از پیدایش تمدن بشری و توجه انسان به ساختار مجموعههای زیستی تاکنون که قرن بیست و یکم، قرن الکترونیک و فضاها و سکونتگاههای مجازی است، سبکها و شیوههای بسیاری برای ساخت و اجرای ساختمانها تجربه شده و مورد استفاده قرار گرفته است. هرکدام از این شیوهها بنا به مسائل سازهای تحولات اجتماعی، پیشرفتهای علمی در زمینة مصالح و تکنولوژی ساخت، جای خود را به شیوههای جدیدتر دادهاند، اما تعدادی پارامترها بصورت ثابت در تمامی این شیوهها حضور داشته است که میتوان گفت: محور اصلی ساخت و سازها نیز حول این پارامترها درنوسان است. شاید انسان، اصلیترین پارامتری است که معماری را تحت تأثیر قرار میدهد و حضور او در فضای او در فضای معماری مهمترین دغدغة طراحان فضا میباشد.

کاشی گنبد

با بالا رفتن سطح رفاه اجتماعی و بهداشتی و درمانی توجه به افراد خاص در جامعه نیز بیشتر شده است. و اینکه این افراد نیز حق استفاده از فضاهای معماری را دارند، لذا در تمامی پروژههای بزرگ در سطح شهرها و فضاهای عمومی سعی شده امکاناتی ایجاد شود تا این که همه افراد بتوانند از آن استفاده نمایند.

ویلیام موریس در سال 1881 در کنفرانس لندن تحت عنوان آینده معماری در تمدن چنین گفت: معماری شامل تمامی محیط فیزیکی است که زندگی بشر را احاطه میکند و تا زمانیکه عنصری از اجتماع متمدن هستیم نمیتوانیم از حیطة آن خارج شویم، زیرا معماری عبارتست از مجموعة تغییرات و تبدیلات مثبتی که هماهنگ با احتیاجات بشر بر سطح زمین ایجاد شده است و تنها صحراهای دست نخورده از آن مستثنی است.

ولکوربوزیه معتقد است " معماری فرهنگ عمومی است". فرهنگ عمومی همة مردم جامعه را شامل میشود، پیر، جوان، کودک بینا، نابینا، شنوا، ناشنوا و ...

آنچه در این نوشتار سعی بر طرح آن داریم نه یک نظریه است و نه یک راهحل بلکه تلاشی است برای یادآوری فراموش شدهها در خلق فضاهای امروز و بالاخص در فضاهای عمومی شهری. لذا این تحقیق سعی دارد تا ضمن ارائه برخی آمار و اطلاعات کلی در زمینه تعداد افراد و حداقل فضاهای لازم و نحوة بکارگیری این فضاها به نقد و بررسی تعدادی از پروژهای عمومی در سطح کلان شهر تبریز بپردازد و میزان توجه این اماکن و فضاها به حضور افراد ناتوان جسمی و بویژه جانبازان هشت سال دفاع مقدس انقلاب اسلامی که در جامعه از احترام و جایگاه ویژة اجتماعی برخوردارند را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.

طبق آخرین تحقیقاتی که در سطح بینالمللی در دهة 80 میلادی به عمل آمده است تعداد معلولین جسمی جهان بالغ بر 400 میلیون نفر میباشند که 75 %آنها برای جابجایی یا هرگونه حرکت و فعالیت، نیازمند وسایل کمکی خود هستند. ( زلینگ، 1379 (