تعداد معلولان
کشور در سال 1381 بر اساس آمار سازمان بهزیستی کشور که متولی امور معلولان در
جامعه می باشد|0006002 نفر برآورد شده است که از این تعداد فقط 000500 نفر به
طور ناقص تحت پوشش قرار دارند.بدیهی است سازمان بهزیستی کشور برای تحت پوشش
قراردادن تمامی معلولان در جامعه و تامین نیازهای آنان و ایجاد فرصت های برابر
برای مشارکت معلولان در جامعه نیازمند همکاری بین بخشی تمامی سازمان های دولتی در
زمینه مناسب سازی محیط زیست 1 شهری ایجاد اشتغال و نیز مشارکت
سازمان های غیر دولتی در ارائه خدمات به معلولان می باشد. از سوی
دیگر نباید فراموش کرد که معلولان تنها بخشی از گروه های کم توان جسمی می باشند و
مجموعه شهروندانی که نیاز به مناسب سازی فضاهای شهری برای استفاده دارند را گروه
های زیر تشکیل می دهند:
پروژه کاشی کاری مساجد
1 -معلولان حسی شامل
بینایی و شنوایی|
2 -معلولان احشایی
شامل قلبی|عروقی|تنفسی وکلیوی|
2 3 -معلولان حرکتی شامل انواع معلولان حرکتی و اعصاب
4 -سالمندان|
خردسالان- 5
6 -خانم های باردار|
7 -افراد دارای معلولیت موقت (مانند شکستگی پا)
همه ی ما هر روز
از خیابان هایی عبور می کنیم که قرار است در آینده تعریض شوند!یا به بیان دیگر ساختمان
هایی که در جدارهی این خیابان ها قرار دارند،در محدوده ی گسترش خیابان واقع شده
اند و باید عقب نشینی کنند.مفهوم و نتیجه ی تمام این ها یک چیز است و آن تخریب
بدنه های شهری وتغییر سیمای شهرازیک سو وپدید آمدن فضاهایی درحاشیه خیابان ها از
سوی دیگر می باشد فضاهایی که معمولاً تا زمان عقب نشینی تمام واحدها که ممکن است
مدت ها به درازا بکشد بدون استفاده رها می شوند و مورد توجه قرار نمی گیرند.
اگر چه دلیل شکل
گیری این فضاها همانطور که اشاره شد تعریض معبر براساس طرح تفصیلی می باشد،اما
عوامل مؤثر دیگری نیز دخالت دارند که از آن جمله باید به افزایش قیمت زمین در این
مناطق اشاره کرد که باعث می شود،تخریب بنای موجود و عقب نشینی و ساخت بنایی با
تعداد طبقات بیشتر ارزش افزوده ای را به همراه داشته باشد . نکته ی دیگر که باعث
تشدید این شرایط می شود،اعطای کاربری تجاری به این واحدها به ازای عقب نشینی،از
طرف شهرداری می باشد.
اما از سوی دیگر
نیز شرایطی باعث کندی این روند در برخی قسمت ها می گردد که خود مانع ازتکمیل این
عقب نشینی ها وتعریض خیابان می شود وآن واحدهای تجاری حاشیه خیابان می باشند که در
صورت عقب نشینی این واحدها از بین خواهند رفت و همین موضوع باعث توقف این روند در
این قسمت ها می گردد.البته نباید فراموش کرد که خود این واحدهای تجاری و واحدهایی
که پس ازعقب نشینی در این فضاها شکل می گیرند عامل جذب مخاطب پیاده هستند و باعث
سرزندگی پیاده رو و این فضاها می شوند،ولی از سوی دیگر نیز باعث توقف های متعدد
خودروهای عبوری در حاشیه خیابان برای خرید می گردند که در ترافیک خیابان اخلال
ایجاد می نماید.
در صورتی که
فعلاً از مشکلاتی که این فضاها برای سیمای شهری ایجاد می کنند مانند تخریب بدنه
های شهری و از بین رفتن پیوستگی جداره خیابان چشم پوشی کنیم و به آن ها به صورت
فرصتی در خدمت شهروندان وزمینه ای برای تقویت روابط اجتماعی بنگریم،دو نکته باعث
تأمل بیشتر می گردد،نخست موقعیت این فضاها که عموماً در مجاورت خیابان های مرکزی و
قدیمی شهرها شکل می گیرند|که امکان دسترسی آسان تر را برای همه شهروندان و خصوصا"گروه
های کم توان جسمی فراهم می آورد و سپس عمر این فضاها که معمولاً بسیار طولانی می
باشد و حتی برای بعضی از آن ها از زمان پیدایش تا زمان تعریض خیابان و از بین رفتن
حتی ممکن است به چند ده ه بینجامد،اما به هر شکل محدود است و باعث می شود،این
فضاها ذاتاً موقت و غیر دائمی باشند،که این موضوع نیز خصوصا" در این زمان که
تعداد افراد کم توان جسمی و به طور خاص جانبازان در جامعه بسیار زیاد می باشد|
اهمیت مضاعفی می یابد. موقتی بودن این فضاها ایجاب می کند تا در زمان طراحی علاوه
بر پرداختن به وضعیت فعلی این فضاها به عنوان فضا های خرد و ریز مقیاس شهری و
تمهیدات مناسب سازی مورد نیاز،به وضعیت آینده آن ها پس از تعریض نیزکه به صورت
پیاده رو در خواهند آمد و رعایت ضوابط مطلوب توجه شود
یکی از مسائلی
که در بیشتر بافت های مرکزی و قدیمی شهرها مشاهده می گردد کمبود فضاهای بازشهری و
سطح پایین فضاهای سبز و باز عمومی می باشد که بر لزوم استفاده بهینه از حداقل
فضاها و فرصت های ممکن تأکید می نماید.اما قرار گیری فضاهای در حال انتظار در بافت
های مرکزی و قدیمی شهرها ویژگی های متعددی را ایجاد می نماید که از آن جمله می
توان به مخاطب زیاد برای آن ها که غالباً نیز غیر محلی می باشند و از دیگر نقاط
شهر برای رفع نیازهای خودبه این مناطق می آیند،اشاره کردکه درصورت توجه جدی به این
فضاها و طراحی اصولی می توان عرصه ای مناسب برای استراحت و مکث و تجمع و برخورد و
برقراری رابطه بین اقشار مختلف جامعه فراهم نمود|که از سوی دیگر بستر بسیار مناسبی
برای حضور گروه های کم توان جسمی درکنار دیگر شهروندان می باشد.
ترافیک خیابان
های مجاور این فضاها نیز به خاطر قرار گیریشان در مرکز شهر در ساعات خاصی از شبانه
روز بسیار سنگین می باشد که باعث کندی حرکت خودروها می گردد و این موضوع خود مسأله
ای است که می توان در طراحی فضاها و توجه به دیدی که از این خودروهای با سرعت
پایین به فضاهای مجاور وجود دارد،لحاظ نمود.اما از طرف دیگر توجه به دیدی که در
حرکت سریع برای زمان هایی که ترافیک سبک می باشد نیز شرایط خاصی را ایجاد خواهد
نمود.از دیگر تأثیراتی که ترافیک خیابان های مجاور بر این فضاها می گذارد،باید به
آلودگی صوتی اشاره کرد،که البته پیاده رو بصورت حایلی بین خیابان و فضاهای مورد
نظر باعث کاهش این مشکل می گردد.
متأسفانه در حال
حاضر عمده ی این فضاها بدون استفاده رها شده،برخی از آنها بصورت پارکینگ درآمده
اندکه این مساله خودعامل مزاحمی برای حرکت آسان گروه های کم توان جسمی می باشد.در
بهترین حالت نیز از برخی از این فضاها بصورت عرصه ای برای نمایش محصولات فروشگاه
های مجاور و یا محلی برای مبلمان و پذیرایی واحدهای پذیرایی مجاور مانند پیتزا
فروشی و اغذیه فروشی استفاده می گردد که در این فضاها نیز هیچ تمهیدی برای این
عملکردها اندیشیده نشده است،در بعضی از قسمت ها نیز که فروشندگان دوره گرد و بساطی
استقرار یافته اند نیز داستان همین گونه است و هیچ فضایی برای این موضوع در نظر
گرفته نشده است.تمامی این اتفاقات،موضوعاتی هستند که می توان در زمان طرح ریزی و
طراحی برای این فضاها مورد توجه قرار داد و با تأمین فضای مناسب برای این فعالیت
ها نقش جدیدی برای فضا های مورد نظر تعریف کرد. در این موارد حتی می توان اداره و
مسئولیت این فضاها را بر عهده ی واحدهای مجاور قرارداد و تنها نظارت بر آن ها را
به شهرداری واگذار نمود،به بیان دیگر تعیین ضوابط و طراحی و نظارت بر این فضاها
وظیفه شهرداری باشد و آماده سازی و بهسازی و استفاده از آن ها به واحدهای مجاور
تفویض گردد.
بورس کاشی سنتی
اما وضعیت
قرارگیری این فضاها باعث می گردد تا پیاده رو علاوه بر نقش اصلی خود به عنوان
گذر،به صورت مفصلی بین آن ها وخیابان نیز ایفای نقش نماید و سلسله مراتب خاصی را
به صورت خیابان،پیاده
رووفضای باز شهری ایجاد نماید که متناسب
با میزان بهره برداری استفاده کنندگان هرکدام از این عرصه ها از فضای شهری می باشد .
درختانی که در
حاشیه اکثر خیابان های مرکزی شهرها قرار دارند،با توجه به عمر بالا و قدمتی که
دارند از دیگر پتانسیل هایی هستندکه درجذب مخاطب پیاده برای قدم زدن بسیار
مؤثرند.لزوم حفظ درختان موجود در کنار خیابان هایی که باید در آینده تعریض گردند و
یافتن راهکارهایی نظیر استفاده از مسیرهای فرعی و کندرو بر کسی پوشیده نیست،اما
مسأله دیگری که در این جا می توان به آن اشاره کرد توجه به محدوده خیابان و پیاده
رو در آینده و کاشت درختان جدید در محل مناسب که هم در وضعیت فعلی مفید باشد و هم
در آینده بتواند در حاشیه خیابان پاسخگوی نیاز عابران پیاده باشد و از سوی دیگر
نیز استفاده ازگونه های مناسب گیاهی مانند گیاهان رونده و یا گلدان ها برای فضاهای
سبز مورد نظر در این فضاها می باشد که پس از تعریض نیز بتوان با جابجایی و تغییر
محل آن ها را مورد استفاده قرار داد .
موقتی بودن
فضاهای درحال انتظار، حتی برای مبلمان این فضاها نیز شرایط خاصی را بوجود می آورد
که از آن جمله می توان به قابلیت جابجایی،کوچک و ارزان بودن آن ها اشاره نمود،
شرایطی که امکان استفاده بهینه از این فضاها را فراهم می نماید.برای نمونه می توان
به دکه وکیوسک های سیار،دستگاه های خودکار نوشابه و بستنی،بردها و پانل های
تبلیغاتی متحرک و نیمکت های قابل جابجایی اشاره نمود که استفاده گروه های کم توان
جسمی را نیز تسهیل می کند.برای جا نمایی عناصر ثابت مانند چراغ های روشنایی نیز
باید به وضعیت آینده،پس ازتعریض خیابان و موقعیت جدید پیاده رو توجه داشت.کفسازی و
فرش کف این فضاها نیز متأثر از این ویژگی بایستی موقتی و قابل تعویض باشد،که به
عنوان نمونه می توان ازکف سازی خشک (بدون ملات) استفاده نمودتا درزمان تعریض باعث
سهولت کارگردد.البته شرایط خاص گروه های کم توان جسمی راباید درنظرداشت.
نمونه مطالعاتی
در اینجا خلاصه
ای از بررسی و مطالعه ی خیابان آبکوه ( سعدآباد) مشهد،حدفاصل میدان تختی (سعدآباد) و میدان راهنمایی،که براساس طرح تفصیلی واحدهای
مجاور آن در صورت بازسازی باید عقب نشینی نمایند،انجام شده و به صورت جدولی ارائه
می گردد.
لازم به ذکر است
که این خیابان در مرکز شهر مشهد و در محدوده منطقه ی1 شهرداری مشهد واقع شده
است.این خیابان یکی از محورهای پرتردد جهت ارتباط دو بخش قدیمی و جدید شهر می
باشد.طول این خیابان1800 متر می باشدکه با گذشت بیش از سه ده ه از تعیین عقب نشینی
برای ساختمان های حاشیه ی آن ، تنها 40 %از جداره ی 3200 متری آن به طول 1300 متر
عقب نشینی نموده اند و فضایی معادل6500 متر مربع را آزاد نموده،در اختیار شهر
قرارداده اند که متأسفانه بخش وسیعی از آن بدون استفاده رها شده است.
جمع بندی نتیجه
گیری
در پایان به جمع
بندی آنچه تاکنون عرضه شد،پرداخته و سرانجام نتایجی که از این تحقیق بدست آمده و
راهکارها و پیشنهادات مورد نظر ارائه می گردد.
درجمع بندی از
ویژگی های فضاهای درحال انتظارمی توان به تسلسل فضایی آن ها،تکرار شان بصورت متناوب،قرارگیری
دردو سوی خیابان ودر مقابل یکدیگر و ارتباط آن ها به یکدیگر توسط پیاده رو اشاره
کرد.امکان گسترش این فضاهابصورت خطی وازدوطرف وامکان تغییرمرزها ازدیگر ویژگی های
این فضاها می باشد که نهایتاً منجر به اتصال آن ها به یکدیگر خواهد شد|که همگی این
موارد|شرایط مناسبی را برای استفاده گروه های کم توان جسمی ایجاد می نمایند.فضاهای
در حال انتظار به صورت منفرد در مقیاس همسایگی و محلی ایفای نقش می نمایند اما می
توان مجموعه ی آن ها با یکدیگر را در مقیاس های بالاتر مانند منطقه ای و شهری مورد
توجه قرارداد. امکان تعریف نقش های متفاوت برای ساعات مختلف ازدیگر ویژگی های این
فضاها می باشد که باعث تنوع و پویایی آن ها می گردد. جداره
های این فضاها یعنی همان دیوارهای محصورکننده عمودبرخیابان ازدیگرپتانسیل هایی
هستندکه غالبا" فراموش می شوند،درصورتی که امکان مناسبی رابرای استفاده های
تبلیغاتی بوجود می آورند،البته تبلیغات می تواند دربازیابی واحیای این فضاها نقش
مهم تری ایفا کندو در تمامی قسمت ها مورد توجه قرار گیرد.
خرید کاشی اسپانیایی