به هر نوع
محدودیت یا فقدان توانایی که فعالیت فرد را برای انجام امری به روشی کـه افـراد
عـادی انجـام میدهند محدود سازد یا دامنه فعالیت وی را از حالت طبیعی خارج نماید،
معلولیت گفته می شود. بـر اسـاس تعریف سازمان جهانی بهداشت معلولیت حاصل اختلال در
رابطه فرد معلول و محیط زندگی است و هنگـامی روی میدهد که موانع فیزیکی و اجتماعی
باعث عدم دسترسی افراد معلول به نظام ها و سیستمهای مختلـف اجتماعی میشود
سازمان بهداشت
جهانی کم توانان را در شش گروه طبقهبندی کردهاست که عبارتند از:
1 -اشخاصی که مشکلات حرکتی دارند. در این گروه افرادی که برای
تحـرک خـود از عـصا، چـوب زیربغـل، وسایل کمکی ویا صندلی چرخدار استفاده میکنند
قرار دارند.
2 -اشخاصی که مشکلات بینایی دارند. این افراد در جهتیابی و
تحرک مشکلات دارنـد. اشـکال در خوانـدن ممکن است مشکلات جهتیابی را نیز افزایش
دهد. جهتیابی را برای بعضی اشخاص میتـوان بـا اسـتفاده از رنگ، نور، و در موارد
خاصی باتغییر جنس مصالح تسهیل نمود.
3 -اشخاصی که مشکلات شنوایی و یا گفتـاری دارنـد . ایـن
افـراد در درک صـداها و کلمـات در محیطهـای پرسروصدا با مشکل مواجهند.
4 -اشخاصی که مشکلات فراگیری دارند.
5 -اشخاصی که رفتار نابهنجار دارند.
6 -اشخاصی که مبتلا به صرع هستند.
کم توانان
جسمی-حرکتی به افرادی اطلاق میشود که به هر علت دچار ضعف، اختلال و یا عدم توانایی
در اندامهای حسی و حرکتی هستند. اگر یک انسان با شرایط متوسط توانایی جسمی و
روانـی را مـلاک ارزیـابی توان بهرهوری از امکانات محیطی بدانیم تقسیمبندی زیر
نمایانگر طیف ناتوانی محیط برای اخـذ تـدابیر لازم برای مناسب سازی است. در جداول زیر گروه های مختلف افراد با
محدودیتهای جسمی-حرکتی و مـشکلات و راهحلهای رفع موانع مشخص شدهاند.
فروش کاشی مراکشی
1 -افراد با صندلی چرخدار
|
مشکلات
|
راهحلها
|
|
اختلاف سطح بین خیابان وپیادهرو
|
نصب رامپ-جدول
|
|
اتصال سطوح با اختلاف ارتفاع که معمولاً با پله به هم
مرتبطند
|
فراهم نمودن رامپ، آسانسور یا بالابر
|
|
جابجایی در فضاهای محدود
|
احداث مسیرها و فضاها با ابعاد مناسب
|
|
عبور از درهای ورودی با عرض کم و آستانه بلند
|
ستفاده از درهای ورودی با عرض مناسب، بدونآستانه
یاآستانه با ارتفاع مناسب
|
|
دسترسی به تجهیزاتی کنترلی مانند دگمه آسانسور و......
که در ارتفاع نامناسب نصب شدهاند
|
نصب تجهیزات کنترلی در ارتفاع مناسب
|
|
حرکت وجابجایی در سرویسهای بهداشتی
|
استفاده از میله های دستگرد در سرویسهای بهداشتی و
حمامها
|
2 -افراد با محدودیت حرکتی در پاها
|
مشکلات
|
راهحلها
|
|
اختلاف ارتفاع زیاد مابین سطوح مجاور
|
نصب رامپ-جدول یا رامپ
|
|
حرکت در موقعیتهایی که فرد باید به سرعت جابجا شود
|
افزایش زمان عبور عابر پیاده افزایش زمان باز بودن در
آسانسورها و سایر درهای خودکار نصب میله های دستگرد برای سهولت جابجایی
|
|
بالا رفتن از پله و رامپ
|
- درنظرگرفتن سطح زیربنای مناسب
برای فضاهای بهداشتی
|
|
حرکت در سرویسهای بهداشتی
|
- نصب میله های دستگرد در
سرویسهای بهداشتی
|
|
عبور از درهای ورودی با عرض کم و آستانه بلند
|
- استفاده از درهای ورودی با عرض
مناسب و بدون آستانه
|
3 -افراد با محدودیت حرکتی در دستها
|
مشکلات
|
راهحلها
|
|
جهتیابی
|
نصب نوارهای راهنما در سطح جاده استفاده از جداول برجسته
و دیگر عناصر راهنما که برای نابینا قابل شناسایی باشد استفاده از نوارهای
لامسهای برای مشخص نمودن تغییرات مسیر و نیز محل قرارگیری پله ها و رامپها
|
|
شناسایی موانع در مسیر حرکتی
|
تغییر بافت کفسازی یا نوارهای لامسهای در اطراف موانع
|
|
عبور از خیابان
|
استفاده از علائم ترافیکی صوتی
|
|
حرکت با آسانسور
|
بکارگیری علائم هشداردهنده صوتی ودگمه های آسانسور با
متن برجسته (خط بریل)
|
|
شناسایی موقعیتهای اضطراری
|
استفاده از علائم هشداردهنده صوتی
|
|
محل قرارگیری درها و پله های خروجی
|
استفاده از علائم لامسهای در اطراف دستگیره درهای خروجی
و میله های دستگرد پله های خروجی
|
5 -افراد کمبینا
|
مشکلات
|
راهحلها
|
|
شناسایی موانع در مسیر حرکتی
|
نصب نشانه ها و علائم ترافیکی واضح، روشن و رتگی برای
شناسایی موانع
|
|
جهتیابی
|
استفاده از متن نوشتاری واضح و خوانا و علائم جهتیابی در
ابعاد بزرگ و مناسب
|
|
عبور از خیابان
|
ستفاده از علائم ترافیکی صوتی
|
|
حرکت با آسانسور و حرکت در موقعیتهای اضطراری
|
بکارگیری رنگهای متفاوت در رنگآمیزی درها، میله های
دستگرد، نوارهای لامسهای و غیره
|
6 -افراد ناشنوا
|
مشکلات
|
راهحلها
|
|
عبور از خیابان
|
بکارگیری نشانه ها و علائم ترافیکی واضح، روشن و رنگی
|
|
موقعیتهایی مانند استفاده ازمحتوای سخنرانیها، مذاکرات
شفاهی و....
|
استفاده از پیامهای نوشتاری واضح بویژه در مواقع
اضطراری، تالارهای اجتماعات وسالنهای همایش، و تلفنهای عمومی
|
|
درها، آسانسورها و موقعیتهای اضطراری فاقد صوت
|
بکارگیری علائم نوری چشمکزن
|