رشد و شکوفایی
هر جامعهای بستگی به چگونگی بکارگیری استعدادها و تواناییهای موجود در آن جامعه
دارد. بیتردید بخشی از نیروهای فعال در
جامعه ما افراد معلول جسمی- حرکتی هستند که در عرصه های گوناگون توانستهاند
شایستگیهای خود را در خدمت به کشور به منصه ظهور آورند و اکنون نیز میتوانند سهمی
بسزا در رشد و اعتلای کشور داشته باشند. از این رو میبایست شرایط مناسب محیطی در
شهرسازی و معماری برای فعالیت آنها پیشبینی و اجرا گردد. باید توجه داشت| محیط
فیزیکی که نیازهای گروه های مختلف معلولان را برآورده میکند| جوابگوی نیاز سایر
مردم نیز میباشد.
طراحی فضاهای
شهری در ارتباط با شخص معلول از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا وی از این طریق
وارد زندگی اجتماعی میشود و در ارتباط با دیگران قرار میگیرد. بدین ترتیب عناصری
مانند کوچه ها| پیادهروها| وسایل حمل و نقل عمومی و ... در
ارتباط مستقیم با رسیدن فرد معلول به محیط کار| تفریح و گردش قرار دارد. این مقاله با توجه به معضلات موجود در محیطهای شهری برای
افراد معلول جسمی- حرکتی در جهت دستیابی به استقلال فردی و حقوق اجتماعی آنان و در
راستای ارائه راهحلی پایدار و پویا جهت شکلدهی به توسعه آتی فضاهای شهری، ارائه
شده است.
کوچه:
کوچه ها بخشی از
شبکه ارتباط شهری هستند که اصولاً دسترسی به فضاهای مسکونی شهر را فراهم میسازند. از زمانی که کوچه ها ناخواسته پذیرای ورود اتومبیلها گشت|
عابر پیاده که عمدهترین حرکتکننده در سطح کوچه بود| اهمیت خود را از دست داد. اگر
این عابر| فرد معلول باشد که سرعت حرکتی کمتری نسبت به افراد سالم دارد| واضح است
که برای چنین فردی میبایست امنیت بیشتری در نظر گرفته شود. در اینجا برای بررسی
مسأله کوچه ابتدا به ذکر مشکلات پرداخته شده و سپس به منظور حرکت راحت و بدون مانع
در کوچه ها| راهکارهایی ارائه گشته است.
مشکلات موجود:
اکثر کوچه ها
دارای پیادهروهای بسیار باریک هستند که این امر در تردد عابرین از جمله معلولین
روی صندلی چرخدار مشکلات عدیدهای ایجاد مینماید.
در کوچه هایی که
پیادهروی مشخص وجود ندارد| عابر پیاده ناگزیر در مسیر حرکت سواره قدم بر میدارد. معلولین روی صندلی چرخدار به دلیل امکانات حرکتی محدود|
قدرت مقابله کمتری با خطرهایی که در این وضعیت پیش خواهد آمد| دارند.
در کفهای خاکی
یا پوشیده از سنگریزه| صندلی چرخدار خیلیکند حرکت میکند و همچنین لغزندگی کف به دلیل
یخزدگی و ... نیز خطرهای بسیاری برای عابرین بخصوص معلولین| به بار میآورد.
شیب زیاد طولی
کوچه نیز باعث میشود که هر حرکت صندلی چرخدار به سمت بالای شیب| آن را به سمت
پایین شیب براند. در حرکت به سمت پایین شیب نیز به همین دلیل| فرد معلول قادر به
کنترل سرعت صندلی چرخدار نخواهد بود.
وجود دستانداز
بین پیادهرو و سوارهروی کوچه| مانع عبور صندلی چرخدار از پیادهرو به خیابان و
تغییر مسیر میشود.
در تقاطع برخی
از کوچه ها با خیابان| جوی و آبروی غیر سرپوشیده وجود دارد. در صورتی که بر روی
جوی ابتدای کوچه| پل ارتباطی وجود نداشته باشد| امکان عبور صندلی چرخدار میسر نیست
مأمورین جمعآوری
زباله سطح شهر و نیز برخی از شهروندان| زباله ها را در سطح کوچه ها و در زمینهای
خالی انباشته مینمایند که این مسأله علاوه بر مشکلات فراوانی که برای بهداشت محیط
ایجاد مینماید| مانعی نیز در حرکت مداوم پیاده
ایجاد میکند و پیوستگی حرکت را نیز از بین میبرد.
پیشنهادهایی
برای رفع مشکلات موجود:
- برای
پوشش کف سوارهرو و پیادهروی کوچه باید از مصالح سخت و غیر لغزنده مانند بتن و
آسفالت استفاده نمود.
- حداکثر
شیب طولی کوچه برای حرکت صندلی چرخدار با همراه باید 8 درصد و بدون همراه 5 درصد
باشد. حداکثر شیب عرضی کوچه نیز باید 2 درصد باشد.
- عرض
پیادهروی کوچه حداقل باید 20/1 متر و عرض سوارهروی کوچه حداقل باید 6 متر باشد.
کاشی مذهبی
- موانعی
که در ابتدای کوچه برای ممانعت از ورود اتومبیل نصب میشوند| مانند زنجیر یا بلوک
سیمانی| باید از دو طرف برای عبور صندلی
چرخدار حداقل 90 سانتیمتر فاصله داشته باشند.
- با قرار
دادن پلهای فلزی بر روی آبروها و جویهای آب یا کانالهای تاسیسات شهری| این مسیرها
برای صندلی چرخدار قابل عبور میگردد. عرض این پلها میتواند حداکثر 5/1 متر باشد.
- بین
پیادهرو و سوارهرو باید حتماً اختلاف سطح یا جدول وجود داشته باشد. البته جدول در
قسمتهایی باید به سطح شیبدار تبدیل شود تا ارتباط بین پیادهرو و سوارهرو را تامین
نماید.
- دو
پیادهرو که نسبت به هم دارای اختلاف سطحاند باید با شیب حداکثر 3 درصد به یکدیگر
متصل گردند.
- مواد لغزنده
و قابل جابجایی مثل سنگ| پوسته و خرده چوب و شن نباید برای کفسازی پیادهرو مورد
استفاده قرار گیرد.
- از پارک
کردن اتومبیلها در پیادهرو و نیز حرکت موتورسیکلت و دوچرخه در پیادهرو باید
جلوگیری شود.
- شبکه
معابر میبایست دارای زهکشی مناسب جهت جلوگیری از تجمع آبهای سطحی باشند. (جانسون|1366 (
معابر پیاده از
جمله مهمترین فضاهای عمومی شهر هستند که هم به عنوان جزیی از سیستم حمل و نقل درون
شهری و تامین دسترسی کاربریهای مختلف و هم به عنوان یک فضای شهری عمل میکنند.