هر چند که شدت
زیاد نور و نیز نور کنترل نشده در برخی از مکانها بویژه اتاقهای خواب و آسایشگاه ها
خود آلودگی (عدم سازگاری نور با عملکرد فضا) محسوب میشود ولی در فضاهای شهری و
عمومی فقدان روشنایی محیطی را نیز آلودگی میشماریم. از این
روست که فراوانی وقوع جرایم در روز وشب تفاوت معناداری دارد و اینجاست که عامل
زمان، شرایط جرمخیزی مکان را . تشدید میکند. با افزایش
پیچیدگیهای حیات اجتماعی احتمالاً فراوانی وقوع جرایم شبانه نیز افزایش مییابد
از طرف دیگر
،«... طبق تحقیقات انجام گرفته ، بهبود روشنایی، ترس از جرایم را کاهش میدهد. بعد
از تقویت روشنایی، در خیابانهایی با روشنایی بد و تونلها، 62 درصد از ساکنین احساس
ایمنی بیشتری خواهند کردو تعداد وقایع و فجایع به طرز بی سابقه ای کاهش یافت
مهمترین ویژگی
شرایط جرمخیزی در زمان شب، تاریکی است که بر شهر حاکم میشود و فرصت مناسبی را برای
افراد بزهکار فراهم میسازد که در پوشش تاریکی با اطمینان از پایین بودن امکان دیده
شدن نسبت به اعمال بزهکارانه و رفتارهای آنومیک خود اقدام نمایند. علاوه بر این
اهمیت نور در محیطهای انسان ساخت حتی بر کیفیت معماری نیز متاثر است .
به قول
لکوربوزیه: معماری بازی استادانه، صحیح و با شکوهی از احجام ترکیب شده زیر نور
میباشد. چشمان ما تربیت شدهاند که فرمها را زیر نور ببینند، سایه و روشن، این
فرمها را آشکار میسازد.
بنابراین، با
عدم آشکار شدن فرم به علت تاریکی اولین گام به سوی به وجود آمدن فضایی بدون دفاع و
آسیبپذیر برداشته میشود. این نوع فضاها که دلایلی غیر از
دلایل کالبدی، آنها را به فضاهایی بدون دفاع ونامناسب بدل ساخته، با تأمین روشنایی
و حل کردن مسأله نورشان، قابلیت تبدیل شدن به فضاهایی بدون مسأله و با دفاع را
خواهند داشت و بدین وسیله میتوان از آسیبپذیر بودن آنها جلوگیری نمود. (پورداتچی،
1373 :229 (
به همین لحاظ،
«... موضوع روشنایی شهر در برخی از مقررات مربوط انتظامی جوامع نیز ذکر میشود. در
واقع هدف از روشنایی شهر، عبارت است از تأمین امنیت عمومی، ایمنی و رفاه در گذرگاه
ها، خیابانها، میدانها، ایستگاه ها و راه های همگانی. پلیس شهر تنها در قبال تأمین
ایمنی مسیرهای عبور و مرور همگانی، و راه های خصوصیای که برای تردد در اختیار عموم
قرار گرفته، مسؤول شناخته میشود.اغلب چگونگی کنترل و تأمین روشنایی سایر فضاها و
راه های خصوصی در مقررات رسمی مشخص نشده است
همچنین توجه به
شرایطی که موجب داشتن دید مناسب از درون ساختمانها با نورپردازیهای بهتر میشود، به
شکل مؤثری میتواند مراقبتهای طبیعی معابر، خیابانها و حریم اطراف منازل و
ساختمانها را افزایش داده، میزان جرم را کاهش دهد.
بدون تردید،
روشنایی، عامل اساسی در مناسب سازی محیط و همچنین تأمین رفاه و امنیت در محیطهای انسان
ساخت و زیبایی منظره آن در شب و روز است. بنابراین ضوابط و معیارهای فوق باید در
طراحی صحیح تجهیزات روشنایی شهر در نظر گرفته شوند. متفاوت
بودن میزان روشنایی بر حسب مکان، در طراحی روشنایی شهر اهمیت دارد. اساساً موضوع
روشنایی شهر و فضاهای شهری میبایست به صورت جامع طراحی شده و همه پارامترهای مؤثر
و کارکردی روشنایی شامل امنیت اجتماعی، ایمنی عبور و مرور و نیز زیبایی و منظرسازی
شبانه ملحوظ نظر قرار گیرد.
مطالعه موردی
درچارچوب این
تحقیق،شهرتهران( به عنوان بهترین و کاملترین آزمایشگاه) مطالعه موردی
شاخصهابرگزیده شد.
پس از انجام
بررسیها و دسته بندی و گونه شناسی فضاهای شهری ، با هماهنگی وزارت مسکن و شهرسازی
و نیروی انتظامی؛ حجم نمونه ائی ( شامل سه میدان ، سه خیابان ، سه پارک و سه فضای
باز دارای عملکرد شهری )از میان آلوده ترین نقاط شهری تهران از لحاظ میزان آلودگی
رفتاری انتخاب گردیدند .
بر این اساس در
اجرای فرایند انجام مطالعه موردی فرضیه اصلی این تحقیق مبنی بر"همزمانی و هم
مکانی "لودگیهای رفتاری با انواع آلودگیهای محیطی،اقدام به تهیه چک لیست
بررسی و مشاهده میدانی و نیز یک پرسشنامه گردید تا با توسل به تکنیکهای ذیل ،اطلاعات
محیطی مورد نیاز گردآوری شود :
مشاهده
میدانی ( برداشت اطلاعات از طریق چک لیست ) و تحلیل مقایسه ای
مصاحبه
و تکمیل پر سشنامه ( با حجم نمونه ای از جمعیت ساکن ، شاغل و عابرین به تفکیک زن و
مرد)با تحلیل اطلاعات از طریق spss