مادون شرین : نویسنده

استاد و محقق دانشکده اقتصاد لندن

اینترنت موقعیتی را برای ارتباط مسـتقیم بـین کشـورهای در حـال توسـعه و بسـیاری سـازمانهـای غیردولتی فعال (NGOها) ارائه مـیدهـد کـه دارای اهـداف سیاسـی مشـترک هسـتند و بـه شـبکه الکترونیک متصل هستند. مثالهای بسیاری از فعالانی وجود دارد که از شبکه برای توانمنـد سـاختن گروههای به حاشیه رانده شده در سراسر دنیا استفاده کردهاند و شبکههای مردمـی بـرای ایـن هـدف ایجاد کردهاند که به وسیله پست کردن مناظرات و سیاستگذاریها در تابلو اعلانات شبکه بـه منظـور درخواست پاسخ و سازماندهی اعتراضات از آن استفاده میکننـد. در مثـال دیگـر سـازمان غیردولتـی گروههای خیریه زنان از پست الکترونیک برای در تماس بودن با زنان در بوسنی استفاده می کرد. تماس تلفنی برای دریافتن نیازهای آنان بسیار مشکل است اما پست الکترونیک به سـعی خـود ادامـه میدهد تا اینکه راهی را برای انتقال پیام بیاید (آنیس 1991 ،فردریک 1994 (سازمانی که شاید واقعاً 1 به توانمندسازی گروههای به حاشیه رانده شده در سراسر دنیا کمک میکند انجمن ارتباطات پیشـرو 2 (APC (است که در هم آهنگی توسعه و کاربرد شبکههـا، پیشـرو در خـدمت صـلح، بـوم شناسـی، حقوق بشر و دیگر اهداف ترقی خواهانه از 1989 بوده است (فردریک، 1994 (شبکه APC واسـطه اصلی شده است که از طریق آن سازمانهای غیردولتی گزارشات و اسـناد رسـمی بـرای دخالـت در سیاستگذاری را کسب میکنند. تا آگوست 1995 هیجده شبکه عضو در خدمت بیش از 31000 فعال سیاسی، آموزش دهنده گان و سازمانهای غیردولتی در بیش از 133 کشور بوده است. در سپتامبر 1995 ،به APC ردیف یک موقعیت مشاوره با شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملـل اعطا شد که آن را قادر میسازد نمایندهای دائمی در اجلاس سازمان ملل داشته باشد.شـبکه بـر روی شبکهای از گروههای مردمی در حال شکلگیری است و این به دلیل آن است که نه تنهـا مـردم فقیـر بهتر سازماندهی شدهاند بلکه با یکدیگر، دولت و مردم در خارج از کشور ارتباط بهتری دارنـد. ایـن شبکه های اجتماعی جدید که به وسیله ارتباطات الکترونیک جدید اعمال میشود میتواند کانالهای قدرتمند بیان سیاسی ایجاد نماید. البته تحقیقات بیشتری مورد نیاز است تا نشان دهد چه انـدازه ایـن شبکههای دانش به توسعه در کشورهای مختلف کمک کردهاند.

مردم سالاری

رواج سازمانهای مردم سالار در یک کشور مقیاسی کلیدی برای رشد اجتمـاعی ــ اقتصـادی اسـت همانگونه که در شاخصهای توسعه اخیر بازتاب یافته است. برخی نویسندگان استدلال کردهاند کـه 1997 (1 اتصال اینترنتی باعث بالا رفتن مردمسالاری میگردد. (پرس 1996 ،مولر و تن مولر و تن بیان داشتهاند که اینترنت به وسیله ایجاد ارتباط بین مردمی که تحت سلطه مستبدانه زندگی میکنند و ایدهها و اطلاعات بیرونی و همچنین به وسیله قادر سـاختن آنهـا بـه مشـارکت ایـدههـا و هماهنگ کردن فعالیت سیاسی در درون کشورهای خود مردم سالاری را ترغیب مینماید. به عوان مثال در طول کودتای مبادرت شده در آگوست 1991 در روسیه، APC از طریق دولتهـای بالتیک ارتباط باNordnet در سوئد و از آنجا به GreenNET در لندن را برقرار نمـود کـه از ایـن طریق شبکه بازی با بقیه شبکه APC ایجاد شده که باعث میشد جریان اطلاعات از مسکو و لینگراد برقرار باشد. به طریقی مشابه از شبکه برای ارتباطات بینالمللی و درون کشـوری در طـول وقـایع در میدان تیان من در 1993 استفاده گردید. این دقیقاً مشکل بودن سانسور سیاسی در شبکه است کـه آن را ابزاری ارزشمند برای فعالان و روزنامه نگاران درگیر در موضوعات سیاسی حساس نموده است.

البته این آزادی بیان که از طریق اینترنت ایجاد شده است معضلی جدی را برای نظامهای مستبد ایجاد نموده چرا که ساختار کنترلی آنان را به خطر میاندازد. در بسیاری از بخشهای دنیا کنترل شدید دولت بر ارتباطات الکترونیک وجود دارد. به عنوان مثال در چین، سنگاپور و ویتنام برنامههایی برای کنترل اطلاعاتی که اینترنت وارد مرزهای آنان میکند، اعـلام گردیده است وزیر پست و ارتباطات دور چین اعـلام نمـود کـه بـه وسـیله اتصـال اینترنتـی، آزادی صددرصد اطلاعات، مورد نظر نیست. اما هنوز معلوم نیست که چنین در نظـر دارد چگونـه بـه ایـن 1997 (3 1996 ،مولر و تن 2 موضوع بپردازد (کلاف برنامههای سنگاپور ارائه دو یا سه سطح از فیلتر است که سطوح مختلف سانسور برای دانشگاهیهـا، افراد در مسائل تجاری و عامه مردم را اعمال نماید.برای بررسی ارتبـاط بـین آزاد بـودن اطلاعـات و مردم سالاری انجام تحقیقاتی مـورد نیـاز اسـت. بهبـود ارتباطـات دور و اینترنـت بـه توانـاییهـای دولتهای استبدادی در محدود نمودن جریان اطلاعات آسیب میرساند

توسعه ی پایدار

کنفرانس سازمان ملل درباره محیط و توسعه که در سال 1992 برگزار شد شاهد سطح بـینظیـری از مشارکت توسط سازمانهای بینالمللی و NGOها در سیاستگذاری بود. به عنوان مثـال UNDP در حال حاضر درگیر در طرح شبکهسازی توسعه پایدار برای اتصال کاربران و فراهم کنندگان اطلاعـات در زمینه توسعه پایدار است. برنامه در فراهم نمودن اطلاعات به برخی کشورها در زمینـه مخـاطرات محیطی یاری رسانده است مخاطراتی چون دور ریختن مواد سمی به گونهای ایمن. سازمان ملل اخیراً کمیسیونی را برای مطالعه احتمال برقراری طرح شبکهسازی توسعه پایـدار در چـین را برقـرار کـرده است (1995 UNDP (مثال دیگر در زمینه استفاده از اینترنت در ارتقاء سیاست جهانی در 1994 به را امضاء نماید. 1 دنبال اعلام کلینتون در این مورد بود که وی قصد دارد اجلاسیه تنوع زیستی فعالان محیط زیست هندی اجلاسیه را که به نفع صنعت بود پس از دریافت نسخه اولیـه اعلامیـه بـر روی شبکه تسخیر نمودند. این فعالان بـا اداره مالزیـایی سـازمان رسـانهای توسـعه تمـاس گرفتـه و پیامهای آنها در تابلو اعلانات مختلف در شبکه پخش شده تقریباً پیـام هـای نمابرهـا و پسـتیهـای الکترونیک در اعتراض به وسیله سازمانهای غیر دولتی در سراسر دنیا به کـاخ سـفید فرسـتاده شـد. امروزه اینترنت نقشی اساسی در ایجاد آگاهی در مورد توسعه پایدار ایفا میکند. به عنوان مثـال رشـد اقتصادی سریع و متمرکز از نوعی که در مراکز شهری در کشورهای در حال توسعه صورت میگیـرد اغلب به قیمت محیط زیست تمام میشود. مثلاً یونسکو موسسه های تحقیقاتی در سراسر دنیـا بـرای تمرکز بر مسائل کلیدهای اداره ابرشهرها در کشورهای در حال توسعه تعیین نموده است. این مسـائل به صورت الکترونیک ثبت گردیده و انتظار میرود تا سال 2000 بانک اطلاعـاتی مربـوط بـه مسـائل محوری به اندازهای برسد که به ریاست یونسکو ارائه گردد. اینترنت بـرای برانگیـزی و سـازماندهی تبادلات آسان بین کارکنان در این زمینه که شامل دانشمندان، برنامـهریـزان، متخصصـین و مشـاوران 1998 .(بهـرهوری اقتصـادی، 1 سازمان ملل است مورد استفاده قرار خواهد گرفت (میدون و سـاهای زیرساخت ارتباطات دور، عزم درونی، عدالت اجتماعی، رفاه، توانمندی، مردمسالاری و توسعه پایدار از مؤلفههای اساسی توسعه اجتماعی اقتصادی است. این بخش، روشی سازمانیافته از طبقهبندی این ضروریات توسعه با بحث درباره هر کدام و تعامل آنها با استفاده از اینترنت را فراهم مینماید

بحث

در این مقاله، امکانات کنونی و بالقوه استفاده از اینترنت در کشورهای در حال توسعه را مورد بررسی قرار دادیم. به وسیله تحلیل برخی از مسائل مورد نظر در چارچوب وسیعتری از ضـروریات کلیـدی توسعه، نویسنده امیدوار است که سیاستگذاران را درباره مسئله مسئولیت اجتماعی در ایجاد، انتشار و استفاده از دانش، حساس نماید. بر اساس تحقیقات گردآوری شده زدر زمینه استفادههای اجتماعی از فنآوری (کستلز 1996 سیبورا 1996 )نیاز به در نظر گرفتن فنآوری صورتی انعطافپذیر و در نتیجه قابل انطباق در بافت بومی وجود دارد. در این بخش زمینههایی را که دولت ها مـیتواننـد در انطبـاق فنآوری اینترنتی نقش ایفا نمایند به گونهای که به ملت در درون سـاختار قـدرت بـینالمللـی سـود برساند و به نفع گروههای آسیبپذیر در ایجاد توسعهای عادلانه باشد معرفی میگردد.

اولین زمینه در این باره ایجاد دانش است. برای کشورهای در حال توسعه مبادلـههـایی اساسـی بـین ایجاد دانش محلی و کسب آن از خارج وجود دارد. فقط به دلیل آنکه گنجینه عظیمی از دانش که بـا سرعت فزایندهای نیز در حال افزایش است از طریق اینترنت میتواند بـه سـرعت در دسـترس باشـد مسئلهای که ایجاد میشود آن است که کشورهای در حال توسعه تا چه میزان باید بر کسب، انتشار و استفاده از دانش موجود جهانی تمرکز کنند و یا نسل دانش بومی را ارتقاء بخشند. اغلب منابع کلیدی شبکه مانند نرمافزار، کتابخانههای اطلاعات، پست الکترونیک و خدمات گروههای خبری به انگلیسی است. در کشورهایی که فقط اقلیتی از افراد به انگلیسی صحبت میکنند نیازی واقعی به واسـطههـایی محلی برای ارتقاء استفاده عادلانهتر از شبکه احساس میشود (کنیستون 1997 (به عنوان مثـال سـؤال مربوط به زبان در حال حاضر به شدت در آمریکای لاتین احساس میشود جائیکه اطلاعات بومی در دسترس بر روی اینترنت به زبان اسپانیایی است اما منابع خارجی اکثراً انگلیسی است. همانگونـه کـه استفاده از اینترنت ورای جوامه تحقیقاتی و دانشگاهی گسـترش مـییابـد، ممکـن اسـت مشـکل بـه صورتی جدی درآید چرا که اکثریت قریب به اتفاق جمعیت دنیا که در حال حاضر انگلیسی صـحبت نمیکنند در آینده نزدیک نیز چنین خواهند بود و از سیستم حذف میشـوند. بسـیاری از نویسـندگان استدلال میکنند که سیستمهای دانش بومی میباید به صورت بلوک دگرگونی آینده جوامع نه تنها در 1 کشورهای در حال توسعه بلکه در کشورهای پیشرفته نیـز باشـد. (مانـدی و کـامپتون 1995؛ منسـل 1998 (این سیستمها که به افرادی که از لحاظ اقتصادی فقیر هستند کمک میکند دوام آورند شـامل ترکیب دین و دنیا، مادیات با معنویات، گزینههای کوتاهمدت و بلند مدت در دنبال کـردن مادیـات و غیرمادیات است. هر چه فشارهای فیزیکی، فنآورانه، اقتصادی و اجتماعی بیشتر باشد احتمال اینکـه جوامع محروم قادر به ایجاد گزینههای خلاق و مبتکرانه باشند بیشتر میشود. البته این ابتکارات اغلب به صورت پرت و غیرمرتبط باقی میماند و احتیاج به برقراری شبکهای بـرای دانـش بـومی در زبـان محلی است. بانک جهانی به این چالش به وسیله اختصاص گزارش توسعه جهانی به بررسی میزانـی که کشورهای در حال توسعه باید در دانش بومی سرمایهگذاری نمایند پرداخته است به جای آنکه از گنجینه دانش جهانی که سرعت در حال افزایش است استفاده مؤثر نمایند. (بانک جهانی 1999 (

دومین زمینه فعالیت دولت در انتشار دانش قرار دارد.سیاست دولت برای انتشار دانش ایجاد شـده در داخل و خارج میباید مورد بررسی قرار گیرد. باید به بازبودن جریانهای دانش جهـانی و معیارهـا و نظارتها برای صنعت ارتباطات دور توجه شود. مسائل ساختار بازار به مکالکیت خصوصی، نظـارت در ارتباطات دور میباید با توجه خاص بر اطمینان از دسترسی بیشتر گروهها و افرادی که به خدمات ارتباطات دور به رغم سیاستهای دولت در حمایت از دسترسی عمومی دسترسی نداشـتهانـد مـورد بررسی قرار گیرد. مطالعات چندی در مورد استفاده اینترنت در کشورهای در حال توسعه بـر مسـائل مربوط به کاستیهای زیرسـاختهـای ارتباطـات دور و نیـاز بـه تغییـرات سـازمانی در زیرسـاخت ارتباطات دور در کشورهای در حال توسعه متمرکز بوده تا استفاده از اینترنت را ارتقاء بخشد. (احمد و همکاران 1996؛ بری 1996 چپلیر 1 1996 (البته همانگونه که صنایع ارتباطات دور در کشورهای در حال توسعه به روی رقابت باز میشود نگرانی فزایندهای درباره هدف دسترسی جهانی بـرای کسـانی که توان پرداختن هزینههای آن را ندارند و یا در مناطق دورافتادهای زندگی میکنند که ارائه خـدمات به آن مکانها توجیه اقتصادی ندارند ایجاد میشود. برخی نویسندگان استدلال میکنند که آزادسـازی فقط هنگامی که نیازهای ارتباطی اکثریت جمعیت ارضاء شده، صورت پذیرد. البته تجربیات اخیر این تبادل میان دسترسی همگانی و آزادی را زیر سؤال میبرد. بحـث متقابـل آن اسـت کـه تقاضـا بـرای دسترسی همگانی و خدمات پیشرفته ارتباطات دور ضمیمه هستند و در نتیجـه جـذب سـرمایههـای خصوصی، پیش فرض لازم برای توسعه شبکه است. چنـدین طـرح در مـورد مشـارکت کـارگزاران خارجی ارتباطات دور از طریق دستگاههای نظارتی آغاز گردیده است (پانوس 1997 (بـا اسـتفاده از اینترنت برای افـزایش عـزم داخلـی کشـورها و منـاطق در حـال توسـعه در سـاختار قـدرت غالـب بینالمللی، امکاناتی شروع به ایجاد شده است. به عنوان مثال ارتباط میان روزنامهنگاران در کشورهای در حال توسعه رایجتر شده بدون آنکه نیـازی به فیلتر کردن اخبار از طریق سازمانها در کشورهای صنعتی پیشرفته باشد. سازمان خبری «پان افریقا» اخیراً از داکار سنگال دوباره برقرار شده و در نظـر دارد از اینترنـت بـرای ارتباط در درون منطقه استفاده نماید. در سال 1995 سازمان به صـورت آن لایـن درآمـد و بـه زودی صاحبpage web خواهد شد. در زامبیا، لوسا کاپست یکی از دو روزنامه موجود در شبکه است 2 صاحبpage web خواهد شد. در زامبیا، لوسا کاپست که قابل خواندن در هر جای دنیاست و بدین گونه خوانندگان و نمای در حال افزایش است.(پـانوس (1995

سومین زمینه برای فعالیت دولت، توسعه منابع انسانی برای کاربران شبکه است. کشورها حتـی بـرای دنبال کردن، ارزیابی و انتخاب از انبار جهانی دانش به قابلیتهای چندی نیـاز دارنـد. تکنسـینهـای شبکه هر چند که در کشورهای در حال توسعه کم هستند اما در هر صورت در دانشگاهها و مراکـز کاری در حال کارآموزی می باشند. (منسل 1998 (اما سختتـرین چـالش، آمـوزش کـاربران اسـت. مهمترین منبع شبکه در ایالات متحده جامعه کاربران است. میلیونها دانش آموز و کارکنان اداری کـه با سازهها و قابلیتهای کامپیوتر آشنا هستند. این افراد به آسانی میتوانند از لحاظ فنی و مفهومی بـه اینترنت معطوف شوند. البته کشورهای صنعتی پیشرفته از هنگام ارائه کامپیوتر شخصی تجاری بیست سال وقت داشتهاند تا به این سطح از آگاهی دست یابند. از لحاظ ایجاد آگاهی در میان عامه مردم در کشورهای کم درآمد، سیاست گذاران باید تصـمیم بگیرنـد کـه چـه سـطحی از تحصـیلات سـزاوار سرمایهگذاری در کشورهای در حال توسعه است ـ مدارس ابتدایی یا دانشگاه؟

از آنجا که باسوادی، انقلاب اطلاعاتی را به پیش میبرد، این موضوع نشان میدهد کـه منـابع مهمـی می باید صرف آموزش ابتدایی شود. نگرانیهایی نیز در این زمینه وجود دارد که شامل هزینه، نیاز بـه باسوادی و دانشهای فنی و حاکمیت انگلیسی به عنوان زبان انتخابی است. این هراس وجود دارد که دسترسی به این فنآوری احتمالاً در حوزه نخبگان برخوردار از مزایای اجتماعی بـاقی خواهـد مانـد. (سانگ و اختر 1995؛ محمدی و یانگز 1998(

پروژههای توسعه پایهای میتواند به عنوان کانالی برای انتقال مهارتهـای اطلاعـاتی و ارتباطـاتی بـه فقرا خدمت نماید (انیس 1991 (یک طرح توسعه عادی، امروزه بیشـتر بـر کـارآموزی، کـار یـا داده، نرمافزار، بررسی و اداره متمرکز است و نسبتاً کمتر به سختافزار و لوازم میپردازد. در حالیکه اغلب این طرحها برای انتقال خدمات طراحی شدهاند مقدار کمی از آنها به عنـوان وسـیلهای بـرای انتقـال اطلاعات و ارتباطات به فقرا مورد تحلیل قرار گرفته است.

نتیجه

بحث بر سرتأثیر اینترنت بر کشورهای در حال توسعه، بحثی معناشناختی مجزا نیست کـه بـه وسـیله دانشگاهیها انجام شده بلکه تأثیری مستقیم بـر زنـدگی بیلیـونهـا انسـان دارد.کشـورهای در حـال توسعهای که مشتاق به بررسی عملکردهای تجاری اینترنت هستند نمیتوانـد بـه تـأثیرات اجتمـاعی اینترنت توجه نکنند. موفقیت اینترنت باید کمتر به عنوان تعداد صرف افراد متصل به آن و بیشـتر بـه عنوان قابلیت دسترسی و کمک آن به پیشرفت اجتماعی اندازهگیری شود. استفاده کارآمد از اینترنت، سرمایهگذاری در زیرساخت فنی زیرین آن را میطلبد. همچنین به معنـای آن است که سرمایهگذاری زیرساختی اجتماعی و مهارتهای استفاده از فنآوری به روشی باشـد کـه قابل انطباق با شرایط، فرهنگها و تواناییهای محلی را داشته باشد. بنابراین دولتهـا در کشـورهای در حال توسعه می باید تلاش خاصی در پرداختن به این مسائل از طریق سیاستهایی کـه بـه فقـرا امکان دسترسی بهتر به دانش در اینترنت را بدهـد نماینـد و بـه آنـان کمـک کننـد تـا مهـارتهـا و تواناییهای استفاده مؤثر از آن را کسب نمایند. مهم است که توجه شـود کـه عبـارت کشـورهای در حال توسعه به دسته وسیعی از کشورهای گوناگون اطلاق میشد. بنابراین سازوکار یکسان در انتشار و استفاده از اینترنت نمیتواند در سطح کل آنها مورد اسـتفاده قـرار گیـرد هـر چنـد کـه گـروههـای کشورهایی با نیاز به سازوکارهای یکسان احتمالاً میتواند مورد شناسایی قرار گیرد. بنابراین همکاری کشور به کشور برای استفاده از طیف وسیعی از درسها میباید هددف اولیه باشد. جدا از استفاده تجاری، بررسی تأثیر اجتماعی اینترنت باید جبههای در تحقیقات برای دهـه آینـده بـا شد. این مسئله نیازمند ترکیب تحلیل شاخصهای اقتصادی با دیگر ابعاد است که بررسی مینمایـد چگونه انتشار سریع و استفاده از اینترنت بر بافت اجتماعی کشورهای در حال توسـعه در فقرزدایـی، بهبود دسترسی به مراقبتهای بهداشتی و آموزش، حفظ و پخش عادلانه منابع و تقویت مشارکت در فرایند های تصمیمگیری تأثیر میگذارد.

منابع

• Adam L. (1996) Electronic com m unications technology and developm ent of

Internetin AfricaInform ation Technology for Developm entVol.7pp.133-144.

• Ahm ad A. Poon A. and W ang J. (1996) Asia O utlook: Deregulation and

Privatization sw eep across Asia’s landscape Telecom m unications Developm ent

ReportVol.10No.12Pyram id Research Inc.M AUSA.

• Amin S. (1974) Accum ulation on a w orld scale: A critique of the theory of

underdevelopm ent.Basic BooksNew York.

• AnnisS.(1991)G iving voice to the poorForeign PolicyFall1991.

22

• Asiru B.B. (1998) Inform ation technology for Developm ent in sub-Saharan

Africa:An actornetw ork perspective.M Sc ADM IS dissertationLondon Schoolof

Econom ics & PoliticalScience.

• Avgerou C. (1996) how can IT enable developing countries to integrate into the

globaleconom y? In G lobalinform ation technology and system s m anagem ent:K ey

issues and trends (edited by P. Palvia S. Palvia and E. Roche) Ivy League

PublishingNashuaNew H am pshire.

• Avgerou C. and M adon S. (1993) Developm ent self-determ ination and

inform ation. In Com puters and Society edited by Beardon C. and W hitehouse

D.IntellectO xfordUK.

• Barry M. (1996) Latin Am erica O utlook: Basic services liberalisation drives

m assive investm ent Telecom m unications Developm ent Report Vol. 10 No. 12

Pyram id Research Inc.M AUSA.

• BatesA.W .(1993)Educationalaspects ofthe telecom m unications revolution.In

Teleteaching (edited by Davies and Sam w ays)Elsevierpp.1-10.

• Bell D. (1973) The com ing of post-industrial society: A venture in social

foreing.BasicBooksNew Y ork.

• ellsM .(1989)The inform ationalcityBlackw ellO xford.

• ellsM .(1996)The Rise ofthe Netw ork SocietyBlackw ellO xford.

• ells M. and H all P. (1996) Technopoles of the w orld: The m aking of 21st

centuryindustrialcom plexesRoutledgeLondon.

• Chapelier C. (1996) Africa O utlook: Regulatory reform s begin to take root

Telecom m unications Developm entReportVol.10No.12Pyram id Research Inc.

M AUSA.

• Ciborra C.U. (1996) Introduction: W hat does G roupw are m ean for the

organisations hosting15 it? In G roupw are and Team w ork: Invisible aid or

technicalhindrance? Edited by C.U.CiborraChichesterW iley.

• CloughM .(1996)U.S.Business could help undercutchina’s Internetcontrols.Los

AngelesTim es15 Septem ber.

• Conyers D. and H ills P. (1984) An introduction to developm ent planning in the

third w orldJohn W iley and SonsChichesterUK.

• Dew an S. and K raem er K. (1998) Inform ation technology and productivity:

Evidence from Country-level data. Centre for Research on Inform ation

Technology and O rganisationsG raduate School of M anagem ent University of

CaliforniaIrvineCalifornia.

• Drakakis-Sm ith D. (1996) View point: Sustainability urbanisation and

developm entTW PRVol.18No.4

• Frederick H. (1994) Com puter Netw orks and the em ergence of Global Civil

Society. In G lobal Netw orks: Com puters and International Com m unications

(edited by L.H arasim )M IT Press

• G oodm an S.E. Press L.I. Ruth S.R. Rutkow ski A.M . (1994) The G lobal

Diffusion of the Internet: Patterns and problem s Com m unications of the ACM

Vol.37No.8.

• G ram een Com m unications (1998) G ram een Village Internet Program m e.

G ram een BankBangaldesh.

• G upta A. (1997) The H oney Bee Netw ork: Linking know ledge-rich grassroots

innovationsDevelopm entVol.40No.4.

• H all P. (1996) Distance education and electronic netw orks. Inform ation

Technology forDevelopm entVol.7.

• H arrisR.(1998)Internethosts per head ofpopulationby region.Faculty ofIT

UNIM AS –Universiti M alaysia Saraw ak 94300 K ota Sam arahan Saraw ak

M alaysia.

• H ettne B. (1990) Developm ent and the three w orld Longm an Scientific and

TechicalPublicationsEssexUK.

• ITU1 (1987) The im pact of telecom m unications on rural areas in developing

countries.EindhovenSw itzerland:InternationalTelecom m unication Union.

• Jayaram A. Shekar M. and Rana A. (1997) Is India ready for the Net?

BusinessW orld22August.

• K eniston K. (1997) Softw are localisation: Notes on technology and culture

w orking Paper No. 26 Program in Science technology and Society M IT

Cam bridge M A.

• K enney G. (1995) The m issing link – Inform ation Inform ation Technology for

Developm entVol.6pp.33-38.

• M adon S. and Sahay S. (1998) Urbanisation and M egacities: The m anagem ent

challenge.Conference Proceedings of 4th International IFIP W G 9.4 Conference

on the Im plem entation and Evaluation of Inform ation System s in developing

countriesBangkokFebruary 18-20th1998.

• M ansellR.(1998)Netgains or Netdream s? Developm entResearch InsightsIssue

No.25Institute ofDevelopm entStudiesUniversity ofSussex.

• M ansellR.and W ehnU.(1998)K now ledge societies:Inform ation technology for

sustainabledevelopm entO xford University Press.

• M cG earyJ.and M ichaelsM .(1998)Africa risingTim eM arch 30th.

• M oham m adi A. and Youngs G. (1998) Courting the W eb : W hat’s in it for

w om en’s w antsand w ares? Developm entResearch InsightsIssue No.25Institute

ofDevelopm entStudiesUniversity ofSussex.

• M ontealegreR.(1996)Im plications ofelectronic com m erce for m anagers in lessdeveloped countries Inform ation Technology for Developm ent Vol. 7 pp. 145-

152.

• M euller M. and Tan Z. (1997) China in the Inform ation Age The Centre for

Strategic and International Studies W ashington DC Praeger Publishers

Connecticut.

• M undy P. and Com pton L. (1995) Indigenous com m unication and indigenous

know ledge. In The Cultural dim ension of developm ent. Edited by W arren M.

SlikkerueerL.BrokenshaD.Interm ediate Technology Publications Ltd.

• NRC (1996) Bridge builders: African experience w ith inform ation and

com m unication technologyNationalResearch CouncilNationalAcadem y Press.

• O ECD (1981) Inform ation activities electronics and telecom m unications

technologies Vol. 2 Background reports Paris: O rganisation for Econom ic

Cooperation and Developm ent.

• Panos (1995) The Internet and the South: Superhighw ay or dirt-track? Panos

M edia BriefingO ctober 1995The Panos Institute London.

• Panos (1997) Telecom m unications - Developm ent and the M arket: The prom ises

and theproblem s.Panos M edia Briefing No.23The Panos Institute London.

• Panos (1998)The Internetand Poverty.Panos M edia Briefing No.28The Panos

InstituteLondon.

• Porat M. (1977) The inform ation econom y: Definition and m easurem ent.

W ashingtonDC:USDepartm entofCom m erceO ffice ofTelecom m unications.

• PressL.(1996)The role ofcom puter netw orks in Developm entCom m unications

oftheACM Vol.39No.2Feb.

• PressL.(1997)A fram ew ork to characterise the globaldiffusion ofthe Internet.

Notes forpresentation atINFO ’97H avanaO ctober 1997.

 H ttp://som .csudh.edu/fac/lpress/

• Q ureshiS.and CornfordT.(1994)Netw orking and developm ent:The Com net-It

project. In Transform ing O rganisations w ith Inform ation Technology (edited by

R.BaskervilleS.Sm ithsonO .Ngw enyam a & J.I.DeG ross)Elsevier Science B.V.

North-H olland.

• Rodney W. (1972) H ow Europe underdeveloped Africa Bogle-L’O uverture

PublicationsLondon.

• Rogerson A. and Itoh K. (1998) K now ledge and developm ent: Tw o sides of

tom orrow ’s coin Developm ent Research Insights Issue No. 25 Institute of

Developm entStudiesUniversity ofSussex.

• Rostow W .W .(1960)The stages ofeconom ic grow th.A non-com m unistm anifesto

Cam bridge University Press.

• RoxboroughI.(1979)Theories ofunderdevelopm ent.M acm illan EducationalLtd.

London.

• Song S. and Akhtar S. (1995) Com m unication for reconstruction and

developm ent: The inform ation highw ay as basic infrastructure in the New South

AfricaInform ation Technologyfor Developm entVol.6.pp.53-65

• Uim onen P. (1997) The Internet as a tool for social developm ent.

H ttp://www.isoc.org/inet97/proceedings/G 4/

• UNDP (1991)H um an Developm entReportUNDPO xford University Press

• UNDP (1995)China SDNP Feasibility Study.The Division ofinform ation Netw ork

Adm inistrative Centre for China’s Agenda 21August1995.

• UNESCO (1985)Distance education in Asia and the Pacific.Bulletin ofthe Unesco

RegionalO ffice for Education in Asia and the Pacific1985.

• VerityJ.W .and H ofR.D.(1994)The Internet:H ow itw illchange the w ay you do

businessBusiness W eekNovem ber 14th.

• W ehn U. (1998) Internet access for all : the obstacles and the signposts.

Developm ent Research Insights Issue No. 25 Institute of Developm ent Studies

University ofSussex.

• W orld Bank (1995)H arnessing inform ation for developm ent.W orld Bank G roup

Vision and Strategy. W orld Bank International Bank for Reconstruction and

Developm ent.

• W orld Bank (1999) K now ledge for Developm ent. The W orld Bank Developm ent

Report1998/1999.O xford University Press