در خصـوص دریـای خزر 2500 سال سابقه مکتوب وجود دارد و قدیمی ترین امپراتوری حاکم بـر این دریاچه پارسها بوده اند. داریوش وجانشینان وی تا دو سده بر تمام سواحل این دریاچه حاکمیت داشـته انـد. در قـرن ششـم پـیش از مـیلاد مـورخ یونانی بنام هکاتی میلیتی از دریای خزر بنام دریای هـیراکان نـام بـرده اسـت. هرودوت،استرابون وبطلیموس مورخین قبل از میلاد نیز در توصیف این در یا سـخن گفـته اند، هردوت کاسپیانها را یکی از اقوام مه م ایرانی برشمرده و دریای شمال ایران را کاسپین نامـیده اسـت. مورخیـن عـرب نیز از دریای خزر با نامهای بحر قزوین ،بحر عجم ، خزر، آبسکون،گرگان، جـیلان ، بحر فارس و طبرستان نام برده اند . یکی از قدیم ترین اقوام ساکن در سواحل خزر قوم کاسپی و قـوم تیپور (طبر) بوده است .سپس درقرن دوم قبل از میلاد خزرها بر منطقه شمال غربی دریای خزر حاکمیت یافتند. این قوم که اکثریت آنها یهودی شده بودند در حملات مسلمانان تا حدودی سرکوب و پراکـنده شـدند و بـا حملـه مغولهـا در سـالهای دهـه 965-970 بکلی انسجام خود را از دست دادند و جمعیت محدود آنها پراکنده شدند و بسوی شرق اروپا مهاجرت نمودند. بسیاری از پژوهشگران، این قوم را از نظـر نژادی از طوایف آریایی نامیده اند ولی نظرات دیگری نیز در این مورد وجود دارد احتمال داده مـی شود که کرواتها و آذریها ازطوایف این قوم باشند . از این دوره تا 4 قرن بعد تاتارها برشمال وحاشیه رود ولگـا تسـلط داشـتند تـا اینکه روسها از اوایل قرن شانزدهم نفوذ خود را بسوی سواحل شمال غربی خـزر گسـترش دادند و برای اولین بار در سال 1723 توسط اسماعیل بیگ سفیر شاه طهماسب در سن پـترزبورگ اولیـن قـرارداد مکـتوب میان ایران وروسیه در خصوص واگذاری تعدادی از شهرهای ساحلی غـرب خـزر بـه روسـیه امضـا گردید، اگرچه اسماعیل بیگ بدلیل این خیانت طرد شد و آن قرارداد نیز عملی نگردید ولی بهرحال روسها تا سال 1813 تقریبا بر تمام دریاچه استیلا یافتند

جغرافـیدانان و مورخیـن یونانی، عرب، ایرانی و اروپائی در تعریف دریای خزر ن امهای گوناگونی بکار برده اند. همـانطور کـه ملاحظـه مـیشـود نزدیک به چهل اسم برای این دریا بکار برده شده است که از میان آنها تنها دو نام بیشتر از همه متدوال بوده است.

دریای خزر که توسط اعراب و ایرانیها بکار برده شده و کاسپین که از سوی یونانیان و اروپائیها

از مـیان اسـامی فـوق بـه بررسـی چهـار نام هیرکان، کاسپین، خزر و طبرستان یا مازندران می پردازیم.