|
| در مقاله قبل درباره کاشی کاری معرق توضیحاتی داده شد و با این هنر زیبا در حرفه کاشی کاری سنتی آشنا شدیم. دراین مقاله سعی خواهیم کرد به صورت اجمالی مراحل ساخت کاشی معرق را برایتان شرح دهیم. |
| یکی از زیباترین و سخت ترین نوع کاشی کاری سنتی ، کاشی معرق است که بی شک کار استادان و هنرمندان چیره دستی است که سالیان طولانی در این حرفه زمان را سپری کرده اند. تراشیدن قطعات ریز کاشی بر اساس طرح ، نقش و رنگ، و در کنار هم قرار دادن آنها و در آخر یکپارچه سازی و نصب کاشی ها روی محل مورد نظر مستلزم زمان بسیار و دقت فراوان است. |
|
| مراحل ساخت این کاشی های سنتی و اعجاب انگیز به این ترتیب است : |
| مرحله اول طراحی : |
| هنرمند طرح مورد نظر را روی کاغذ طراحی می کند. این طرح باید به صورت استادانه از نظر اندازه و فرم با طرح نهایی که به صورت کاشی شکل می گیرد یکسان باشد. |
|
 |
|
| مرحله دوم رنگ آمیزی : |
| در این مرحله هنرمندان طراح ، نقوش را رنگ آمیزی می کنند. انتخاب مناسب رنگ ها و حفظ تعادل بصری کار ماهرانه ای است. رنگ های زیبای لاجوردی، فیروزه ای، طلایی و سرمه ای و ده ها رنگ خیره کننده دیگر. |
|
| مرحله سوم نشانه گذاری : |
| کاغذی که طراحی ترسیم شده است را بر روس سطحی صاف قرار می دهند و با کاغذبر از روی خطوط بریده و و جدا می کنند. تکه های بریده شده متناسب با رنگ های طرح دسته بندی می شوند. بریدن طرح هایی که گل ها و نقوش پیچیده دارند و خطوط مستقیم نیستند به مهارت خاصی نیاز است . |
|
| مرحله چهارم چسباندن کاغذ : |
| کاغذهای که با دقت زیاد بریده شده را بر روی کاشی می چسبانند. از سریشم برای چسباندن می شود. در چسباندن کاغذ روی کاشی باید دقت شود که کاغذ ها صاف و بدون چروک خوردگی باشند و در مورد بندها، گل ها و تکه های باریک کاغذ باید مراقب بود هنگام چسباندن از فرم اصلی خارج نشوند. |
|
 |
مرحله پنجم لب زنی : |
| بعد از خشک شدن کاغذ روی کاشی قطعات باید از یکدیگر جدا شوند. در اینجا از تیشه کاشی تراشی استفاده می شود. این مرحله نیازمند دقت و تجربه فراوان است. در پیچ و خم های طرح تیشه باید به گونه ای حرکت کند که بدون کوچکترین ترک خوردگی و شکستگی کاشی بریده شود. پس از جدا سازی قطعات لعاب های اضافی اطراف کاغذها به وسیله ی تیشه زده می شود. در این مرحله باید دقت شود که لعاب زیر کاغذ ها کاملا سالم باقی بماند. در مورد طرح هایی که مانند گل ها و اسلیمی ها دارای تخمه می باشند نیز علاوه بر لب زدن اطراف کار قسمت تخمه که کاغذ ندارد هم لب زده می شود. |
|
| مرحله ششم سوراخ کردن : |
| مرحله سوراخ کردن مربوط به گل ها ، اسلیمی ها و قطعاتی است که دارای تخمه می باشند. جای تخمه ها به وسیله ی مته ی برقی و یا مقار به صورت دستی سوراخ می شود و سپس به کمک مقار درون گل یا اسلیمی کاملا مطابق با طرح خالی می شود. |
|
استفاده از قطعات کوچک کاشی تراشیده شده تحت عنوان معرقکاری، نخستین بار در مراغه در سده 12 میلادی پدیدار شد |
|
| مرحله هفتم گل بری : |
| به کمک تیشه گل های اطراف قطعه تراشیده می شود، به طوری که کاشی کاملاً به شکل طرح چسبانده شده روی آن درآید. برای گل بریدن از تیشه ی معمولی و در صورت لزوم از تیشه ی کلنگی استفاده می شود. تیشه ی کلنگی دارای لبه های باریک تری نسبت به تیشه معمولی است و برای قسمت هایی که با تیشه ی معمولی نمی توان آنها را گِل برد و یا احتمال شکستن آن وجود دارد، استفاده می شود. |
|
| مرحله هشتم سوهان زنی : |
| به خاطر اینکه کناره های گِل صاف شود کاشی های تراشیده شده به وسیله ی سوهان، سوهان زنی می شوند و برجستگی های اضافی موجود در لبه ی قطعات، ساییده می شود. |
|
| مرحله نهم تخمه گذاری: |
| در این مرحله گل ها، اسلیمی ها و قطعاتی که در میان خود دارای تخمه می باشند، تخمه گذاری می شوند. برای این کار هر تخمه متناسب با قطعه ی در برگیرنده ی خود ، بر حسب نمره و نشانه در دل قطعه ی بزرگتر قرار می گیرد و موقتاً به کمک سریشم و یا مخلوط گچ و سریشم در جای خود ثابت می شود. |
|
| مرحله دهم نمره کردن : |
| تمامی قطعه های تراشیده شده کاغذی است که از قبل شماره گذاری شده است در این مرحله قطعه های هم شماره در کنار هم دسته بندی و به اصطلاح نمره می شوند. |
|
| مرحله یازدهم چیدن کاشی : |
| پس از نمره کردن قطعات مختلف، قطعات بر حسب شماره، به ترتیب و با توجه به نشانه ها و علایمی که قبلاً بر روی کاغذ گذاشته شده در کنارهم گذاشته می شوند و طرح اولیه به وسیله ی قطعات کاشی شکل می گیرد. پس از اینکه کاشی از رو چیده شد به همان ترتیب قطعات بر روی زمین یا قالبی کاملاً صاف و بدون هرگونه فرورفتگی و یا برآمدگی از پشت چیده می شوند به طوری که فقط پشت کاشی ها نمایان است و روی آن ها کاملاً به سطح زمین یا قالب چسبیده است. درمورد کارهایی که دارای دور است و صاف نیست کاشی ها بر روی قالب همان کار چیده می شود. هنگام برگرداندن قطعات از رو به پشت باید دقت نمود که قطعات کاملاً در کنار همدیگر قرار گرفته و هیچ گونه فضای اضافی در بین آن ها نباشد. برای این منظور و جهت رفع گیرهای احتمالی از سوهان استفاده می شود. |
|
 |
| مرحله دوازدهم ملات ریزی: |
| پس از اینکه طرح از پشت و بر روی سطح صاف یا قالب خود چیده شد اطراف آن با شمشه یا خمیر گِل بسته و پشت آن ملاتی از گچ یا مخلوطی از سیمان و ماسه ریخته می شود تا تمام قطعات به صورت یکپارچه به هم متصل شوند. در مورد کارهای بزرگ از آنجا که یک پارچه کردن کل کار باعث سنگین شدن و در نتیجه ایجاد مشکل در نصب می شود کل کار به قطعات کوچکتری تقسیم می شود. برای این کار بین قسمت های مورد نظر دیواری از گل قرار می گیرد تا ملات قسمت های مختلف به یکدیگر متصل نشود و کل کار به چند قطعه ی کوچکتر تقسیم می شود. برای استحکام بیشتر کار بین ملات از طناب های خرمایی (سازو) استفاده می شود. |
|
| مرحله سیزدهم پاک کردن و تعمیر: |
| در انتها باید کاغذ های روی کاشی ها با آب شسته شود تا طرح و رنگ کار نمایان شود، چنانچه گچ یا سیمانی که احیانا در حین نصب بر روی کار ریخته شده است باید کاملاً پاک شود.پس از پاک کردن کار برخی از اشتباهاتی که رخ داده است پدیدار می شود که معمول ترین آن ها اشتباه در رنگ و یا تورفتن برخی قطعات است. این قطعات باید به وسیله مقار و با دقت زده شوند و قطعه جدیدی به جای آن ها تراشیده شود و در جای آن ها قرار گیرد. |
|
| منابع : http://behdashco.baaax.ir |
| برای سفارش این نوع کاشی کاری بسیار زیبا و اصیل ایرانی با شماره همراه 09128612029 و تلفن ثابت 02133030841 تماس بگیرید. |
|