ایجاد انگیزه گامی مؤثر در ارتقای کیفیت دوره کارآموزی

 

الهام فاتحی فر – رئیس اداره کارآموزی

مهدی آگاه- کارشناس دفتر مرکزی ارتباط با صنعت

سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران

چکیده

انگیزه فرآیندی طولانی از میل و خواست درونی، تجربه و نوآوری است که همه ابعاد زن دگی را در بر می گیرد و تحول عمیق و بنیادی در بینش، دانش، مهارتها، اخلاقیات ومناسبات میان مردم پدید می آورد. رسالت اصلی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی هر کشور، تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآمد بوده و این رسالت با توسـعه سریع و روزافزون دانش بشری در زمینه های علوم و تکنولوژی هر لحظه با اهمیت تر جلوه می نماید، ایجـاد بـستر مناسـبی جهت پرورش افرادی با چنین بینشی نیز به عهده مراکز آموزش عالی می باشد. از آنجا که کارآموزی از جمله موارد مهم در جهت بالا بـردن بهـره وری آمـوزش در دانـشگاه و آشـنایی دانـشجو بـا علـوم و فناوریهای بکار رفته در صنعت و گامی در جهت درک و تطبیق علوم آموزشی و واقعیتهای صنعتی و علمی موجود می باشـد باید از روی انگیزه انجام پذیرد تا بتواند دانشجو را در یک مقطع زمانی بدون تقبل مـسئولیت در مـتن تلاشـها و موفقیتهـا و ناکامیهای محیط کار قرار داده، بر نیروی کار او بیفزاید و کمیت و کیفیت کارش را افزایش دهد. در این مقاله سعی شده است علاوه بر بررسی علل کم توجهی صنعت و دانـشگاه بـه مـسئله کـارآموزی بـه ارائـه راه حـل و پیشنهاد در این مورد پرداخته شود. امید است با توجه هر چه بیشتر مسئولین، نارساییها و مشکلات سیستم فعلی کارآموزی رفع شده و گامهایی جهت اصلاح مکانیزم موجود به منظور دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده کارآموزی برداشته شود.

واژه های کلیدی:

استاد کارآموزی، ارزیابی کارآموزی، دانشجو، دانشگاه،سرپرست کارآموزی، کارآموزی دانشجو، صنعت

 

مقدمه

مسئله بهره وری نیروی انسانی در کشور ما از اساسی ترین مسائل است. با وجود اینکه کشور ما از نظر منابع طبیعی، زمـین، انرژی و نیروی انسانی و غیره مستعد و یکی از کشورهای غنی جهان است، متأسفانه روال توسعه کشور از هماهنگی و سرعت مطلوبی برخوردار نیست. این وضع ناشی از بهره وری پایین کلیه این عوامل بخصوص عامـل نیـروی انـسانی اسـت. از سـوی دیگر جامعه ما ویژگیهایی دارد که چنانچه به آنها توجه کافی شود می تواند باعث پیشرفت شایان توجهی در بهبود بهره وری شود. از این رو برای دست یافتن به بهره وری بالا علاوه بر مسئول بودن تک تک افـراد جامعـه، مـسئولیت عمـده بـر عهـده مسئولان اجرایی و فرهنگی جامعه است. برای اینکه نیروی انسانی متعهد با کارایی بالا برای اجرای امور در هر زمینه در اختیار جامعه باشد لازم است آموزش تئوری و عملی افراد با ایجاد زمینه رشد بهره وری در آنها مد نظر قرار گیرد و برای دستیابی به این هدف باید افـرادی انتخـاب شـ وند که دارای انگیزه قوی در هر دو جنبه آموزش دیدن و آموزش دادن باشند"1 ." کارآموزی از مهمترین عوامل بالا بردن بهره وری آموزش دانشگاه و ابزاری در جهت تبادل اطلاعات بـین صـنعت و دانـشگاه، همچنین شناخت افراد مستعد می باشد لذا از اهمیت ویژه ای برخوردار است . متأسفانه در حـال حاضـر هـدف از کـارآموزی چیزی جز گذراندن چند واحد درسی، سپری نمودن زمان تعیین شده و کسب نمره مطلوب بـرای دانـشجو، همچنـین رفـع   تکلیف و مسئولیت برای واحدهای صنعتی نیست"2 ."در حالی که برنامه ریزی در جهت آماده سازی بهنگام و بهینـه نیـروی انسانی بخصوص دانشجویان با توجه به توسعه سریع و روز افزون دانش بشری در زمینه های علوم و فناوری در هر لحظـه بـا اهمیت تر جلوه می نماید و اولین قدم برای رسیدن به هدف، ایجاد انگیزه می باشد. ما در جامعه به متفکرانی نیاز داریم که به آنها نوآوران فنی می گوییم . این افراد موتور اصلی تحولات جامعه هستند و شـمار آنها بسیار محدود است. از طرفی نیروی تحصیلکرده ما با مفهوم پژوهش و روحیه جستجوگری بیگانه بوده و از همـه مهمتـر فرهنگ کار دسته جمعی در جامعه ما و بخصوص در فعالیتهای علمی جایگاهی ندارد. از این روست که بایـد راه درمـان ایـن معضلات را در توجه و تأکید بیشتر بر فراهم آوردن زمینه های لازم برای این امر جستجو کرد . در این میان ایجاد و پـرورش روحیه پژوهشگری و انجام کار دسته جمعی بخصوص میان دانشجویان و انجام پروژه های کاربردی دانشجویی از اهمیت ویژه ای برخوردار است"3 ."

طرح بحث

بر اساس بررسیهای بعمل آمده توسط دفتر مرکزی ارتباط با صنعت مهمترین مشکل سیستم فعلی کـارآموزی در دو بخـش صنعت و دانشگاه، کم توجهی سرپرستان کارآموزی و مجریان صنعت به اجرای هر چه بهتر دوره کـارآموزی و توجـه ناکـافی استاد درس کارآموزی به کارآموز و در نتیجه عدم انگیزه کافی در دانشجو می باشد. در گزارش بررسی آماری پرسشنامه ارزیابی سیستم کارآموزی که در دفتر مرکزی ارتباط با صنعت انجام شده است، در مورد سیستم کنونی کارآموزی و مکانیزم اجرایی آن در اسفند ماه 1374 بررسیهایی توسط کارشناسان دفتر مرکزی انجام گرفته و در این رابطه گفتگوهایی با تنی چند از اساتید دانشگاه ها، مسئولین آموزش و یا ارتباط با دانشگاه برخـی از وزارتخانـه هـا و مسئولین کارآموزی دانشگاه و صنعت انجام پذیرفته است. همچنین در این زمینه پرسشنامه ای تهیه شده و در اختیـار عـده ای از گروه های مرتبط با این موضوع قرار گرفته است. در این بررسی 39 %افراد، ایجاد عوامل انگیزشی برای اساتید و سرپرستان کارآموزی را مهمترین عامل جهت بهبود وضـعیت سیستم کنونی می دانند.

پرسش مطرح شده بدین صورت میباشد که تغییرات لازم جهت بهبود سیستم فعلی انجام کارآموزی عبارت است از:

1 -ایجاد ضمانت اجرا جهت پیاده کردن آیین نامه های مصوب

2 -ایجاد عوامل انگیزشی برای اساتید و سرپرستان کارآموزی

3 -تدوین مواد درسی مشخص برای کارآموزی

4 -موظف نمودن استاد کارآموزی جهت تعیین موضوع برای کارآموزی

5 -تصویب آیین نامه حق الزحمه دانشجو

توزیع پاسخ دهندگان:

مشخصات تعداد

 141 اساتید- 1

2 -مدیران صنعت و صنعتگران 330

3 -مسئولین کارآموزی در صنعت 248

4 -مسئولین کارآموزی دانشگاه ها 36

 198 دانشجویان- 5

 جمع کل 953

 

از نتایج حاصل از پرسشنامه استنباط می گردد که مهمترین تغییر لازم جهت بهبود سیستم فعلـی انجـام کـارآموزی، ایجـاد عوامل انگیزشی برای اساتید و سرپرستان کارآموزی می باشد"4."که این امر از مهمترین قدمها در ایجاد و افزایش انگیـزه در دانشجو می باشد. هر گونه بررسی که در مورد هر نوع نارسایی موجود در جامعه بعمل آید از نتایج بدست آمـده فقـدان برنامـه ریـزی صـحیح خواهد بود. اولین گام در جهت عملکرد صحیح، برنامه ریزی اصولی توسط برنامه ریزان خبره است. برنامه ریزی در هر زمینه اعم از آموزش، رشد، توسعه و غیره بدون داشتن اهداف مشخص امکان پذیر نیست . برنامه ریزی باید در تمامی امور سر لوحه عملکردها قرار گیرد ولی برای هر برنامه، زمینه طرح برنامه لازم است و در پی آن زمی نه اجرایـی را طلـب مـی کنـد. وجـود کارآموزان در صنعت خود نشان از برنامه ای دارد که بر اساس طرح زمینه های ارتباطی مصوب هیأت محترم وزیران در سال 61 تنظیم گردیده و برای اجرا به محیط صنعت کشانده شده است. فرض ما این است که ایجاد انگیزه در کارآموز کـه زمینـه ساز پیشرفت و سوق به سوی هدف می باشد مورد توجه کافی قرار نگرفته و همین امر علت مهم بهره وری پایین دانشجویان است"1 ."

 

بر این اساس می توان جهت رفع مشکلات کنونی، راه حلهایی را بر عهده صنعت و دانشگاه گذاشت، امیـد اسـت راه حلهـای مطرح شده توسط نگارندگان که بر اساس تجربه،گفتگو با مسئولین کارآموزی دانشگاه و صنعت واسناد وگزارشهای موجود در دفتر مرکزی ارتباط با صنعت به دست آمده است، گره گشای مسائل باشد و کیفیت دوره کارآموزی را ارتقاء بخشد.

ابعاد مشکل

-مشکلات مربوط به صنعت

-مشکلات مربوط به دانشگاه

 

مشکلات مربوط به صنعت

الف) عدم انگیزه کافی مدیران صنعت و آشنا نبودن آنان با موضوع کارآموزی  در حال حاضر شاهد برگزاری دوره های کارآموزی با کیفیت بسیار پایین می باشیم .متأسفانه نگرش منفی برخی واحـدهای صنعتی نسبت به کارآموزان و انتظاراتی که از آنان دارند باعث خواهد شدکه دانشجویان در این گون ه محیط ها بخـوبی مـورد پذیرش قرار نگرفته، در نتیجه نتوانند کارآیی بالایی داشته باشند. به تجربه ثابت شده که بعضی از مدیران، گذراندن دوره اجباری کارآموزی را در طی یک یا دو واحد درسی مفید نمی دانند و معتقد هستند که سپری کردن این دوره نمی تواند کارآموز را بـا جن بـه هـای عملـی آموزشـهای آکادمیـک آشـنا نمایـد . از مهمترین دلایل بروز مشکل موارد زیر را می توان نام برد:

1 -مفید نبودن نتایج انجام کارآموزی به صورت فعلی برای صنعت

در بیشتر واحدهای صنعتی حضور کارآموزان بار کاری آنها را نه تنها کم نمی نماید، بلکه مشکلی بر مشکلات صنعت می افزاید، نبود قانونهای حمایتی لازم و مشکلات مالی برای برخی شرکتها نیز در حـال حاضـر از مـشکلات عدیـده اکثـر واحدهای صنعتی می باشد

2 -کوتاه بودن دوران مدیریت واحدها، فقدان آیین نامه های مدون و لازم الاجرا در زمینه کـارآموزی بـرای واحـدهای

صنعتی

این امر موجب عملکرد سلیقه ای مدیران واحدها می گردد و با تغییر مدیریت، سیاست واحدها نیـز در برخـورد بـا ایـن

موضوع به تبع سلیقه مدیریت جدید تغییر می یابد.

 

راه حلها:

1 -ایجاد تسهیلاتی از قبیل بخشودگی مالیاتی برای صنایع که با این موضوع به طور مؤثر و فعال بر خورد می نمایند.

2 -پیشنهاد می شود در نشستی متشکل از استاد کارآموزی، سرپرست کارآموزی، خود کارآموز، یک طـرح مـورد نیـاز

واحد صنعتی انتخاب شود تا کارآموز یا کارآموزان در ارتباط با آموزشهای خود روی آن کار کنند و چنانچه آن طرح

به نتیجه برسد صنعت بتواند از آن استفاده نماید.

ب- عدم انگیزه کافی سرپرستان کارآموزی

کم توجهی برخی از سرپرستان کارآموزی و مجریان صنعت به اجرای هر چه بهتر دوره کـارآموزی و همچنـین ممانعـت

کارآموز برای استفاده از امکانات آزمایشگاهی، کارگاهی و کتابخانه ای، با وجـود کمبودهـای سـازمان و غیـره از جملـه

عواملی هستند که در ایجاد انگیزه در کارآموزان بحث و بررسی شده است.

از مهمترین دلایل بروز مشکل موارد زیر را می توان نام برد:

 

1 -آشنا نبودن بعضی از سرپرستان با اهداف کارآموزی و نحوه هدایت و نظارت بر کارآموزان. متأسفانه در بیشتر واحدهای صنعتی که دانشجویان در آن به کارآموزی اشتغال دار ند، فرد آگاه مجربی برای سرپرستی، رسیدگی و رفع مشکلات علمی و فنی دانشجویان وجود ندارد. این امر باعث شده است تا دانشجو از بدو ورود به کارخانه تا هنگام خروج از آن، برای رفع مشکلات خود سرگردان بماند.

2 -عدم تخصیص حق الزحمه به برخی از سرپرستان با وجود داشتن مشاغل موظف

3 -عدم تعیین مسئول خاصی در برخی از واحدهای صنعتی جهت سرپرستی از کارآموزان

راه حلها:

1 -آموزش کافی به سرپرستان به منظور هدایت و نظارت بر کارآموزان داده شود.

2 -در پایان هر دوره کارآموزی واحدهای نمونه صنعتی توسط دانشگاه به مسئولان استان معرفی شوند تا با همـاهنگی

آنها در صورت امکان تسهیلات بیشتری برای این کارخانجات در نظر گرفته شود.

3 -حق الزحمه کافی به سرپرستان بابت سرپرستی از کارآموزان پرداخت شود.

 

مشکلات مربوط به دانشگاه

الف- عدم انگیزه کافی در استادان

حضور اساتید در واحدهای صنعتی موجب تشویق، دلگرمی و افزایش اعتم اد به نفس دانشجو خواهد شد و به این ترتیب دانشجو خواهد توانست مشکلات احتمالی خود را با وی در میان گذاشته و نسبت به حل آنها اقدام نماید . از سوی دیگـر حضور استاد راهنما باعث شخصیت بخشیدن به وی در محیط کارخواهد شد و مدیران صنایع را نسبت به حضور دانشجو مسئولیت پذیر خواهد کرد. همچنین این امر مدیران صنایع را نسبت به حـل مـشکل دانـشجو راغـب تـر مـی نمایـد

"5."متأسفانه در سالهای گذشته شاهد استقبال کم بسیاری از اساتید راهنما برای سرکشی ازکارآموزان تحت سرپرسـتی بوده ایم. در بررسی سیستم کارآموزی که توسط دفتر مرکزی ارتباط با ص نعت انجام شده بیش از نیمی از کارآموزان بـه پرسش تعداد دفعات بازدید توسط استاد کارآموزی پاسخ منفی داده اند، این در حـالی اسـت کـه فقـط 8 %دانـشجویان بازدید استاد کارآموزی را برای یک یا دو بار تایید کرده و فقط 1 %دانشجویان تاکید کرده اند کـه بطـور مرتـب ارتبـاط

وجود دارد"6 ."

پرسش مطرح شده بدین صورت میباشد که تعداد دفعات بازدید توسط استاد کارآموزی چقدر می باشد:

 

پاسخها

یک یا دو بار: 8 %هفته ای :1 %بطور مداوم: 1 %

هیچ بار: 30 %سه بار:3 %بیش از چهار بار: 3 %بدون پاسخ:54 %

 

که نمودارتعداد دفعات بازدید به قرار ذیل می باشد:

 

 

تعداد دفعات بازدید توسط استاد کارآموزی

هفته ای

1%

یک یا دو بار

8%

بیش از چهار بار

3%

هیچ بار

30%

بطور مداوم

1%

سه بار

3%

بدون پاسخ

54%

هفته ای

یک یا دو بار

بیش از چهار بار

هیچ بار

بطور مداوم

سه بار

بدون پاسخ

 

از مهمترین دلایل بروز مشکل موارد زیر را می توان نام برد:

1 -کم توجهی به مسائل انگیزشی اساتید، از قبیل ارتقاء گروه و پرداخت حق الزحمه کافی به ایشان

2 -عدم احساس ضرورت راهنمایی دانشجو

3 -عدم وجود امکانات لازم و کافی برای انجام بازدید و پراکندگی محلهای کارآموزی دانشجویان تحت سرپرستی

4 -عدم آشنایی استادان با وضعیت صنعت.

5 -عدم علاقه در استادان یا ناتوانی در پروژه های ارائه شده از سوی صنعت

راه حلها:

1 -توجه به عوامل انگیزشی استادان و فراهم نمودن امکان حضور مؤث ر و فعال آنان در این فرآیند در اولویت قرار دارد، چـرا

که تا هنگامی که استادان در محل کارآموزی حضور نیابند هیچگونه فعالیتی در زمینه بهبود این سیستم مـؤثر نخواهـد

بود.

2 -ملاک امتیاز دهی به استادان مورد تجدید نظر قرار گیرد و از دانشجویان کارآموز درباره اساتید نظر سنجی بعمـل آیـد، اگر فردی متعهدانه و دلسوزانه به این امر توجه نموده است بایستی تشویق شده و به عملکرد مثبـت او امتیـاز بیـشتری داده شود. تاثیر چگونگی برخورد استادان با موضوع کارآموزی بر ارتقاء شغلی آنان و پرداخت حـق الزحمـه مناسـب بـه استادان می تواند از عوامل انگیزشی به شمار آید.

ب-عدم انگیزه کافی در دانشجو دانشجو محصول دانشگاه می باشد و بایستی در کوره صنعت شکل مناسب گیرد . این محصول قابلیت پـرورش داشـته و مـی توان تحت شرایط مناسب روحیه خلاقیت و آفرینندگی وی را تقویت نمود . متأسفانه شاهد عدم انگیزه کافی برای گذرانـدن دوره کارآموزی، در دانشجویان می باشیم. از مهمترین دلایل بروز مشکل موارد زیر را می توان نام برد:

1 -گذشت تقریبا" 9 سال از تصویب قانون اجازه پرداخت دستمزد به دانشجویانی که بـه عنـوان کـارآموز در دسـتگاه های

اجرایی خدمت می نمایند و استقبال اندک واحد های صنعتی از قانون مذکور و عدم پرداخت حق الزحمه در بسیاری از

واحد های صنعتی به کارآموزان

 

 

2 -عدم بازدید اکثر استادان از محل های کارآموزی

3 -مشخص نبودن موضوع کارآموزی و برنامه دانشجو در محیط کار"4"

بر اساس نتایج حاصل از بررسی پرسشنامه ارزیابی سیستم کارآموزی، یکی از مشکلات اساسی کـارآموزی، مـشخص نبـودن موضوع و برنامه کارآموز در محیط کار می باشد. چنانچه دانشجو بدون برنامه وارد محیط شود و صنعت نیز برنامه مشخـصی برای وی نداشته باشد، جز سردرگمی و سر خوردگی و احساس ناتوانی، بهره ای نصیب دانشجو نخواهد شد

4 - عدم آشنایی دانشجو با جنبه های مختلف کارآموزی و همچنین عدم آشنایی آنان با روش علمی تحقیق مشکل اصلی تعدادی از دانشجویان در دوره فوق این است که آنان نمی دانند چگونه از محیط کار عملی که در آن قـرار مـی گیرند، استفاده نمایند. عدم آشنایی این دانشجویان با روش علمی تحقیق به سردرگمی آنان در محیط کار دامن می زند.

5 -عدم تناسب بین پذیرش کارآموز در رشته های مختلف دانشگاهی با تعداد دانشجویان متأسفانه با توجه به آمار و ارقام موجود در دفتر مرکزی ارتباط با صنعت تعداد تقاضـای دانـشگاه ها بـرای کـارآموزی بـسیار بیشتر از آمار پذیرش کارآموز توسط صنعت می باشد.

راه حلها:

1 -توجه به عوامل انگیزشی دانشجویان و فراهم نمودن امکان پرداخت حق الزحمه مناسب بـه آنـان، بـازنگری آیـین نامـه پرداخت حق الزحمه به دانشجویان و افزایش حق الزحمه پرداختی به آنان از مهمترین قدمها در ایجاد و افزایش انگیـزه در دانشجو می باشد.

2 -هماهنگی بین استاد درس کارآموزی و سرپرست کارآموزی در صنعت به منظور تعیین یک موضوع خاص برای گذراندن دوره و ارائه برنامه زمانبندی شده به دانشجو، از مسائل بسیار مهـم در شـکوفایی بـیش از پـیش دانـشجویان در مراکـز صنعتی می باشد.

3 -آموزش دادن به دانشجو در زمینه روابط صنعتی، روش علمی تحقیق و گزارش نویسی قبل از شروع کـارآموزی و آمـاده سازی وی برای انجام تحقیق در راستای حل مشکلات، پیشنهاد می شود یک دفتر چه راهنما به منظـور آشـنا نمـودن کارآموزان با اهداف کارآموزی، شیوه ارائه گزارش نهایی و مواردی که در طول دوره باید مورد توجه آنه ا قرار گیرد تهیـه و در اختیار دانشجو قرار داده شود.

4 -شناخت نیازهای جامعه به نوع گرایشهای تحصیلی و تعداد فارغ التحصیلان و پذیرش دانـشجو بـر اسـاس ایـن نیازهـا، برنامه ریزی تحصیلات تکمیلی به سمت پاسخگویی به نیازهای علمی و صنعتی جامعـه، توجـه بیـشتر بـه جنبـه هـای کاربردی دروس دانشگاهی و... از مواردی است که در نظام فعلی کمتر به آن توجه شده است.

5 -تعریف پروژه های مختلف از سوی واحد های صنعتی و دخالـت دادن کـارآموزان در اجـرای ایـن پـروژه هـا و تفـویض مسئولیت به آنان می تواند روحیه تحقیق را در آنان تقویت نماید.

6 -بجای آموزش نیازهای عمومی دستگاه ها و صنایع در دانشگاه ها، نیازهای تخصصی آن صنعت یا دستگاه باید به صـورت آموزشهای کاربردی به دانشجویان آموزش داده شود تا بدین ترتیب صنعت علاقه بیشتری به جذب کاراموز نشان بدهد. در نظرسنجی که از1434 دانشجوی کارآموز توسط دفتر مرکزی ارتباط با صنعت، ب عمل آمـده اسـت 43%آنـان برنامـه تنظیمی صنعت برای کارآموزی را فقط تاحدودی منطبق با دانسته های تئوریک و عملی خود دانسته اند"6."

نتیجه گیری و پیشنهادات کلی

دانشگاه به عنوان محیطی که بستر پرورش علمی و فکری دانشجو را فـراهم مـی سـازد یکـی از مهمتـرین اجـزای سیـستم کارآموزی است. قوانین، مقررات و روشهایی که هریک از دانشگاه ها در رابطه با کارآموزی اعمال می نمایند تأثیر بـسزایی بـر   کیفیت این دوره دارد. انجام هماهنگیهای لازم برای تعیین و اعلام نیاز کارآموزی به مراجع ذی ربط در جهت جایـابی بـرای دانشجویان، نحوه تخصیص سهمیه های دریافتی به دانشجویان بر اساس ضوابط و معیارهای مناسب و پیگیریهـای کـافی در این زمینه، از جمله مسائلی است که هر دانشگاه با روش خاص خود با آنها برخورد می نماید . همچنـین انجـام هماهنگیهـای لازم در جهت تعیین استاد کارآموزی با توجه به متغیرهای موجود، از همین زمره می باشد. وزارتخانه ها و سازمانها می توانند با انجام هماهنگیهای لازم تدوین قوانین و آیین نامه های مناسب نقش مـؤثری در اجـرای مفید دوره کارآموزی ایفا نمایند. هر وزارتخانه می تواند با تصویب آیین نامه ای از واحدهای تحت پوشش خود بخواهدکـه بـا توجه به امکانات، تجهیزات، فضای واحد صنعتی و بر اساس ضریب مشخص از تعداد پرسنل فنی شاغل خود اقدام به پذیرش کارآموز نماید. بدین ترتیب امکانات موجود در واحدهای صنعتی جامعه به نحو مطلوب در اختیار آموزش عملـی دانـشجویان که در آینده باید جذب همین صنایع شوند، قرار خواهد گرفت . در واقع کارآموزی خدمتی است که صنعت علاوه بـر دانـشجو به خود نیز می نماید. همچنین تصویب آیین نامه هایی در خصوص برگزاری ایـن دوره، وظـایف و مـسئولیتهای هـر یـک از واحدهای صنعتی، وظایف و مسئولیتهای سرپرستان کارآموزی و پرداختن به موضوع حـق الزحمـه کـارآموزان از فعالیتهـایی است که چنانچه تمامی وزارتخانه ها به آن بهای بیشتر بدهند می تواند در بهره وری هر چه بیشتر این دوره مؤثر باشد"4 ."

مراجع:

1 -خسرویان، غلامرضا- مخلوقی نیاز، حسن- خسرویان، عطاء اله/ علل پایین بودن بهره وری کارآموزی دانـشجویان در صنعت/ مجموعه مقالات دومین کنگره بین المللی و پنجمین کنگره سراسری همکاریهای سه جانبه دولت، دانشگاه و صنعت برای توسعه ملی/ معاونت پژوهشی دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی/ اردیبهـشت 79 /صـفحات  179 -187

2 -استاد رحیمی، زهرا/ روشهای عملی جهت ارتباط صنعت و دانشگاه/ مجموعه مقالات دومین کنگـره بـین المللـی و پنجمین کنگره سراسری همکاریهای سه جانبه دولت، دانشگاه و صنعت برای توسعه ملی / معاونت پژوهشی دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی/ اردیبهشت 79 /صفحات 51-48

3 -احمدیان، هادی/ نقش تحقیقات و آموزش در توسـعه ملـی و ایجـاد ارتبـاط دانـشگاه و صـنعت / مجموعـه مقـالات مجموعه مقالات دومین کنگره بین المللی و پنجمین کنگره سراسـری همکاریهـای سـه جانبـه دولـت، دانـشگاه و صنعت برای توسعه ملی/ معاونت پژوهشی دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الـدین طوسـی/ اردیبهـشت 79 /صـفحات 24-38

4 -متقیان- نفیسه/ ارزیابی سیستم کارآموزی/ دفتر مرکزی ارتباط با صنعت/اسفند 1374 صـانعی، مرضـیه/ مجموعـه گزارشهای دفتر مرکزی ارتباط با صنعت

5 -متقیان- نفیسه/ بررسی سیستم کارآموزی/ دفتر مرکزی ارتباط با صنعت/ تابستان 1375/صانعی، مرضـیه/ سـازمان

پژوهشهای علمی و صنعتی ایران

6 -فاتحی فر، الهام/ ارزیابی پرسشنامه بررسی وضعیت کارآموزی/ گزارش عملکرد دفتر مرکزی ارتباط با صنعت/ دفتـر

مرکزی ارتباط با صنعت/ زمستان 1375 /صفحات 62-57

7 -سهرابی، پروین/ نقش کارآموزی در توسعه و تقویت ارتباط با صنعت و دانـشگاه / مجموعـه مقـالات دومـین کنگـره

سراسری همکاریهای سه جانبه دولت، دانشگاه و صنعت برای توسعه ملی / معاونت پژوهشی دانشگاه صنعتی خواجه

نصیر الدین طوسی/ اردیبهشت 79 /صفحات 289-282