گرچه ضرورت برای نوآوری ، محرک افزایش دانایی است اما پژوهش، اصلی تـرین عامـل تولیـد دانایی به شمار می آید . برای آنکه بتوان پـژوهش را بـه دانـایی تبـدیل و آنـرا در اقتصـادمصـرف کـردبایـد بتوان به مهارت ایجاد صنعت از رهگذرتحقیق دست یافت . برای دستیابی کامل بـه ایـن مهـارت کشـوربایـد به دوتوانایی اصلی زیردست یابد :
توانایی تبدیل ایده به محصول
توانایی ثبت وفروش دانایی وفنّاوری کسب شده
کسب توانائی اول که محـور اصـلی بحـث در ایـن مقالـهاسـت در گـروتکمیـل زنجیـره فعالیتهـای پژوهشی زیراست:
- پژوهش با هدف تربیت نیروی انسانی روز آمد وتوسعه مرزهای دانش
- پژوهش با هدف توسعه کاربردهای علوم
- پژوهش با هدف توسعهمحصولات وروش ها
- پژوهش با هدف دستیابی به افزایش موردنظروتدوین دانش فنی
دستیابی به هـدف اول و دوم از طریـق دانشـگاهها قابـل تحقـق اسـت و دسـتیابی بـه اهـداف سـوم و چهارم معمـولاً از طریـق پارکهـای علمـی وفنّـاوری و شـرکتهای مهندسـی میسـرمـی گـردد. در حـالی کـه دانشگاه به عنوان الگوی مشخص و مدون برای تربیت انبوه نیروی انسـانی روزآمـد وتوسـعه مرزهـای دانـش در طی پنج قرن گذشته فعالیت نموده است پارکهای علمی و فنّاوری در طی دو سه دهه اخیرهمـین نقـش را در رابطه با گسترش سریع و انبوه موسسات فنّاوری از طریق رشد موسسات نوپـای فعـال در محـدوده فنّـاوری به عهده گرفته است . در اقتصاد دانائی محور ، پارکهای علمی وفنّاوری سه کارکردعمده دارند
کمک افزایش دانائی شرکتها و بنگاههای اقتصادی – یکی ازاهداف پـارک هـای علمـی و فنّاوری آن است که به شرکتها وبنگاههای اقتصادی کمک کند ،تعداد و کیفیت نـوآوری را افـزایش داده و با توسعه محصولات و روشها ، قابلیت رقابت خود را افزایش دهنـد. بـرای ایـن منظـور پـارک هـای علمـی و فنّاوری شرایط لازم را برای انتقال دانایی از دانشگاهها ومراکزتحقیقـاتی ، یعنـی سرچشـمه هـای دانـایی، بـه شرکتها و بنگاههای اقتصادی فراهم می آورند . فراهم آوردن خدمات مشاوره ای اساتید دانشـگاهی ، فـراهم کردن شبکه های اطلاعاتی وارتباطی ، وانجام خـدمات مشـاوره ای اقتصـادی ، مـدیریتی وبازاریـابی نیـزاز جمله امکاناتی است که پارکهای علمی وفنّاوری در اختیارنهادهای اقتصادی قـرار داده ظرفیـت دانـائی آنهـا را افزایش می دهد . این پارکها از جهاتی دیگرنیز در خدمت اقتصاد دانایی قرار دارند : آنهـا ضـمن نزدیـک کردن زبان های غالباً متفاوت و همچنین منافع متفاوت افراد علمی و کار آفرینـان، وایجـادتفـاهم بیشـتربـین مراکز دانشگاهی ومراکز صنعتی ، موجب بهره برداری از توانمندی های دانایی وفنّاوری کلـی جامعـه مـی شود . به طور کلی باتوجه به اینکـه در اقتصـاد دانـایی ، دانـایی سـازمانی بـیش از دانـائی فـردی ارزش دارد ، پارک ها مشتریان دانشگاه ها ومراکز آموزشی را متنوع کرده و سازمان ها ، نهادها ، بنگـاه هـای اقتصـادی و شرکتها را نیز به متقاضیان استفاده از خـدمات دانشـگاهیان تبـدیل مـی کنـد ؛ بـدین ترتیـب در ارتقـاء سـطح دانائی سازمانی جامعه نقشی بازر ایفا می نمایند
افزایش دانائی و کمک به ایجاد شرکتها و بنگاههای اقتصـادی جدیـد – کـار آفرینـان جدید عموماً فاقد تجارب مدیریتی، سـرمایه و حتـی دانـایی اولیـه بـرای تاسـیس شـرکت یـا بنگـاه اقتصـادی هستند . آنها با وجود داشتن فکر(ایده )های جدید ، فاقد امکانات اولیه بـرای سـرمایه گـذاری و تبـدیل ایـده به محصول هستند. پـارک هـای علمـی وفنّـاوری بـا داشـتن واحـدهای رشـد ، خـدمات پشـتیبانی ، خـدمات مدیریتی – حقوقی ، و حتی خدمات بازاریابی محصولات و برنامه ریزی اقتصـادی مناسـب شـرکتهای جدید را یاری می دهند واز این طریق موجب کـاهش ریسـک آنهـا در دوره راه انـدازی و درنتیجـه توسـعه سریعتر موسسات کوچک ومتوسـط اقتصـادی مـی گـردد . واحـدهای رشـد مسـتقردر ایـن پـارک هـا ، بـا افزودن بر دانایی کار آفرینان جدیـد ، ظرفیـت اقتصـاد را بـه لحـاظ دانـایی افـزایش داده و موجـب گسـترش اقتصاد دانائی وافزایش ارزش افزوده اقتصادی ناشی از دانائی می گردد.
افزایش دانائی و جذب سرمایه گـذاری خـارجی – کـارکرد دیگـرپـارک هـای علمـی و تحقیقاتی ایجاد فضایی جذاب برای سرمایه گذاران خـارجی اسـت . اگـر چـه و رود سـرمایه هـای خـارجی مستلزم وجود قـوانین وفضـای سیاسـی مناسـب ، ومعمـولاً خـارج از حیطـه فعالیتهـای پـارک هـای علمـی و فنّاوری ودر محدوده اختیارات دولت هاست ، اما نکته قابـل تامـل آن اسـت کـه بـدون وجـود ظرفیـت هـای اقتصادی جذاب در منطقـه ، سـرمایه هـای خـارجی بـه داخـل جریـان نخواهنـدیافت . پـارک هـای علمـی و فنّاوری با فـراهم آوردن مجموعـه ای از شـرکت هـا وبنگـاه هـای اقتصـادی دانـائی محـور ( اعـم ازنوپـا یـا قدیمی) ومتکی برنوآوری ، محیط مناسبی برای صنایع خارجی برای رقابـت وبهـره بـرداری از دانـایی هـا و نیز ظرفیت های اقتصادی منطقه ای فراهم می آورد . فراهم بودن چنـین فضـایی ، شـرکت هـای خـارجی را تشویق به سرمایه گذاری و شرکت های داخلی را تشویق به افـزایش کیفیـت فعالیـت هـای خـود از جملـه در ارتباط با مدیریت ، محصولات و خدمات می کند. این فرایند خود منجـربـه گسـترش بـیش از پـیش اقتصـاد دانایی ومنافع حاصل از آن می گردد.
برنامه های دولت
فعالیت پارک های علم و فنّاوری در ایران که با شکل گیـری شـهرک علمـی – تحقیقـاتی اصـفهان آغاز گردید، از سابقه ای نزدیک به یک دهه برخوردار است . شاید بتوان گفت که کشوربـا شـروع فعالیـت شهرک علمی – تحقیقـاتی بـه طـور آزمایشـی سـعی در ایجـاد پـارک هـا ومراکـزرشـد نمـودتـا قابلیتهـا و محدودیتهای کشور را در این زمینه ارزیابی کند . اینک با ارزیابی به عمـل آمـده ، فعالیتهـای دولـت در ایـن زمینه وارد مرحله جدیدی شده و وزارت علوم ، تحقیقات و فنّاوری با برنامه ریزی های وسیعی کـه بـه عمـل آورده ،سعی دارد پارکهای تحقیقات و فنّاوری را در سطح کشور گسترش دهد . به طور مشـخص فعالیتهـای زیردربرنامه های دولت قرار دارد :
- تهیه وتصویب قانون پارک های علم وفنّاوری ومراکزرشد
- برنامه ریزی برای توسعه پارک هـای علـم و فنّـاوری ومراکـز رشـد درنـهاسـتان کشـوربـه منظـور
کمک به رشد وموفقیت موسسات کوچک فعال در حوزه فنّاوری
- برنامه ریزی جهت توسعه شیوه های مدیریت پارک های علم وفنّاوری ومراکزرشد
- توسعه کاربری فنّاوری ارتباطات واطلاعات ( تکفا) در پارک های علم وفنّاوری ومراکزرشد
- تعداد 17 مرکزرشد در سال 1381 مجوز واعتبار اولیه را برای راه اندازی اخذ کرده اند.
این برنامه ها کشور را وارد مرحله نوینی می کند کـه شـاید بتـوان آنـرا سـرآغازتوسـعه فنّـاوری در کشور قلمداد نمود . این حرکت با برداشـتن قـدم دوم در جهـت ثبـت وفـروش دانـائی وفنّـاوری مـی توانـد کشور را به جرگه کشورهای تولید کننده وفروشنده دانائی در جهان وارد نماید