کاشی سنتی رنجبران

بازار تاریخی تهران که در دوره قاجاریه مرکز تجارت و قلب تپنده‌ شهر بوده، امروزه نیز همچنان با مقداری تغییر در کالبد و نوع فعالیت در اجزاء و پیکره آن، مرکز تجاری شاخص در تهران محسوب می‌شود. بازار تهران در کنار ارگ و مجموعه باغ ملی، یکی از مهم‌ترین مجموعه‌های به یاد مانده از تهران تاریخی است. در بازار تاریخی تهران حالت‌های متعددی به لحاظ کیفیت‌های کالبدی و عملکردی وجود دارد که با مطالعه و طبقه‌بندی آنها می‌توان به شناخت مطلوب‌تری از این بازار دست یافت. هدف از انجام این تحقیق شناخت و طبقه‌بندی کیفیت‌های مختلف کالبدی و عملکردی در بازار تاریخی تهران بوده که با روش تفسیری تاریخی و در قالب تحلیل کیفی - کمی صورت پذیرفته است. در این مقاله ارزیابی اجزاء پیکره و فضاهای بازار تهران بر مبنای ماتریسی متشکل از سه معیار کالبدی و دو معیار عملکردی صورت پذیرفته است که عبارت‌اند از: "سنجش سلامت کالبدی"، "سنجش کیفیت‌های فرم و منظر تاریخی کالبد"، "سنجش میزان مداخلات کالبدی"، "سنجش پویایی عملکردی" و "سنجش تاب‌آوری عملکردی". در نهایت پس از ارزیابی بازار تاریخی تهران به لحاظ میزان تاب‌آوری در دو بعد کالبدی و عملکردی بر مبنای ماتریس یاد شده؛ 184 حالت شناسایی شد که از بین آنها 43 حالت دارای وزن بودند. از بین 43 حالت وزن‌دار، 9 حالت وزن بیشتری را به خود اختصاص می‌دادند که به عنوان کیفیت‌های غالب در تاب‌آوری کالبدی و عملکردی بازار تاریخی تهران شناسایی و در مقاله ارائه شده‌اند. نتایج حاصل از طبقه‌بندی بازار بر اساس کیفیات کالبدی و کیفیات عملکردی حاکی از این است که بازار به‌لحاظ کالبدی و عملکردی با حالت‌های مختلفی مواجه می‌باشد. در برخی از فضاها و پیکره‌ها با ضعف و یا تغییر در کالبد مواجه هستیم و در برخی از فضاها و پیکره‌ها با ضعف و یا تغییر در عملکرد و در برخی با هر دو حالت بصورت هم‌زمان مواجه می‌باشیم.