابر و خیابانها جز از نقاطی که خط کشی شده
و مخصوص عبور عابرین پیاده است از محل دیگری عبور نماید متخلف شناخته شده و مکلف
به پرداخت جریمه مقرر در آئین نامه می باشد . در صورتی که در این قبیل نقاط غیر
مجاز وسیله نقلیه موتوری با عابر تصادف نماید . راننده وسیله نقلیه چنانچه مقررات
راهنمای و رانندگی را رعایت نموده باشد مسئول حادثه نبوده و عابر مقصر می باشد .
ب – بر اساس
ماده 718 قانون مجازات اسلامی در صورتی که راننده خودروی در روی خط کشی عابر پیاده
با عابری تصادف نماید و منجر به جرح یا فوت عابر شود جزء موارد تشدید مجازات
راننده محسوب خواهد شد
-نتیجه گیری:
1- قبل از تصمیم
به ساخت گذر عابر پیاده می بایست مطالعات آماری جامع در زمینه های تعداد عابرین ،
تعداد وسایل نقلیه بر حسب عرض سواره رو – تعداد تصادفات
– سرعت وسایل
نقلیه – میزان و نوع کاربری ساختمانهای اطراف تا
شعاع 150 متر و میزان جذب تردد بعد از احداث و . . . . انجام شود تا ضمن کاهش
تجاوز عابرین به سطح سواره رو باعث افزایش سرعت و حجم تردد وسایل نقلیه گردد .
2- بر اساس تعداد عابرین و نوع آنها عرض گذر و راه پله و نوع
پله های مورد نیاز طراحی شود .
3- در مکان یابی برای احداث گذرهای عرضی عابر پیاده در نظر
گرفتن دسترسی مناسب به ایستگاههای حمل و نقل عمومی و عدم ایجاد دسترسی جدید و عدم
نیاز به ارائه تسهیلات جدید مانند احداث ایستگاههای جدید حمل و نقل عمومی و . . .
و در نظر گرفتن مشخصات ابعادی سطوح پیاده رو و تاسیسات مکانیکی و برقی عبوری از
محل انتخاب شده و انجام مطالعات تکمیلی الزامی می باشد .
4- در طراحی و ساخت گذرهای عابر پیاده غیر همسطح رعایت
استانداردهای طراحی مربوط مانند طول، ارتفاع ، ارتفاع مفید از سطح زمین ، نور و
نوع پله و از نظر نوع استفاده کننده گان مانند سالمندان – معلولین
و کودکان لحاظ عرض استاندارد در زیر گذر ها در صورت وجود مغازه یا فروشگاه در زیر
گذر و عرض ایستادگی جهت خرید بر اساس حجم و تردد آینده با احتساب ضریب جذب بر اساس
عرض عبور
5- برای جذب هر چه بیشتر عابرین به استفاده از گذر غیر همسطح
تا حد ممکن طراحی گذر عرضی منطبق با محیط اطراف و جذاب صورت گرفته و در آن از فن
آوری های جدید مانند پله برقی و دکوراسیون معماری منطبق با سنت های ملی و غیره
استفاده شود .
6- نصب تابلوهای اطلاعاتی مناسب در محلهای تقاطع خیابانهای
اطراف قبل از گذر برای تغییر مسیر رانندگان و ساخت جزیره میانی در گذرهایی که
دارای مجوز استفاده از راه پله در وسط گذر هستند .
7- با توجه به اینکه سالیانه بیش از 15 % تلفات ترافیکی مربوط
به عابرین پیاده می باشد و درصد قابل توجهی از عابرین پیاده در عبور از عرض سواره
روها و یا خروج از خودرو پس از پارک آن در نقاط کور از دید رانندگان وسایل نقلیه
عبوری تصادف و آسیب می بینند لذا احداث پارکینگهای چند طبقه در خیابانهای پر تردد
و ایجاد حفاظهای طولی در کنار سواره روها و احداث گذرهای غیر همسطح به فواصل 800
متر از هم و ضمن افزایش مبالغ جرائم پارک در خیابانهای اصلی و بویژه پارک های دوبل
خودرو و انتقال آنها توسط جرثقیل های پلیس می تواند باعث کاهش تلفات تصادف عابرین
و افزایش حجم و سرعت وسایل نقلیه عبوری گردد .
8- در محلهای ایستگاه حمل و نقل عمومی یا ورودی مغازه ها و
فروشگاههای بزرگ می بایست متناسب با جمعیت بر آوردی عرض پیاده رو بزرگتر پیش بینی
گردد تا از تجاوز به سواره رو توسط عابرین جلوگیری شود .
9- برای استفاده از تقاطع همسطح توسط عابرین می بایست ضمن نصب
چراغ راهنمای دو زمانه آن را مجهز به دکمه مخصوص در ارتفاع تا (50/1-10/1 ( متری
برای استفاده کودکان – معلولین و نابینایان
نمود.
10-
احداث پیاده رو
و تفکیک آن از سواره رو ضمن نظم بخشیدن به عبور و مرور باعث افزایش سرعت وسایل
نقلیه و ارتقاء ایمنی و آرامش عابرین شده و سرعت حرکت و حجم تردد عابرین را نیز
افزایش داده و به زیبای شهر نیز کمک می کند .
11-
با توجه به
اینکه عابرین پیاده گذرنده از محلهای سواره رو غیر عبور عابر پیاده در صورت تصادف
مقصر می باشند لذا وجود مقررات بروز – پلیس راهنمای آموزش
دیده با تجهیزات مدرن می تواند در کاهش تخلفات ترافیکی عابرین موثر واقع گردیده و
نرخ تلفات عابرین را کاهش دهد .
4 -مراجع:
1 -محسنی علی نقی
بررسی روشهای طراحی هندسی در معابر پیاده شهری سمینار کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد تهران
جنوب 1382
2 -نجات بخش اصفهانی
علی بررسی و تحلیل روشهای آموزش همگانی 1383
3 -شاهی جلیل مهندسی
ترافیک ( ص 145 الی 150 ( چاپ پنجم 1379
4 -بهبهانی حمید
و همکاران مهندس ترافیک ( تئوری و کاربرد ) ص 331 الی 351 سازمان حمل و نقل ترافیک
1373
5 -عربانی مهیار
مهندسی ترافیک ص 143 الی 150 ،1382
6 -رحیمی ترکا شوند
فاطمه نقش عابر پیاده در روان سازی ترافیک ص 16 الی 17 ،1383
7 -ستایش ولی پور
جعفر بررسی آسیب های انسانی و یافتن راههای کاهش آن در تصادفات موتور سیکلت در تهران
پایان نامه کارشناسی
ارشد دانشگاه آزاد تهران جنوب 1383
8 -راد پویا کامران
بررسی سیستم عبوری پیاده در شبکه حمل و نقل درون شهری سازمان حمل و نقل ترافیک تهران
1372
#کاشی سنتی