فضای سبز معلولین
با وجودی که فضای
سبز اهمیت زیادی دارد، ولی بسیاری از مسوولان شهری نسبت به آن بی توجه اند، تـا آنجاکه
برخلاف استانداردسرانه25 مترمربع فضای سبز این میزان در برخی از شهرها به 2 تا 3 متر
می رسد. طراحی فضای سبز، بخش مهمی از طراحی شهرها را به خود اختصاص می دهد. شـهروندان
بـرای رهـایی از مشکلات زندگی شهری و به دست آوردن آرامش حتی در زمانی که به فضای سبز
پنـاه مـی برنـد اگـر ایـن فضاها با طراحی های زیبا آمیخته شوند علاوه بر ایجاد آرامش
د ر افراد سبب افزایش روحیه جمعی آنان نیـز می شود (10)
این واقعیت که هر
انسانی برای گذران اوقات فراقت خود نیاز دارد تا ساعتی را در کنار طبیعت بگذراند انکـار
ناپذیر است اما کیفیت بهره مندی افراد از فضاهای موجود باید چگونه باشـد . آنچـه در
دسـترس انـسانهای شهری قرار داردپارکها و فضاهای سبز اطراف شهر است با اندکی توجه به
این منـاطق عمیقـا درک خواهیـد کرد که این مکانها برای انسانهایی با توانایی حسی و
حرکتی کامل ساخته شده ، امـا بـرای معلـولین و کـم توانان جامعه هیچ گونه تجهیزاتی
در این مناطق یافت نمی شود برخی صاحبنظران معتقد بـه ایجـاد پـارک مخصوص معلولین در
سطح شهرها می باشند ولی این ایده به نظر من بـسیار نـا مناسـب اسـت و نـه تنهـا مشکلی
از معلولین حل نمی کند بلکه بر مشکلات اضافه می نماید یک معلول دوست دارد خـود را جزیـی
از جامعه ای بداند که در آن زندگی می کند متمایز کردن او از شهری که در آن نفس مـی
کـشد تنهـا حـس توانمندی او را می میراند بهتر است بجای احداث مکانهایی مخصوص معلولین
در هـر فـضای سـبز و پـارک رعایت اصول معلولین اتخاذ شود و با استانداردسازی لازم جهت
جدول کشی ها ، خیابان کشی هـا ، نـصب نیمکتهای مناسب امکان تردد همه قشر افراد جامعه
را در فضای پارک فراهم آوریم و تا جایی که امکان دارد سعی شود راهکارهای مناسب جهت
استفاده معلولین از وسایل و بازیهای تفریحی ایجاد شود.
عموما کسانی که نمی
توانند خوب ببینند قادر خواهند بود تجهیزات بازی دارای رنگهای درخشان را پیـدا و از
آن استفاده کنند بنابر این استفاده از رنگهای درخشان و خاص در فضاسازی محیطهـای تفریحـی
توصـیه می شود بهترین حالت برای خیابان کشی پارکها استفاده از چمن است ، جاده ها به
صورت زمین های فاقد چمن و اطراف آن چمن کاری باشد این طرز خیابان کشی هم برای معلولان
دارای صـندلی چرخـدار و هـم نابینایان و کم بینایان مفید فایده خواهد بود و حرکت آنها
را در فضای پارک کمتر با مشکل مواجه می کنـد در فضای پارک سعی شود بجای پله ، از رامپ
هایی با شیب ملایم و استاندارد نظیر آنچه در قسمتهای قبـل ذکر گردید استفاده شود کلیه
آبنماها دارای حفاظ و سیستم هشدار دهنده باشند در قسمتهای چمن کاری پارک از آلاچیق
هایی که جنسی متناسب با اقلیم منطقه دارند استفاده شود در طراحی اینگونه فضاها سـعی
شود حدالمکان از زوایای تیز و قسمتهای برنده استفاده نشود و کلیـه حجـم سـاخته شـده
دارای لطافـت و انحناء باشد در داخل هر آلاچیق میزی در وسط و دو صندلی استاندارد در
دو جهت میـز قـرار داده شـود در داخل هر آلاچیق نور کافی جهت استفاده در ساعات شب وجود
داشـته باشـد در فواصـل پـارک کلیـدهایی جهت ارتباط با مرکز کنترل پارک وجود داشته
باشد سعی شـود زمینهـای داخـل پـارک و چمـن هـای آن بصورت مداوم تمیز شود و در صورت
نیاز تعمیر گردد
نکاتی در مورد نابینایان
:
محرک های محیطی می
باید دارای قدرت لازم برای تشخیص فرم، حجم، بافت و جهت برای نابینا باشند.
2 -علائم مورد نیاز
برای جهت یابی به سه دسـته، هـدایت کننـده، هـشداردهنده و اطـلاع دهنـده تقـسیم می
گردد. قرارگیری محرک های هدایت کننده یا هشداردهنده می باید امکان لمس راحت به وسیله
دستان (یا عصا) و پاها را داشته باشند.
3 -محرک های لمسی
نباید برای نابینا خطرآفرین باشد.
4 -علائم هشدار دهنده
باید دارای قدرت لمسی شدید تری از علائم اطلاع دهنده باشند. این علائم می بایـد با
عصا یا پا قابل تشخیص باشند.
5 -مکان یابی علائم
هشداردهنده می بایدباسرعت حرکت نابیناوفراوانی محرک های محیطی همخوان گردد.
6 -علائـم اطـلاع
دهنـده مـی بایـد در موقعیـت هـایی قـرار گیرنـد کـه مکـث نابینایـان امکانپـذیر باشـد.
حس شامه در هر محیطی برای نابینا باارزش بوده و کمک بسیار مفیدی اسـت . از ایـن حـس
تـا حـد قابـل توجهی برای شناسایی مغازه ها استفاده می شود و یا توانایی تفکیک انسانها
را براساس بویشان و یـا عطـری که استفاده می کنند ایجاد می کند. همچنین وسایل نقلیه
را علاوه بر سـایه و صـدای آنهـا از بویـشان نیـز تشخیص می دهند. (منظور نوع سوخت مورد
مصرف است) . (3 )
نتیجه گیری : فرهنگ
سازی چیدما تریف شده
گرافیک ، نور، رنگ
و ... از عناصر مهم در طراحی شهری به شمار مـی رونـد و در صـورت انتخـاب بـه جـا و
مناسب می توانند سبب جلب مردم به فضاهای شهری شوند . اگر در برخی از کلانـشهرها مـا
در ایـن مـسیر اقداماتی هم صورت گرفته، ولی با استفاده از نور، رنگ و گرافیک و سایر
عناصر مبلمان شـهری هنـوز جـای خود را در طراحی های شهری پیدا نکرده است . علاوه بر
این آرامش و پیدایش شهر نیـز در کـشورما هنـوز مورد توجه واقع نشده است و جای مجسمه
ها و هنرهای تجسمی در فضاهای بازشهری خالی است. به طور کلی مساله این است که ما در
ساخت و ساز شهرها بدسلیقگی به خرج می دهیم ، از برنامـه خاصـی پیروی نمی کنیم و در
طرح ها به دلیل فقر مالی با شتاب زدگـی از ارزانتـرین و در دسـترس تـرین مـصالح استفاده
می کنیم!
فقدان طرح های جامع
به روز و کاربردی برای طراحی شهری، عـدم نظـارت بـر سـاخت مان سـازی هـا، بـی توجهی
به مبلمان شهری و به رنگ و ترکیب آن و تاثیر روانی که بر شـهروندان مـی گـذارد، همـراه
بـا بـی توجهی مسوولان زیباسازی برای ارایه طرحی بررسی شده و همچنین عدم استفاده از
نـورپردازی و رنـگ در طراحی های شهری و به طور کلی بی توجهی مسوولان شهری به روحیه
شهروندان موجب شـده اسـت کـه شهرهایی بدون تناسب و ناهمگون داشته باشیم.ضروری اسـت
تعـداد مبلمـان شـهری طبـق اسـتانداردها و نسبتها براساس نیاز و مصالح نیـز براسـاس
اقلـیم، محلـه، شـرایط اقتـصادی درک اجتمـاعی و تکنولـوژی محیطی باشند. مبلمان شهری
یک نشانه برای شهر است که هویت فرهنگی و مذهبی را میرسـاند، بعبـارتی یک فضا، احساس تعلق خاطر بین محیط فرد و حس مکانی
را می تواند تقویت کند و مبلمان شـهری خـوب ارتقای فرهنگ عمومی، آرامش روحی و روانی
را به وجود میآورد و نشانهای از هنر و معماری ظریف است.
فضای درخور انسان،
فضایی است که افزون بر داشتن ابعاد انسانی، دارای خصلتی متناسب بـا مقـام انـسانی است.
ابعاد و مقیاس انسانی شرط لازم برای ایجاد فضای شهری است. ولی ایـن شـرط کـافی نیـست.
ایجـاد فضای مناسب برای افراد معلول، مستلزم توجه به ابعاد انسان معلـول در حـال سـکون،
حرکـت و همچنـین قابلیتهای حرکتی اوست."نکاتی که در جمع بنـدی گفـتن آن ضـروری
مـی نمایـد اول نداشـتن فرهنـگ شهرنشینی است متاسفانه در کشور علاوه بر احترام و توجه
خاصی که مردم برای معلولین و جانبـازان قائـل هستند شهروندان توجهی به حفظ حرمت های
شهری نمی کنند و با رفتارشان به راحتی حرمت شهر را می شکنند در صورتیکه شهری که در
آن زندگی می کنیم مانند یک انسان دارای حیات است نفس می کشد و بایی گفت حفظ قوانین
شهری در حقیقت احترام به خود و به دیگر ساکنین شهر می باشد . درست است که در بسیاری
از موارد ضعف مبلمان شهری باعث اختلالاتی در عبور و مرور معلولین می شود اما شهروندان
نیز در تشدید کردن این قضایا سهیم هستند فرهنگ سازی از ابتدایی ترین سالهای افـراد
و همچنـین تبلیغـات برای کاهش معضلت شهری بسیار مفید است نکته بعدی داشتن شهری تعریف
شده است اگر شهری کـه در آن زندگی می کنیم دارای مبلمان شهری با چیدمان خاص و تعریف
شده باشد مثلا بعد از هر نیمکـت یـک سطل زباله باشد و یا پی از هر 200 متر یک باجه
تلفن قرار داده شود باعث می شود تا فرد در هـر زمـان و مکان آگاهی کامل از موقعیت خود
و امکاناتی که می تواند به آن دسترسی داشته باشد پیدا کند و هیچ گاه مضطرب و مستأصل
نشود. امید است با رعایت این نکات گامی هر چنـد کوچـک بـه سـمت رفـاه و آرامـش ساکنین
شهرها برداشته شود و شاهد شهرهایی با مبلمان و تجهیزات بـروز ، اسـتاندارد ، ایمـن
و مقـاوم بـا حفظ فرهنگ شرقی باشیم .
منابع
1 -حبیبی – سید محسن
– فضای شهری
و معلولین –وزارت مسکن و شهرسازی
2 -روزنامه همشهری
– چهارشنبه
14 دی 1384 – سال سیزدهم – شماره
3892
3 -روزنامه همشهری
– شنبه
24 تیر 1385 – سال سیزدهم – شماره
4115
4 - سازمان بهزیستی مازندران – ماسب سازی
– کارشاسان
حوزه ماونت توانبخشی – دی ماه1380
5 - سعید نیا – احمد -
کتاب راهبردهایی برای طراحی فضاها و مبلمان شهری
6 -سندی نیمن و نامیتا
جیکوب – ترجمه دکتر رحیم رضاوندی - امداد به کودکان
نابینا- انتشارات
مازیار
7 -مرکز تحقیقات
ساختمان و مسکن - ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول
جسمی – حرکتی
- وزارت مسکن و شهرسازی معاونت شهرسازی و معماری
8- http://pendar.net
9- http://urbanization.blogfa.com
10- http://aghdam.blogspot.com
#کاشی سنتی