تحقیق و توسعه به هر فعالیت نظامیافته و سیستماتیک که به منظـور افـزایش دانـشهـای بشـری انجام میپذیرد، اطلاق میشود. امروزه فعالیتهای تحقیق و توسعه بـهصـورت سـازمانیافتـه و مـنظم در تمام مراحل فرایند نوآوری تکنولوژی در قالب نهادهای پژوهشی صـورت مـیگیـرد. ایـن فعالیـتهـا از ارکان اصلی و بنیادین در فرایند نوآوری تکنولوژی و مهمترین عامـل توسـعه علـم و فنـاوری محسـوب میشوند. یکی از نظریههای توسعه از پنج نوع نوآوری، به عنوان دستاورد فعالیتهـای تحقیـق و توسـعه یاد میکند و آنها را بخشی از وظایف اصلی واحدهای پژوهشی D&R میداند:
نوآوری در خلق محصول جدید یا دارای کیفیتی بالاتر؛
نوآوری در خلق یک فرایند در یک صنعت؛
نوآوری در ایجاد بازاری جدید؛
نوآوری در تأمین منابع جدید؛
نوآوری در تغییر سازماندهی صنعتی.
نوآوری در واحدهای تحقیق و توسعه در کشورهای در حال توسعه
پیشرفتهای شگرف و سریع فناوری را در جوامع مبتنی بر تکنولوژی نمیتوان نادیده گرفـت. پاسخگویی منطقی به مجموعه نیازهای بشر، ضرورت دستیابی به فناوریهای بهروز را یـادآور مـیشـود. فاصله بین کشورهای در حال توسعه و کشورهای پیشرفته به گونهای است که دیگر نمیتـوان کـار را از آغاز شروع کرد. انتقال دانش و پژوهشهای علمی هم، برای دستیابی به تکنولوژی، پرمخاطره، زمانبرو تا حدی همراه با خوشباوری است. از اینرو بایـد از انتقـال تکنولـوژی بـهعنـوان کلیـد میـانبـرتجهیـز کشورها به فناوری، بهره برد. انتقال تکنولـوژی نیـز بـدون علـم، بـومی نخواهـد شـد و بـا پیشـرفتهـای تکنولوژیکی بهسرعت فرسوده شده، از دور خارج میشود. کشورهای در حال توسـعه در کوتـاهمـدت، نیازمند تکنولوژی و در بلندمدت، نیازمند ورود به حوزههـای علـوم و پـژوهشهـای علمـی بـرای رشـد اقتصادی و توسعه هستند. بنابراین میتوان بیان نمود که وظایف D&R در کشورهایی همچون کشور ما عبارتند از:
انتخاب تکنولوژیهای جدید و ارزیابی امکانپذیری آنها در ایران؛
انتقال تکنولوژیهای انتخاب شده به ایران همراه با کسب دانش فنی مربوطه؛
تطبیق تکنولوژیهای انتقالیافته با سیستمها و فرایندهای صنایع ایران؛
توسعه تکنولوژیهای تطبیقیافته با توجه به نوآوریهای محصول فرایند.
موفقیت انتقال تکنولوژی در واحدهای D&R را میتوان مرهون عوامل زیر دانست:
1 سیاستگذاری و اعمال مدیریت انضباطی به منظور دستیابی به سیاستها؛
.2 اهمیت دادن به برنامهریزی و اجرای برنامههای تدوین شده؛
.3 اهمیت دادن به تحقیقات و کاربردی کردن آنها؛
.4 اهمیت دادن به فضای خلاقیت و نوآوری؛
.5 سازماندهی و تجهیز امکانات و منابع، شامل نیروی انسانی و امکانات فیزیکی؛
.6 آموزش مدام و همهجانبهی نیروی کار.
بنابرآنچه ذکر شد، خلاقیت و نوآوری را میتوان عاملی مؤثردر رشد بهرهوری واحدهای تحقیق و توسعه دانست. اما کلید دستیابی به این نوآوریها چیست؟ نوآوری و خلق ایدههای بدیع در هر یـک از زمینههای بالا (سیاستگـذاری، برنامـهریـزی، سـازماندهی و تجهیـز امکانـات و فنـاوری) نیازمنـد بسـتر فرهنگـی متناسـب در محـیط کـار اسـت. آمـوزش و ایجـاد پایگـاههـای دانـش در مراکـزتحقیقـاتی، فراهمآوری یک روش علمی ساختیافته به منظـور خلـق ایـدههـای نـو و بکـارگیری نهادینـه آنهـا را، تسهیل مینماید.