حرکت روان در
معابر و فضاهای شهری، دسترسی آسان به بناها و فضاهای عمومی، دسترسی به اطلاعات و
... مجموعاً امکاناتی هستند که افراد کم توان را قادر می سازد تا شخصاً فعالیتهای
روزمرهی خود را انجام داده و مستقلاً در زندگی اجتماعی شهر سهیم شوند، چراکه شرکت
در فعالیتهای اجتماعی بدون جابجایی در سطح شهر تقریباً ناممکن به نظر میرسد،
بنابراین مناسبسازی معابر شهری بهعنوان شریانهای ارتباطی از اهمیت ویژهای برخوردار
بوده و ابزار تحقق "فرصت برابر" در جامعه میباشد.
اکثر مواد
قانونی مندرج در مصوبه سال 68 ،ناظر بر مناسب سازی شبکه معابر و فضاهای شهری است،
ضمن اینکه مناسب سازی ساختمانهای عمومی و دسترسی به آنها را نیز از نظر دور نداشته
است.
حوزه شمول وسیع
قانون که کلیه معابر شهری و روستایی و ساختمانهای عمومی را در بر میگیرد خصوصاً با
توجه به این مهم که در حال حاضر استفاده مطلوب و روان از شبکه فوق حتی برای افراد
سالم نیز نامیسر است، ایجاب مینماید تا با توجه به دلایل زیر، مناسبسازی محیط شهری
از نوعی اولویتبندی با توجه به امکانات موجود تبعیت نماید:
الف ـ
محدودیتهای متعدد و متنوع مدیریت شهری نظیر کمبود امکانات مالی و تشکیلاتی
ب ـ محدودیت های
حقوقی و قانونی و لزوم فراهم آوردن شرایط و امکانات قانونی جامع جهت اجرا
پ ـ محدودیت های
فرهنگی موجود در جامعه، خصوصاً در سطح مسئولین شهری که مناسب سازی محیط برای کم
توانان جسمی ـ حرکتی را در اولویت اقدامات اجرایی خود ارزیابی نمیکنند
ت ـ فقدان
تشکلهای عمومی و اجتماعی در سطح منطقه و محلات شهری بعنوان پشتیبان و ناظر اقدامات
اجرایی و ترغیب مردم به مشارکت و همکاری با مسئولین
ث ـ وجود معابر
و کوچههای تنگ و پیچ در پیچ در مناطق و محلات قدیمی شهری و روستایی که تعریض و
مناسب سازی آنها بسیار پرهزینه و زمان بر است
ج ـ وجود تپهها
و درههای طبیعی در بستر شهرها بطوریکه شیب طبیعی زمین از نصاب مورد نظر در مناسب
سازی محیط بسیار بیشتر بوده و انجام آن را با مشکلات اجرایی فراوانی مواجه می کند.
بنابراین با
توجه به موارد فوقالذکر، مدل برنامه ریزی برای مناسب سازی محیط تنها با شناخت
اولویت ها و انجام اولویت بندی در شبکه معابر، فضاهای شهری و بناهای عمومی امکان
پذیر میباشد. سنجه ها یا مؤلفه های مؤثر برای
تعیین اولویت ها شامل موارد زیر می باشد:
الف ـ شناخت
اهمیت، حجم و وسعت تردد پیاده در هر معبر از شناخت حوزهی شمول عملکرد کاربریهای
همجوار آن تبعیت میکند بنابراین منطقی است که ارزش هر معبر ار درجه اعتبار
فعالیتهای مجاورش سنجیده شود.
ب ـ کلیه
کاربریهای مربوط به انجام فعالیتهای ضروری و اختیاری و اجتماعی شهروندان در
معابرشهری، منطق ارزیابی اهمیت دسترسی تلقّی میگردد.
پ ـ شناسایی
کاربریهای همجوار معابر، منجربه تهیه فهرستی از انواع بناها و کاربریهای عمومی
میگردد که مطابق قانون باید ورودی مناسب سازی شده داشته باشند و این فهرست به
مدیریت شهری جهت ابلاغ به بناها و نظارت بر اجرای مناسب سازی کمک مؤثری مینماید.
ت ـ لزوم اجرایی
بودن ایجاب میکند تا هرگونه طرح و برنامه ریزی شهری در قالب تولیت اداری مناطق
شهری تعریف گردد و با داشتن متولی اجرایی ـ اداری، امید به بارنشستن طرحهای
زیربنایی مناسب سازی محیط، افزایش یابد، بنابراین برنامه ارایه شده باید در محدوده
مناطق شهرداری ارایه گردد.
فروش کاشی گنبد
4 ـ روش
انجام اولویتبندی:
از آنجا که هدف
از مناسبسازی محیط شهری دسترسی کم توانان جمعی ـ حرکتی به معابر و فضاهای مورد
نیاز جهت زندگی مستقل این گروه از شهروندان میباشد، لذا شناسایی کاربریهای مهم از
نظر نیازهای فوری و زندگی اجتماعی آنان در سطح هر شهر اولین قدم اولویتبندی
میباشد. از اینرو کلیه کاربریهای شهری با توجه به دوری یا نزدیکی از معیار فوق
دستهبندی میشوند در این ارزیابی امکانات بهداشتی ـ درمانی (اورژانس ـ عمومی) و
توانبخشی مهمترین معیار شناخته شده و امکانات آموزشی، حرفهای و شغلی، فرهنگی -
اداری، تفریحی، وزرشی و تجاری بترتیب در ردههای بعدی قرار میگیرند و نهایتاً لیستی
از تمامی آنها تهیه میگردد. برای تکمیل اطلاعات با شناخت اهمیت و نوع فعالیتها،
باید اطلاعات لازم از قبیل انواع امکانات خدماتی، مکان استقرار، حوزه شمول خدمات و
غیره از طریق مراجعه به ارگانهای ذیربط و نقشههای به روز GIS جمعآوری
و در این زمینه مجموعهای به روز فراهم آید. در
مرحله بعد با ارزیابی کارشناسانه و استفاده از روشهای علمی تحلیل مسائل شهری ارزش
وزنی هر یک از گروه کاربریها نسبت به تأمین هدف و در مقایسه با یکدیگر سنجیده
میشوند.
ساخت و اجرا کاشی مراکشی