hc8meifmdc|2011A6132836|Ranjbaran|tblEssay|Text_Essay|0xfcff17bc08000000b407000001000700
اکوتوریسم و جاذبه های طبیعی در جلب گردشگران در مناطق کویری
حسین آذر نیوند : استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
مسعود نصری: عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اردستان
علی نجفی : مدرس دانشگاه آزاد اسلامی
Ecotorism and natural altraction of Desert
Environments
چکیده :
گردشگری و بویژه طبیعت گردی به عنوان یکی از شیوه های استفاده از جاذبه هـای طبیعـی و هـم راه حلـی برای پایداری پتانسیل ها به شمار می آید. صنعتی که با گسترش قلمروهای خود در قرن گذشته و حال می توانـد بـا وجود پتانسیل های متنوع و جذاب سرزمین ایران از جایگاهی خاص برخوردار گردد. بـر اسـاس پـیش بینـی هـای صورت گرفته رشد عمومی صنعت توریسم برای نخستین دهه در پیش رو بین 3/4 6/7 تا درصـد خواهـد بـود کـه بیشترین سهم آن بین 10 تا 30 درصد مربوط به اکوتوریسم است و با عنایت به اینکه تا یک دهه دیگر شمار طبیعت گردان که اکنون 7 درصد از کل مسافران جهان را شامل می شود به بیش از20 درصد برسد ضرورت توجه بـه ایـن صنعت مورد توجه سرمایه گذاران، دولتمردان و ... می باشد.
در کشور ایران مجموعه گسترده ای از منابع پراکنده، ثبت نشده و در بسیاری از موارد رو به قهقرا داشته هـای اکوتوریسم ایران را تشکیل می دهند که این داشته ها طیف متنـوعی از چـشم انـدازهای جغرافیـایی، آثـار و ذخـایر طبیعی را شامل می شود. بررسی جغرافیایی طبیعی ایران و نیز امکان سنجی هر کـدام از جاذبـه هـای اکوتوریـسمی بیانگر آن است که اکوتوریسم در ایران یک منبع اقتصادی کم نظیر ، خاص و بسیار متعدد و البته رها شـده بـه حـال خود است. مناطق کویری بدلیل وجود منابع کافی اعم از پتانسیل های طبیعی و انسان علاوه بر تقویـت اکوتوریـسم باعث تعادل در رشد اقتصادی روستاهای پیرامون آن شده و با ایجاد قطب های توسعه گردشگری بـه تکمیـل سـایر قطبهای اقتصادی موجود می پردازد. این منطقه با داشتن روستاهای متعدد و پراکنده به صورت نگین های سرسبز در پهنه کوهستانها و دشتها و همچنین همجواری با چشم اندازهای ژئومورفولوژی از جمله تپه های ماسه ای، رخـساره های زیبا ، متنوع و بهت انگیز کویری ، مناطق کوهستانی و دره های عمیق از یک سو و شیوه هـای سـنتی در بهـره برداری و حفاظت از منابع طبیعی از سوی دیگر با عنایت به منابع معیـشتی روسـتاهای آن کـه تلفیقـی از فعالیتهـای کشاورزی است.
از آنجا که در مجموع ساختار طبیعی - انسانی و مجموعه روستاها و شهرهای موجود در منطقه کویری دارای تنوع منحصر به فرد و ویژه می باشد و عموماً طرز زندگی اجتماعی آن نیز دارای جلوه های خاص است. به همـان اندازه اشکال مختلف توریسم خصوصاً اکوتوریسم و تفرج در آن از قابلیت توسعه بالایی برخـوردار اسـت. در ایـن مقاله ضمن بررسی ابعاد و ویژگیهای توسعه اکوتوریسم در منطقه ویژگیهای برخی از جاذبه های توریستی منطقه در جهت زمینه سازی برای توسعه این صنعت در منطقه و ضرورت توجه به آن در معماری شهری و روستایی در برنامه ریزیهای ناحیه ای و منطقه ای بیان می گردد.
واژه های کلیدی : اکوتوریسم ، توسعه پایدار ، مناطق کویری ، پتانسیل ها ، گردشگران
- مقدمه :
جاذبه های طبیعی و اقلیمهای متفاوت جغرافیایی ایران به همراه میـراثهـای تمـدن بـشری و تنـوع قـومی و نژادی دست مایههای گران قیمتی را در حوزه اقتصاد برای انسانها به ارمغـان آورده اسـت. کـه بهـره بـرداری از آن مستلزم فراهم نمودن شرایط مختلفی میباشد که در کل بستگی به ثبات در بخش گردشگری دارنـد . امـروزه وجـود پتانسیل های عظیم تاریخی و حتی طبیعی در ایران، این کشور را به یکی از جـذابترین منـاطق گردشـگری دنیـا بـدل نموده است و لیکن با توجه به مشکلات موجود نظیر پندارهای غلط برخی گردشگران خارجی درباره ایران، برخـی مشکلات دست و پاگیر اداری در سیر گردشگر و غیره باعث گردیده تا از یکسو این مشکلات بـر کمیـت و کیفیـت صنعت گردشگری تأثیر سوء داشته باشد و از سوی دیگر امر گردشگری در کشور آن طور که شایسته اسـت جـدی تلقی نگردد.
مناطق خشک و بیابانی در ایران نیز مانند مناطق دیگری از دنیا پراکنده اسـت (Bloom،1998 ،(بـا توجـه بـه شکل شماره 1 مناطق وسیعی از سطح زمین در زمره مناطق خشک و بعضاً بیابانی و کـویری اسـت. در ایـن منـاطق فعالیتهای مختلف کشاورزی (Go ،2003 ،(صنعتی، دامداری و ... صورت می گیرد. با توجه به پتانسیل کم خاکهـای این مناطق و محدودیت منابع آبی و نامساعد بودند شرایط گسترش کشاورزی ایعاد حیـاتی انـسانی در ایـن نـواحی دارای تنگناهایی است که لزوم بررسی ابعاد دیگر سودآورد و اقتصادی از فعالیتها را ضـروری مـی نمایـد. از جملـه فعالیتهای رونق بخش به ساختار اجتماعی و اقتصادی این نواحی اکوتوریسم است. حدود دوسوم مساحت ایـران در اقالیم خشک و نیمه خشک قرار گرفته است که از نظر طول و عرض جغرافیایی با کمربند بیابانی جهـان تطبیـق مـی کند. با توجه به اینکه مطالعات جامع در بیابانهای ایران صورت نگرفته اسـت مـساحت تقریبـی آن حـدو 40 تـا 45 میلیون هکتار برآورد می شود.
یکی از اشکال مختلف گردشگری، توریسم طبیعی یا گردش در طبیعت است که در حقیقت، توریـسمی بـر
پایه پایداری محیط زیست با تمرکز اولیه بر تجربة محیطهای طبیعی که عامل ترویج فرهنگ و محیط زیـست اسـت میباشد. و امروزه در صنعت گردشکری از جایگاه ویژهای برخوردار است و در میان گونههای گردشـگری از رونـد رو به رشدی برخوردار میباشد. طبق برآورد سازمان جهانی جهانگردی (WIO (رشد اکوتوریم در دهه نخست قرن حاضر 30 %- 10 %خواهد بود. در وضع موجود شمار اکوتوریستها 7 %کل مسافران جهان است که پیشبینی میشود در دهه آینده به 20 %برسد . بنابراین طبیت گردی از آیندهای پررونق درخشان برخـوردار اسـت کـه موجـب مزایـان فراوانی برای جهانیان خواهد شد چرا که تلاقی فرهنگها و انطباق اجتماعی را به دنبال دارد که به نوبه خود فرهنگ، اجتماع، اقتصاد و طرز تفکر درباره ملل مختلف را زندهسازی و بازپروری میکنـد. ایـران در سـال 1998 در نـسبت جهانگردان ورودی /5 16 درصد رشد و در کسب درآمد ارزی /1 32 درصد رشد نسبت بـه سـال قبـل داشـته اسـت همچنین در فاصله سالهای 99-1995 میانگین رشد ورودی جهانگردان /9 26 درصد و درآمـدهای جهـانگردی /9 34
درصد بوده است. دو کشور همسایه ما آذربایجان و ترکیه بازارهای مولد توریست ایران هـستند کـه فرصـت خـوبی برای کشورها محسوب میشود. در سال 1999 سهم جنوب آسیا /5 25 درصد، از سهم خاورمیانه 9/7 درصـد از کـل توریستهای جهان بوده است. درآمد ایران از این صنعت در سال 1999 بالغ بر 630 میلیون دلار بوده است.
- اکوتوریسم
به دلیل اهداف متعددی که اکوتوریسم به دنبال دستیابی به آنهاست وتعاریف متعددی از اکوتوریسم در سـطح دنیا ارائه شده است. اکوتوریسم از نظر بازار کار نوعی جهانگردی طبیعتگرا تعریف شده است، ولی از سـال 1990 به بعد از سوی NGOها، کارشناسان و دانشگاهیان به عنوان ابزاری جهـت حـصول توسـعه پایـدار مطـرح و مـورد مطالعه قرار گرفته است. بنابراین عبارت اکوتوریسم از یکسو به مفهومی اشاره دارد که تحت یکسری اصول و قوانین قرار دارد و از سوی دیگر به یک بخش خاص از بازار کار می پردازند مؤسسه بینالمللی اکوتوریسم در سـال 1991 یکی از اولین تعاریف اکوتوریسم را ارائه داد. که عبارت است «: اکوتوریسم یک مسافرت مسوولانه به مناطق طبیعـی است که محیط زیست را حفظ و زنـدگی راحـت مـردم محلـی را تثبیـت مـینمایـد». IUCN نیـز در سـال 1996 اکوتوریسم را چنین تعریف کرد: «اکوتوریسم یک مسافرت و دیدار زیست محیطی مسوولانه به مناطق طبیعی دست نخورده بوده و هدف آن لذت بردن و استفاده از طبیعت (و هر پدیده فرهنگـی همـراه آن چـه در گذشـته و چـه در حال) است که باعث تقویت حفاظت منابع شده، دارای تأثیرات منفی اندکی است و باعـث فعـال شـدن جمعیتهـای محلی میشود که از نظر اجتماعی اقتصادی برای آنان مفید است».
اکوتوریسم که اختصار واژه Tourism-Ecological است، در ادبیات فارسـی، جهـانگردی زیـست محیطـی (طبیعت گردی) نام گرفته است، بدان مفهوم که : محیط یا طبیعتی که نه تنها یک جهانگرد بلکه سایر انـسانها نیـز در آن زندگی میکنند، طبیعت با هر آنچه که در آن است برداشت و مفهوم بنیادین این واژه اصطلاحی ترکیبی است. بـه گونهای فشرده هدف اصلی از این گرایش نوین آنست که جهانگردی یا به عبارت دیگر جهـانگرد و محـیط زیـست چه دادوستدهایی با یکدیگر میتوانند داشته باشند.
اما اکوتوریسم، واژة جدیدی است که محققـین علـوم گردشـگری در تعریـف آن دچـار مـشکلات فراوانـی
میباشند. ولیکن از مجموع نظریات آنها می توان چنـین برداشـت نمـود کـه «اکوتوریـسم عبـارت اسـت از سـفری مسئولیتپذیر به مناطق طبیعی، که از آنها حفاظت میشود و باعث ارتقاء امکانات مردم بومی می شـود.» بنـابراین بـر مبنای این تعریف میتوان گفت که در اکوتوریسم تأکید بر این است که باید سعی کرد این انگیزه در گردشگر ایجاد شود که باید سعی کرد این انگیزه در گردشگر ایجاد شود که با مراقبت از طبیعت و همچنین احترام به فرهنـگ هـای سنتی به حفظ محیط زیست کمک نماید.
در ایـن بـین، آنچـه بـیش از هـر چیـز دیگـر د تعـاریف اکوتوریـسم از اهمیـت برخـوردار اسـت عنـوان
«مسئولیتپذیری» است که به واسطه آن گردشگر نسبت به محیطی که بازدید میکنـد بایـد نـوعی حـس مـسئولیت جهت حفظ و نگهداری آن محیط در خود ایجاد نماید. بنابراین، یک گردشگر بر مبنای اکوتوریسم بر محیط و حتـی فرهنگ مناطقی که بازدید میکند تأثیر مثبت میگذارد.
حال با درک این مطلب در تعریفی جامعتر از اکوتوریسم میتوان گفت اکوتوریسم: «توریسمی است بر مبنای
طبیعت میباشد که آن شامل آموزش و درک محیط طبیعی و باعث تأمین پایداری اکولوژیکی میشود ».
- ضرورت توسعه صنعت اکوتوریسم :
اکوتوریسم دارای پتانسیل توسعه در جوامعی است که در آنها جاذبههـای اکولـوژیکی و محـیط زیـست بـا
تلفیقی از فرهنگ و رفتارهای سنتی جوامع محلی ظاهر شه است لبته در مقیاس کوچک، اکوتوریسم با توجه به منابع محلی توسعه مییابد اما جوامع محلی اغلب برای بدست اوردن توسعه و مدیریت نیاز به فن و تکنیک دارد. همنـین تأمین نیاز مالی جوامع در زمینه اکوتوریسم نیز مورد نیاز . است
توسعه این صنعت در هر منطقه ای، در ابتدای امر مستلزم گسترش گردشگری داخلـی و طراحـی و اجـرای
برنامه های تبلیغاتی مناسب با هدف ایجاد انگیزه سفر در هموطنان به مناطقی که امکان پذیرائی از مسافران را دارند ، می باشد . این امر موجب جهت دهی سفرهای داخلی شده و بستر مناسبی بـرای مـشارکت سـرمایه هـای بـومی در برنامه توسعه ایرانگردی را فراهم می کند . تحقق این امر علاوه بر ارتقاء سطح تأسیـسات زیـر بنـائی و خـدمات در توسعه جهانگردی و افزایش ظرفیت تحمل پذیرش اجتماعی نقش مؤثری ایفاء خواهـد کـرد و زمینـه سـاز افـزایش پذیرش جهانگردان بین المللی و منطقه ای از لحاظ آماده سازی تأسیسات و رفتار اجتماعی است .
با در نظر گرفتن این نکات ، توسعه اکوتوریسم منطقه موجبات اشـتغال مقـدار زیـادی از گـروه هـای سـنی
مختلف را فراهم می سازد . به این ترتیب نه تنها شرایط اقتصادی منطقه دگرگـون مـی شـود بلکـه بـا رفـت و آمـد گردشگران به مناطق روستائی از یک سو و توسعه زیر ساخت های اجتماعی روستا به دلیل اینکه مورد نیـاز صـنعت اکوتوریسم می باشد از سوی دیگر ، شرایط اجتماعی منطقه را به طور چشمگیری متحول خواهد نمود . تولید صنایع دستی رونق خواهد یافت و همه این موارد از مهاجرت روستائیان به شهر جلوگیری خواهد نمود . صنعت توریسم را می توان در چهار گروه اصلی طبقه بندی نمود:
منابع طبیعی : این گروه شامل منابع طبیعی است که به صـورتهای متفـاوت در هـر منطقـه ای وجـود دارد و برای جلب نظر جهانگردان از آنها بهره برداری می شود. ترکیب متنوعی از منابع را می توان به منظور ایجـاد محـیط جذابی برای توسعه جهانگردی بکار گرفت.
زیربناهای صنعت توریسم : برای موفقیت صنعت توریسم وجود عوامل زیربنایی از اهمیت زیادی برخـورد
می باشد. این زیربنا ها عبارتند از : شاهراهها ، فرودگاهها ، خطوط راه آهن ، جاده ها ، پارکینگها ، پارکها ، امکانات روشنایی ، تسهیلات دریایی و بندیر ، اتوبوس و ایستگاه را آهن ، هتلها ، متلها ، رستورانها ،مراکز خرید ، اماکن تفریحی ، مـوزه هـا و مغازه ها می باشد .
تجهیزات حمل ونقل: تجهیزات حمل ونقل شامل کشتی هـا ، هواپیماهـا ، ترنهـا ، اتوبوسـها ، خودروهـای
سواری ، تاکسی ها ، ترنهای هوایی و تسهیلات مشابه از جمله تجهیزات حمل ونقل مسافران می باشد .
منابع فرهنگی و روحیه مهمان نوازی : منابع فرهنگی هرمنطقه نیز شـامل هنرهـای ظریـف ، ادبیـات تـاریخ ، موسیقی ، هنرهای نمایشی ،ورزشها وسایر فعالیتهای فرهنگی است ، همچنین جاذبه های جهـانگردی موفـق را مـی توان از ترکیب منابع فرهنگی بدست آورد . بعنوان مثال : وقایع و مسابقات ورزشی ، جشنواره هـای ملـی و سـنتی ، بازیها و مسابقه ها از زمره این ترکیبات فرهنگی می باشد.
ـ آثار و پیامدهای صنعت اکوتوریسم
گردشگری و محیط زیست به طور متقابل به یکدیگر وابسته اند . محیط زیـست فیزیکـی بـسیاری از
جاذبه های توریستی را تشکیل می دهد . توسعه این صنعت می تواند آثار متفاوتی بر محیط زیست داشته باشـد . از این رو توسعه و مدیریت اکوتوریسم به گونه ای که با محیط سازگار باشد و بـه افـت کیفیـت آن نیانجامـد ، عامـل اساسی در دستیابی به توسعه پایدار به حساب می آید. که از موارد آن می توان آثار اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگـی ، زیست محیطی و ... را نام برد.
ــ ظهور اشکال جدید شغلی به ویژه برای زنان و جوانانی که چندان بـه امـور کـشاورزی علاقمنـد نباشـند .
همچنین ایجاد مشاغل مکمل برای جوانان روستا از قبیل : کـار در مـساکن تهیـه شـده بـرای گردشـگران و بازدیـد کنندگان ، تهیه خرید و لوازم مورد نیاز آنها اعم از خوراکی و غیره و برای زنان روستائی : تهیه و تولید صنایع دستی ، لوازم زینتی ، تهیه فرآورده های دامی و ... و فروش آن، از طریق اشتغالهای زیر
اشتغال مستقیم: اشخاصی که در موسسات توریستی از قبیل هتلها، رستورانها، فروشگاههای توریستی و دفـاتر سیاحت به خدمت اشتغال دارند. به عبارتی دیگر نیروی انسانی که نقش مستقیم دارند.
اشتغال غیرمستقیم: مشاغلی که در بخشهای تدارکاتی همچون کشاورزی، ماهیگیری و تولید ایجاد شده انـد و نقش غیرمستقیم دارند به عبارت دیگر نیروهایی که صرفاً برای صنعت توریسم به کار گرفته نشدهاند.
اشتغال القایی: اشخاصی که به واسطه هزینه کردن درآمدهای حاصل از اشتغال مـستقیم و غیرمـستقیم اشـتغال مییابند برای مثال توسعه صنعت توریسم منجر به توسعه صنایع دستی شده و سطح اشتغال را بالا میبرد.
ــ ایجاد انگیزه خود اتکائی ، احساس اعتماد به نفس که خود موجبات جلوگیری از روند مهاجرت به شـهرها را بـه دنبال خواهد داشت . پیشرفت اجتماعی بهتر و بیشتر در مواجهه با تازه واردین به گونه ای که فرد روستائی احساس کند از مهارتهایش به طور موثر تر و سودمند تری بهره برداری می شود.
صنعت جهانگردی نسبت به صنایع دیگر (صنایع شیمیائی، ذوب آهن، سـیمان و ...) کمتـر محـیط را آلـوده
میکند و این امر بستگی به رفتار و عملکرد جهانگرد دارد. در عصر حاضر که دوران مبارزه با آلودگی محیط زیـست است به جهانگردی در مقام مقایسه با صنایع دیگر، صنعتی بدون آثار شدید آلودگی مینگرند.
از طرف دیگر گسترش فعالیت های مربوط به توسعه جهانگردی خاصه اکوتوریسم در منطقه طـرح موجـب
تغییر چشم اندازهای طبیعی آن منطقه می گردد . برای مثال با گسترش فعالیت هـای جهـانگردی در محـدوده فـوق علاوه بر اثرات مثبتی که ذکر آن گذشت به مرور زمان جمعیت روستاهای آن افزایش می یابد ، قیمت زمین بالا مـی رود و چشم اندازهای طبیعی روز به روز کمتر و چشم اندازهای ساخت دست بشر بیشتر می شود .
وضعیت گردشگری بر مبنای طبیعت در ایران :
کشور ایران همانگونه که در مقدمه ذکر شد، یکی از پرجاذبهتـرین کـشورهای جهـان مـیباشـد و طبـق آمـار موجود هم اینک جزء ده کشور اول جهان در این زمینه میباشد. مجموعه گستردهای از منابع پراکنده، ثبـت نـشده و در بسیاری از موارد رو به قهقراء داشتهای اکوتوریسم ایران را تـشکیل مـی دهنـد، ایـن داشـته هـا طیـف متنـوعی از چشماندازهای جغرافیایی و آثار و ذخایر طبیعی را شامل میشوند.
دو رشته کوه مرتفع و وسیع البرز و زاگرس با دارا بودن بیش از 30 قله مرتفع از بلنـدترین قلـه هـای اروپـا و آمریکا در دل یک منطقه خشک و بیابانی مجموعه ای از چشماندازهای کوهستانی و جنگلی با شرایط اقلیمی معتدل و حتی همراه با یخچالهای دائمی ایجاد کردهاند. این تنوع جغرافیایی زمینه زیست گونههای بسیار متفاوت گیـاهی و جانوری را در ایران فراهم کرده آنچنانکه ایران یکی از پنج کشور بهرهمند از تنوع زیستی کامل (داشتن چهار فصل و زیست گونه های اصلی گیاهی و جانوری) در جهان به شمار میآید. بیابانهای وسیع کـه در آنهـا اغلـب مولفـه هـای بیابانی از قبیل ورزش بادها، حجم ماسههای روان، بیشینههای گرمای هوا، در بالاترین حد ثبت شـده منـاطق بیابـانی جهان هستند و نیز طیف متنوعی از آداب و رسوم و شیوههای معیشتی چند هزار ساله منطبق با شرایط اقلیمی اسـت.
از آن جمله معیشت کوچ نشینی، از دیگر داشتههای اکوتوریسم در ایران به شمار میآید.بر طبـق آمـار منتـشر شـده، ایران در حال حاضر از نظر جاذبههای طبیعی جزء 5 کشور اول دنیا میباشد که در این میان بـه 25 پناهگـاه حیـات وحش، 12 هزار گونه گیاهی، 350 گونه پرنده، 360 نوع پستاندار، 81 نوع خزنده، 320 چشمه آبگرم معدنی، 16 قله بالاتر از 4000 متر، 14 قله بالاتر از 3000 متر، 16 تالاب، 46 منطقه حفاظت شده و 50 دریاچه داخلی اشـاره نمـود .
حال با توجه به این امکانات وسیع، جایگاه ایران در بخش گردشگری بر مبنـای طبیعـت از دو منظـر قابـل بررسـی است . هم اکنون تنها استفاده گسترده از گردشگری طبیعت، استفاده از جاذبههای طبیعی ایران در اسـتانهای گـیلان و مازندران در کرانههای دریای مازندران و تا حدی در کوهپایههای البرز به خصوص در شمال تهران می باشد که ایـن نکته با توجه به جاذبههای ذکر شده، رقم بسیار اندکی را شامل میگردد.بنابراین به نظر میرسـد کـه گردشـگری بـر مبنای طبیعت با توجه به جاذبههای ذکر شده همچون سایر گونههـای گردشـگری در ایـران بـا کـم تـوجهی روبـرو میباشد. با توجه به این نکته که، در بخش سیاستگذاری و برنامهریزی هر کشور یا منطقه باید متناسب با ویژگیهـا و سیاستهای توسعه خود در امر توسعه گردشگری گام بردارد، ایران نیز باید بـه تناسـب بـا ویژگـیهـای قـومی و فرهنگی خود در این راه گام بنهد.
جدول 1 :امکان سنجی جاذبههای اکوتوریس ایرانمی
ردیف
تعداد اکوتوریست گروههای جاذبه
ورودی
درآمد ارزی
اکوتوریسم ورودی
(دلار)
حجم
اشتغالزایی
ارزش ریالی
حجم اشتغالزایی
درآمد ناشی از حفظ و
احیاء محیط زیست
محاسبه غیرقابل 5125 100/000 900/000/000 500/000 نوردی دامنه 1
محاسبه غیرقابل 2112 40/000 360/000/000 200/000 صید و شکار 2
اکوتوریسم کوچ- روستاگردی آداب و 3
محلی رسوم محاسبه غیرقابل 11211 20/000 180/000/000 100/000
محاسبه غیرقابل 5115 10/000 90/000/000 50/000 زمستانی ورزشهای 4
5 ورزشهای ساحلی و آبی
محاسبه غیرقابل 5125 100/000 900/000/000 500/000 بیابانگردی 6
محاسبه غیرقابل 5115 10/000 90/000/000 50/000 درمانی طبیعت 7
محاسبه غیرقابل 1121 20/000 80/000/000 100/000 غارگردی و کوهنوردی 8
300/000 /2 700/000/000 /1 500/000 مجموع
اهمیت اکوتوریسم در ملل جهان سوم از زمانی آشکار شد که نواحی اکوتوریستی مورد بازدید قـرار گرفـت و
درآمد قابل توجه آن مشخص شد. اکثر کشورهای جهان سوم مشکلات زیادی از نظر پرداخت بدهیهایـشان دارنـد.
بنابراین اکوتوریسم فرصت مناسبی را برای سرمایهگذاری بر روی جاذبههای فراوان طبیعی ایجاد میکند.
در این مورد که توسعه اکوتوریسم در جهان سوم یک حق پایـدار اسـت نیـاز بـه تـصمیمگیـری دارد و ایـن
تصمیمگیری باید به بهرههای گوناگونی که در سطوح مختلف بدست میآید متمرکز شود.
اکوتوریسم به عنوان مهمترین بازار جهانگردی برای بسیاری از مناطق جهـان سـوم مطـرح اسـت. بـر اسـاس مطالعاتی که بنیاد جهانی حیات وحش (WWF (برآورد کرده است، جهانگردی در سال 1998 بـالغ بـر 55 میلیـارد دلار بری کشورهای در حال توسعه درآمد داشته است که حدود 12 میلیارد دلار آن سهم اکوتوریسم بوده است.