آثـار باسـتانی بـرجای مـانده از شـهرهای سـاحلی خلیج فارس همانند چا بهار، بوشهر، خارک و سیراف حکایـت از وجـود یـک تمـدن 6000 سـاله در سواحل خلیج فارس می کند. اما آثار مکتوب و نوشتاری برجای مانده حدود کمتر از3000سال قدمت دارند و از دوره تمدن ایلامیها ، مادها آشوریها، دراویدیان و تنها پیشدادیان و تاقبل از حکومت پارسها تاریخ دقیقًا روشنی از تمدن سواحل این خلیج وجود ندارد . در دوره امپراتوری قدرتمند و پهناور پارس است که خلیج فارس شهرت بین المللی می یابد.

پژوهشـگرانی کـه در خصوص نام خلیج فارس تحقیق نموده اند، متفق القول هستند که نام خلیج فارس در تمـام قرون و 2500 سال گذشته نامی یگانه، بین المللی و بدون معارض بوده است و در خاورمیانه بر روی کمـتر نامـی در ادوار مخـتلف تاریخـی چنیـن اتفـاق و یگانگی در میان همه نویسندگان و مور خان وجـود داشـته اسـت. در ایـن خصوص رساله پژوهشــــــــــی آقای سی ادموند بوسورث Edmund .C وی مطالبی را از 20 مورخ وسیاح یونانی و اروپایی، Bosworth از اهمیـت ویـژه ای بـرخوردار است. ازسردار یونانی نیارکوس( 325-24 ق.م) گرفته تا پریدیکس ( 1876 ،( در مورد خلیج فارس بیان نموده است. از آنجا که اسناد و تاریخ مکتوب ایران قبل از اسلام از میان رفته است مدارک مستند پارسی کمی وجـود دارد ولی تاریخ شفاهی آن دوران که سینه به سینه نقل شده و فردوسی آنها را تحت عنوان ” نامه باسـتان“ به شعر در آورده نشان می دهد که ایرانیان تمامی آ بهای خلیج فارس و عمان را دریای پارس و دریـای عـرب را” آریاتراس “ می گفته اند. علاوه بر مورخان و سیاحان یونانی و رومی که وی از آنها نقل قـول نمـوده است، می توان حداقل به 200 نفر مورخان و سیاحان سرشناس کشورهای اسلامی و عربی قـرون گذشـته نیز که در توصیف خلیج فارس و نامگذاری آن بطور مستقیم و یا ضمنی توضیحاتی دارند اشاره نمود. در کتاب مجموعه مقالات خلیج فارس ارایه شده در سمینارهای قبل از انقلاب اسلامی، دفتر مطالعـات سیاسـی و بیـن المللی چاپ 1369 .دکتر جواد مشکور در مبحث نام خلیج فارس ، جملات و توصـیف هـای 47 نویسنده قرون گذشته را در باره وجه تسمیه خلیج فارس آورده است. نویسنده مصری بـنام احمـد مـیرزا نیز در کتاب عربی خود بنام ”خلیج الفارسی عبر التاریخ“ جملات و توصیف های 20 نویسـنده عرب قرون گذشته را در باره وجه تسمیه خلیج فارس آورده است. برای جلوگیری از اطاله کلام از بیان جملات تک تک آنها خودداری و فهرستی از اسامی مورخان و نویسندگان و مشخصات کتب آنها برای اطلاع بیشترخوانندگان در جدول ضمیمه در پایان تحقیق آورده شده است.

ایـن مورخـان همگی در کتب خود عبارتهای ذیل را در تاکید بر علت نام گذاری خلیج فارس به این نام ارائه نموده اند:

”ایـن دریـا کـه از سند و کرمان تا فارس ادامه دارد و به جناوبه، مهروبان، سیراف و عبادان ( آبادان) ختم می شود، در میان همه سرزمینها با نام فارس خوانده می شود زیرا مملکت فارس از همه کشورها آبادتر، پیشرفته تر بوده و پادشاهان آن همه کرانه های دور و نزدیک این دری ا را تحـت کنترل خود دارند . به روزگار گذشته پادشاهان پارس بزرگتر و قویتر بوده اند و هم در این روزگار مردمان پارس بر همه کرانه های این دریا مستولی اند“.

ایـن عـبارتها در دههـا کتاب تاریخی وجود دارد . برای نمونه می توان در صفحه 30 البلدان ابن فقیه و صـفحات 5 ، 35 و 109 کـتاب مسـالک و ممالک استخری و ص 941 صوره الارض ابن حوقل مشاهده نمود که با مختصر تغییر عینا نقل کردیم.

همـه تـاریخ نویسان و جغرافی دانان (موجود در فهرست ضمیمه) از خلیج فارس تقریبًا توصیفات کم و بیش مشابهی دارند. آنها عمومًا حدود مملکت پارس را از روم تا شام، مصر، اندلس، هندوستان، کابلستان، تخارستان، ماوراءالنهر و عدن ذکر کرده اند. بسیاری از آنها همچنین مردمان ظهار(ظفار) ، بحرین و عدن را فـارس نامـیده انـد. حتی ابن بطوطه( 1304-1377م) در سفرهای خود در تمام مناطق مذکور با زبان فارسی با مردمان این مناطق صحبت می کرده است. همه مورخان مورد مطالعه ما بر این باورند که اولین حکومـت مقـتدر در سواحل این پهنه آبی را پارسها در سالهای 559 تا 330 قبل از میلاد بر پا نمودند و حاکمیت امپراتوری پارس برتمام منطقه خاورمیانه و بویژه تمام خلیج فارس و شبه جزیره عربی تا ظهور سـلام ادامه یافته و دریانوردان و تجار ایرانی در سراسر حلیج فارس، دریای سرخ و اقیانوس هند حضور فعالی داشتند و از آنجا که پارسها قوم اصلی و اکثریت ساکنان سواحل سراسر خلیج فارس را تشکیل می دادنـد، بسـیار طبیعـی بـوده است که اولین سیاحان و جهانگردانی که خلیج فارس را پیموده و یا از این پهـنه آبـی یاد کرده اند آنرا خلیج فارس بنامند . بدیهی است که این نام گذاری در دوره های بعد نیز به اتفـاق کلمـه مقـبول و محفوظ مانده است . به همین دلیل بود که نام خلیج فارس بطور گسترده ای در مـتون مـدون و نقشـه هـای آن دوران رایج گردید . از سنگ نوشته ها، مکتوبات و نقشه های کهن دوران باسـتان مانـند سـنگ نوشـته داریـوش امـپراتور پارسی که در باستان شناسی های تل المسخوتب مصر مـربوط بـه سـالهای قـرن پـنجم قبل از میلاد بدست آمده است، لوحه های آشوری ، بابلی و نیارکوس ( 325 قبل از میلاد) تا هرودوت Herodotus) 420-486 ق م) ،کیبقرس کوتوئیس رونوس، بطلیموس، بلوتحـه جغرافـی دان مصـری (90قـبل از مـیلاد) ، ابن فقیه، ابن رسته ، فردوسی و بزرگ ابن شهریار رامهرمزی تا دوران معاصر همه جا سفر نامه نویسان، سیاحان، جغرافی دانان و نقشه نگارانی که از سراسر جهـان اعـم از یونانی، رومی، چینی، هندی، ژاپنی و اروپاییان به منطقه سفر نموده اند، خلیج فارس را با نام اصلی آن نگاشته اند

#کاشی سنتی