اخلاق جمع خُلْق و خُلُق می باشد، به گفته راغب در کتاب مفردات، این دو واژه در اصل به یک ریشه باز می گردد . خُلُـق بـه معنای هیأت و شکل و صورتی است که انسان با چشم می بیند وُخلْق به معنای قوا و سجایا و صفات درونی است کـه بـا چـشم دل دیده می شود. بنابراین می توان گفت؛ اخلاق مجموعه صفات روحی و باطنی انسان است و به گفته بعضی از دانشمندان ، گـاه در فرهنگ معین اخلاق بـه معنـی خلـق و به اعمال و رفتاری که از خلقیات درونی ناشی می شود، نیز اخلاق گفته می شود. خوی ها، طبیعت باطنی، سرشت درونی و نیز به عنوان یکی از شعب حکمت عملی خوانده شده و افزوده است؛ «اخلاق دانش بد و اخلاق را از طریق آثارش نیز می توان تعریف کـرد و آن 18 نیک خوی ها و تدبیر انسان است برای نفس خود یا یک تن خاص ». این که گاه فعلی که از انسان سر می زند، شکل مستمری ندارد، ولی هنگامی که کاری به طور مستمر از کسی سر می زند (ماننـد امساک در بذل و بخشش و کمک به دیگران) به این دلیل است که یک ریشه درونی و باطنی در اعمـاق جـان و روح او دارد ، آن ریشه را خلق و اخلاق می نامند.

اجرا کاشی کاری سفره خانه

در عمده تعاریفی که از اخلاق شده است، دو مقوله درونی بودن و سر وکار داشتن با ارزش ها ریشه را خلق و اخلاق می نامند. در اخلاق نهفته است. اخلاق بیشتر امری اجتماعی است تا فردی و در واقع بستر مناسب اجتماعی است که شرایط رشد و توسـعه اخلاقی خاص یا به عبارتی وابستگی و پای بندی به ارزشی خاص را فراهم می کند . صاحب نظر دیگـری نیـز مـی گویـد:«آنچـه مربوط به حدود و ثغور ارتباطات و اخلاقیات است در مرحله اول این نکته است که حدود و ثغور بررسی و تحقیـق امـری بـه نـام اخلاق از جامعه ای به جامعه دیگر فرق می کند. این امر حرکتی عقلانی تلقی می شود که به وسیله آن تعیین می کنیم یک فـرد به عنوان عضوی از جامعه چه کاری را باید به عنوان کار «درست» به طور داوطلبانه انجام دهد. علاّمه دهخدا نیز در لغتنامـه 20 معروف خویش، اخلاق را به معنای« خلق و خوی ها» و علم اخلاق را «دانش نیک و بد خویی ها» تعریـف کـرده اسـت وآن را یکی از« سه بخش فلسفه یا حکمت عملی» می داند که عبارت است از« تدبیر انسان نفس خود را یا یک تن خـاص را ». انـوری نیز در فرهنگ بزرگ سخن، اخلاق را «مجموعه عادات و رفتارهای فرهنگی پذیرفته میان مردم یک جامعه» تعریف کرده است و در ادامه به «رفتار های شایسته و پسندیده» عطف می دهد. دایره المعارف مصاحب علم اخلاق را« بررسی و تعیین ارزش اعمـال انسانی برحسب اصول اخلاقی» تعریف کرده است و اضافه می کند که درباره وجـدان انـسانی و مـسئولیت او از لحـاظ اعمـالش، نظریه های مختلفی در طول تاریخ ابراز شده و اصحاب فلسفه های مخت لف، عوامل گوناگونی چون دین، فطرت و تجربه را اساس «اخلاق» دانسته اند. در دایره المعارف بریتانیکا گفته شده است اصطلاح اخـلاق (Ethics) در مـورد تئـوری هـای مربـوط بـه سیستم ارزش های اخلاقی نیز به کار می رود. در دایره المعارف مورد اشاره، اخلاق را به سه شاخه و یـا سـه رشـته تقـسیم شـده است که عبارتند از:اخلاق نظری، اخلاق هنجاری، اخلاق کاربردی. اخلاق نظری یا فرا اخلاق(Ethics Meta)بـه موضـوعات مرتبط با ماهیت مفاهیم و قضاوت های اخلاقی می پردازد. همچنین اخلاق هنجاری یا دستوری( Ethics Normative) بـه معنای ضوابط ومعیارهایی برای چگونه زندگی کردن فراهم می آورد و در آن «خوب و بد»، «درست و نادرست» ونظایر آن تعریف و چگونگی انتخاب بین آنها و راه درست عمل کردن را بر اساس قواعد معین بیان می کند.اخلاق کاربردی( Ethics Applied ) نیز در واقع در ادامه اخلاق هنجاری هست که در آن کاربرد تئوری های اخلاق هنجاری در اخلاقیاتی نظیر حقوق بشر، برابـری نژادی و جنسیتی، عدالت ومسایل مشابه مورد بحث واقع می شود . اخلا ق و رفتار حرفه ای نیز در شاخه ی اخلاق کاربردی قـرار می گیرد و حاوی یک نظام ارزشی است که بر اساس آن «بد و خوب» و «درست و نادرست» رفتار صاحبان یک حرفـه تعریـف و علاّمه جعفری مفهوم اخلاق را از زوایای مختلف و با تعابیر گوناگونی بحث کرده اسـت . ایـن تعریـفهـا دایـره  بیان می شود. گستردهای از«مقید شدن به عامل درونی خودکاری که انسان را به سوی نیکی ها سوق داده و از بـدیهـا بـر کنـار مـینمایـد» و «شکوفا شدن همه ابعاد مثبت انسانی در مسیری که رو به هدف اعلای زندگی پیش گرفته است» و نیز «آگاهی به بایستگیهـا و شایستگیهای سازنده انسان در مسیر جاذبه کمال و تطبیق عمل و قول و نیت و تفکرات وارده بر آن بایستگیها و شایستگیهـا» را در برمیگیرد

روشوئی سنتی

اخلاق از موضوعات بحث برانگیزی است که متکی بر نظام های ارزشـی اسـت و براسـاس آن فـرد «خـوب» را از «بـد» تشخیص داده و به پرسش های مربوط به رفتارهای اخلاقی در جامعه یا محیط کار پاسخ می گویـد . شـکل گیـری معیارهـای اخلاقی در ذهن افراد متأثر از عوامل گوناگونی نظیر مذهب، خانواده، شرایط محیطـی، جایگـاه اجتمـ اعی، سـن و جـنس، نـژاد هنگـامی 23 ونظایر آن می باشد. قضاوت های اخلاقی بخشی از تصمیم گیری روزمره شاغلان حرفه ای اجتماعی مـی باشـد . که ادعا می کنیم مقوله هایی «خوب» یا «بد»، «درست» یا «نادرست»، «اخلاقی» و یا «غیر اخلاقی» اسـت و نظـایر آن؛ در این حالت ما درباره رفتار افراد اعم از حقیقی و حقوقی به قضاوت می پردازیم.

اخلاق دارای سطوح مختلفی است، زیرا گاهی اخلاق شخصی و فردی است و درمواردی نیز به مسئولیت های شغلی فـرد در زندگی اختصاص دارد. «اخلاق حرفه ای» به «اخلاق سازمان ها » مربوط است. در دنیای امروز مشاغل در درون سازمان ها قـرار دارند و وقتی که از«اخلاق سازمانی» بحث به میان می آید، «اخلاق شغلی و اخلاق حرفه ای» نیز خود به خود مطرح می شود.

کاشی چهره و مینیاتور