کاشی سنتی رنجبران : کاشی کاری سنتی

مقاله ها

صفحه اصلی
مقاله ها
کاشی کاری سنتی

1404/06/30

نویسنده : کاشی سنتی رنجبران

کاشی‌کاری به عنوان مهم‌ترین عنصر تزیینی در معماری ایران همواره زینت بخش بناهای مختلف بوده‌است. این هنر در دوره قاجار رواج چشمگیری یافت. در این دوره کاشی‌کاری تحت تاثیر جریان غرب‌گرایی در مسیر تازه‌ای قرارگرفت که حاصل آن نوآوری درشیوه ساخت» ورود مضامین جدید و تنوع رنگی بود؛ از این‌رو عصر قاجار را می‌توان سرآغاز تحولات نوین در عرصه هنر کاشی‌کاری دانست که به‌صورت گسترده در بناهای این دوره ظهور یافته و ویژگی‌های منحصر به فردی به آن‌ها بخشیده- است. مسجد حاج حسن مولانا یکی از بناهای اواخر عصر قاجار است که در شهر بابل قرار دارد. این بنا از نظر تزیینات کاشی- کاری حائز اهمیت است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی نقوش کاشی‌های محراب مسجد مولانا و طبقه‌بندی مضامین به کار رفته در آن‌ها صورت گرفته‌است. روش تحقیق دراین پژوهش توصیفی-تحلیلی است و داده‌ها بر اساس مطالعات میدانی به صورت مشاهده مستقیم و اسنادی گردآوری شده‌اند. یافته‌ها گویای آن است که نقوش کاشی‌های بنای مزبور تلفیقی از شیوه- های سنتی و اروپایی بوده که در مضامین کاشی‌ها و نحوه بازنمایی آن‌ها نمود یافته و حاصل آن بروز نوعی دوگانگی در آثار است. نقوشی همچون اسلیمی و ختایی در ادامه سنت‌های هنری دوره‌های پیشین به تصویر درآمده‌اند. سایر نقوش تحت تاثیر الگوهای هنر غربی به منظور بازنمایی شیوه طبیعت‌گرایی با کاربست سایه روشن و استفاده از پرسپکتیو» فضایی سه بعدی را به نمایش گذارده‌اند

کاشی کاری عصر قاجار حوزه ای است با دامنه ای گسترده و کاربردی که بخشی جدایی ناپذیر از پیکره معماری این دوره به شمار می آید. رسانه کاشی در ادوار مختلف تاریخ هنر و صناعت ایران همواره در اشکال و با فنون مختلف مورد استفاده بوده| اما عصر قاجار را با توجه به کمیت و برخی نوآوری های فنی باید نقطه عطفی در اعتلای هرچه بیش تر این هنر دانست. کتاب کاشی کاری قاجار پژوهشی است مستقل و تصویرمحور که به نوعی در جبران کمبود و فقر منابع موجود در این حوزه برآمده و با رویکردی تاریخی و توصیفی| به جایگاه مغفول این رسانه در معماری و فرهنگ ایران پرداخته است. کتاب حاضر از منظر ارایه نمونه تصاویر فراوان (پژوهش میدانی) در قالب یک مجموعه| و شرح و توصیف شاخصه های بصری و زیبایی شناختی کاشی های قاجاری و معرفی ابنیه تاریخی| اثری است پیشگام و کم سابقه؛ اما در عین حال با نواقص و کاستی هایی نیز روبرو است. صرف توجه به کاشی هایی که فقط در مطالعات میدانی نویسنده مشاهده شده و امروزه وجود دارند| و متعاقبا غفلت از مطالعه نمونه های تاریخی ای که در منابع تصویری و مجموعه ها و آرشیوها ثبت شده؛ نادیده گرفتن کاشی های کتیبه دار (حوزه کتیبه نگاری)؛ ابهام مفهومی در تفکیک و تمایز بین نقش و مضمون در بخش مربوط به تقسیم بندی نقوش؛ و عدم روزآمد بودن و از قلم افتادن برخی منابع| از جمله کاستی های کتاب است.

کاشی سنتی آشپزخانه